آنالیز مایع سینوویال | آنالیز مایع مفصلی | Synovial Fluid Analysis | آرتروسنتز (Arthrocentesis)

مایع سینوویال (مایع مفصلی)، مایع غلیظی است که بین مفاصل قرار دارد. این مایع انتهای استخوان ها را بالشتک می کند و هنگام حرکت مفاصل اصطکاک را کاهش می دهد. تجزیه و تحلیل مایع سینوویال گروهی از آزمایش ها است که اختلالاتی را که مفاصل را تحت تأثیر قرار می دهند بررسی می کند.

اسامی دیگر:

• Joint Fluid Analysis
• Joint Fluid Aspiration
• Arthrocentesis

چرا آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) درخواست می شود؟

• برای کمک به تشخیص علت التهاب مفاصل، درد و/یا تورم
• برای تشخیص علت تشکیل مایع سینوویال
• برای افتراق علل التهابی به غیر التهابی
• آرتریت ناشی از کریستال هایی مانند نقرس و نقرس کاذب
• بررسی تومور بدخیم که مفصل را درگیر می کند
• برای تزریق داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدها
• برای نظارت بر بیماری های مزمن آرتریت

چه زمانی آنالیز مایع سینوویال بایستی انجام شود؟

• زمانی که یک یا چند مفاصل شما متورم، قرمز و/یا دردناک هستند

نمونه مورد نیاز برای آنالیز مایع سینوویال:

• ظرف/لوله: لوله استریل درپیچ دار (برای کشت) / لوله با درب قرمز یا زرد (برای تست های بیوشیمایی) / لوله با درب سبز حاوی هپارین (برای شمارش سلولی) / لوله با درب بنفش حاوی EDTA (برای شمارش سلولی)
• نوع نمونه: مایع سینوویال (مایع مفصلی)
• حجم نمونه: 2 میلی لیتر
• لوله آزمایش با درب قرمز یا زرد باید سانتریفیوژ شود تا از تداخل عناصر سلولی در تجزیه و تحلیل شیمیایی و سرولوژیکی جلوگیری شود.

آمادگی قبل از انجام آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی):

به آمادگی خاصی نیاز ندارد با پزشک خود مشورت کنید؛ جمع آوری و تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ممکن است پس از ناشتا یا به صورت تصادفی انجام شود.

آرتروسنتز چیست و چگونه انجام می شود؟

نمونه ای از مایع سینوویال از مفصل آسیب دیده با یک سرنگ و سوزن با استفاده از روشی به نام آرتروسنتز به صورت زیر  جمع آوری می شود:

• روش را برای بیمار توضیح دهید.
• برای جلوگیری از تغییرات تعیین‌های شیمیایی (مثلاً گلوکز) بهتر است به بیمار بگویید ناشتا باشد.
• از بیمار بخواهید به پشت دراز بکشد و مفصل کاملاً کشیده شود.
• پوست او به صورت موضعی بی حس می شود تا درد به حداقل برسد.
• ناحیه به صورت آسپتیک تمیز می شود و یک سوزن از طریق پوست وارد فضای مفصل می شود.
• مایع برای آنالیز به دست می آید. گاهی اوقات ممکن است ناحیه مفصل را با یک بانداژ الاستیک بپیچانید تا مایع آزاد در یک ناحیه خاص فشرده شود و در نتیجه از جمع آوری حداکثر مایع اطمینان حاصل شود.
• اگر قرار است یک کورتیکواستروئید یا سایر داروها (مثلا آنتی بیوتیک ها) تجویز شود، سرنگی که حاوی آماده سازی استروئید است به سوزن متصل می شود و دارو تزریق می شود.
• سوزن برداشته می شود و ممکن است یک پانسمان فشاری روی محل اعمال شود.
• گاهی نمونه خون وریدی محیطی برای مقایسه آزمایش های شیمیایی روی خون با مطالعات شیمیایی روی مایع سینوویال گرفته می شود.
• مفصل را از نظر هر درد، تب یا تورم که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد، ارزیابی کنید.
• برای کاهش درد و تورم از یخ استفاده کنید.
• یک پانسمان فشاری روی مفصل نگه دارید تا از خروج مایع مفصلی یا ایجاد هماتوم جلوگیری کنید.
• به بیمار بگویید تا چند روز آینده از استفاده شدید از مفصل خودداری کند.

در برخی موارد، آرتروسنتز ممکن است با تصویربرداری مانند سونوگرافی یا فلوروسکوپی همراه باشد. این تکنیک‌های تصویربرداری می‌توانند به ارائه‌دهنده کمک کنند تا راحت‌تر به مفاصلی که دسترسی به آنها عمیق یا دشوار است، مانند مفصل ران یا شانه، دسترسی پیدا کند.

مفاصل بزرگ مانند زانو معمولاً حاوی بیش از 4 میلی لیتر نیستند. بنابراین، اندازه نمونه کوچک معمول است مگر اینکه افیوژن وجود داشته باشد.

سرنگ ممکن است با 25 واحد هپارین  در آرتروسنتز معمولی هپارین شود. اگزالات، لیتیوم هپارین، و پودرهای ضد انعقاد اتیلن دی آمین تتراستیک اسید (EDTA) باید اجتناب شود زیرا آنها آرتیفکت های کریستالی را تشکیل می دهند که ممکن است در طول معاینه میکروسکوپی گمراه کننده باشند.

در حالت ایده آل، نمونه باید به سه قسمت تقسیم شود: یک لوله یا سرنگ استریل هپارینه شده برای مطالعات میکروبیولوژیکی. یک لوله ضد انعقاد (هپارین سدیم یا EDTA مایع) برای بررسی میکروسکوپی و یک لوله ساده (بدون ضد انعقاد) برای تجزیه و تحلیل شیمیایی (مایع سینوویال طبیعی لخته نمی شود زیرا فیبرینوژن وجود ندارد).

در صورت شک به عفونت گنوکوکی بهترین راه، تلقیح مایع مفصلی به محیط تایر– مارتین آگار در بالای سر مریض است

غلظت هپارین بیش از 125 واحد در میلی لیتر اثر مهاری بر برخی از باکتری های بیماری زا دارد. بنابراین، نمونه‌های کشت باید حداقل 1 تا 2 میلی‌لیتر حجم داشته باشند.

در اکثریت موارد به فاصله کوتاهی پس از دریافت نمونه آزمایش ها باید آغاز گردند. در عرض 6 ساعت پس از دریافت نمونه، حدود 40 درصد کاهش در شمارش گلبول سفید محتمل خواهد بود. کریستال­های کلسیم پیروفسفات در عرض چند روز کاهش می‏ یابند در حالیکه کریستال ­های منوسدیم اورات (MSU) تعداد، اندازه و انکسار دوگانه (birefringence) خود را در روزهای اول حفظ کرده ولی در عرض چند هفته افت می‏کند

مایع سینوویال را می توان از مفاصل زیر گرفت:

• زانو
• شانه
• آرنج
• مچ دست
• مچ پا
• لگن

چه چیزی در آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) مورد بررسی قرار می گیرد؟

مایع سینوویال مایع غلیظی است که به عنوان روان کننده مفاصل اصلی بدن عمل می کند. به مقدار کم در فضاهای بین مفاصل، جایی که مایع توسط غشای سینوویال تولید و در آن قرار می گیرد، یافت می شود. مایع سینوویال انتهای استخوان را متحرک می کند و اصطکاک را در حین حرکت مفصل در زانوها، شانه ها، باسن، دست ها و پاها کاهش می دهد.

مایع سینوویال (SF) یک اولترافیلترات پلاسما همراه با اسید هیالورونیک است که توسط سلول های سینوویال یا سینوویوسیت ها تولید می شود. یون‌ها و مولکول‌های کوچک (مانند +Na+، K، گلوکز، اوره) به آسانی وارد فضای مفصل می‌شوند و بنابراین از نظر غلظت مشابه پلاسما هستند. مولکول های بزرگ وجود ندارند یا فقط در مقادیر کمی وجود دارند. جذب مولکول های سینوویال توسط غدد لنفاوی است و به اندازه آن بستگی ندارد. SF به عنوان یک روان کننده عمل می کند و مواد مغذی را برای غضروف مفصلی بدون عروق فراهم می کند.

تجزیه و تحلیل مایع سینوویال شامل گروهی از آزمایش ها است که تغییرات مایع سینوویال را تشخیص می دهد و ممکن است وجود بیماری هایی را نشان دهد که بر ساختار و عملکرد مفصل تأثیر می گذارد. تجزیه و تحلیل معمولاً شامل یک مجموعه اولیه اولیه از آزمایش‌ها می‌شود و به دنبال آن آزمایش‌های اضافی بر اساس نتایج اولین مجموعه آزمایش‌ها، علائم فرد و بیماری که پزشک مشکوک به ایجاد علائم است، انتخاب می‌شود. آزمون ها را می توان بر اساس گروه بندی کرد:

• ویژگی های فیزیکی – ارزیابی ظاهر مایع
• آزمایش های شیمیایی – تغییرات در ترکیبات شیمیایی مایع را تشخیص می دهد
• بررسی میکروسکوپی – سلول‌ها و کریستال‌هایی که ممکن است وجود داشته باشند بر اساس نوع زیر میکروسکوپ شمارش و شناسایی می‌شوند.
• آزمایش های بیماری های عفونی – میکروب ها را در صورت وجود شناسایی و شناسایی می کند

مایع معمولی مفصل شفاف، به رنگ نی و کاملاً چسبناک است زیرا اسید هیالورونیک دارد که به عنوان روان کننده عمل می کند. ویسکوزیته در بیماران مبتلا به آرتریت التهابی کاهش می یابد. ویسکوزیته را می توان با فشار دادن مقداری مایع سینوویال از یک سرنگ تخمین زد. سیال با ویسکوزیته معمولی یک “رشته” به طول بیش از 5 سانتی متر تشکیل می دهد. مایع با ویسکوزیته کم که در التهاب دیده می شود به روشی مشابه آب چکه می کند.

تست لخته موسین با ویسکوزیته ارتباط دارد و یک تخمین از یکپارچگی کمپلکس اسید هیالورونیک پروتئین است. این آزمایش با افزودن اسید استیک به مایع مفصلی انجام می شود. تشکیل یک لخته محکم و طناب دار نشان دهنده موسین از نظر کیفی خوب و وجود مولکول های کافی از اسید هیالورونیک دست نخورده است. اسید هیالورونیک را می توان کمی اندازه گیری کرد.

در صورت وجود لخته موسین احتمال یک بیماری التهابی مفصلی مانند آرتریت روماتوئید (RA) از نظر کیفیت و کمیت ضعیف است. مایع سینوویال به خودی خود نباید به طور خود به خود لخته فیبرین ایجاد کند (لخته بدون افزودن اسید استیک) زیرا مایع مفصلی طبیعی حاوی فیبرینوژن نیست. با این حال، اگر خونریزی به مفصل (در اثر ضربه یا آسیب) رخ داده باشد، مایع سینوویال لخته می شود.

برای تفسیر صحیح، نمونه‌های گلوکز مایع سینوویال و گلوکز سرم باید به طور همزمان پس از ناشتا بودن بیمار به مدت 6 ساعت گرفته شود. سطح گلوکز مایع سینوویال با افزایش شدت التهاب کاهش می یابد. اگرچه در آرتریت سپتیک کمترین مقدار (مقدار گلوکز مایع سینوویال ممکن است کمتر از 50 درصد مقدار گلوکز سرم باشد)، سطح گلوکز سینوویال پایین نیز ممکن است در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید دیده شود.

مایع سینوویال نیز برای سطوح پروتئین، اسید اوریک و لاکتات آزمایش می شود. افزایش سطح اسید اوریک نشان دهنده نقرس است. افزایش سطح پروتئین و لاکتات نشان دهنده عفونت یا التهاب باکتریایی است.

شمارش سلولی نیز روی مایع سینوویال انجام می شود. افزایش تعداد WBC با درصد بالایی از نوتروفیل ها (بیش از 75 درصد) از تشخیص آرتریت عفونی باکتریایی حاد پشتیبانی می کند. لکوسیت ها همچنین می توانند در شرایط دیگری مانند آرتریت حاد نقرسی و آرتریت روماتوئید نیز ایجاد شوند.

کشت های باکتریایی و قارچی معمولاً در صورت مشکوک شدن به عفونت درخواست و انجام می شود. تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها قبل از آرتروسنتز ممکن است رشد باکتری‌ها را از کشت‌های مایع سینوویال کاهش داده و نتایج را مخدوش کند.

اسمیر برای رنگ آمیزی اسید فست برای باسیل سل نیز بر روی مایع سینوویال انجام می شود. مایع سینوویال نیز در زیر نور پلاریزه برای وجود کریستال‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد که امکان تشخیص افتراقی بین نقرس و نقرس کاذب را فراهم می‌کند. (بلورهای دی هیدرات کلسیم پیروفسفات شبه داگات وقتی با میکروسکوپ نور پلاریزه مورد بررسی قرار می گیرند، دوشکستگی دارند [آبی روی زمینه قرمز]).

مایع سینوویال نیز برای سطوح کمپلمان آنالیز می شود. سطح کمپلمان در بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک، آرتریت روماتوئید یا سایر آرتریت های ایمونولوژیک کاهش می یابد. این کاهش سطح کمپلمان مفصلی ناشی از مصرف کمپلمان ناشی از کمپلکس های ایمنی آنتی ژن-آنتی بادی در داخل حفره مفصلی است.

یکی از مهم ترین آزمایش هایی که به طور معمول بر روی مایع سینوویال انجام می شود، بررسی میکروسکوپی برای کریستال ها است. به عنوان مثال، کریستال های اورات نشان دهنده آرتریت نقرس است. کریستال های پیروفسفات کلسیم در نقرس کاذب یافت می شود. کریستال های کلسترول در آرتریت روماتوئید ایجاد می شود.

یک پزشک این روش را در بالین بیمار در مدت تقریباً 10 دقیقه انجام می دهد. تنها ناراحتی ناشی از این آزمایش ناشی از تزریق بی حس کننده موضعی است. درد فضای مفاصل ممکن است در هنگام آسپیراسیون مایع به خصوص در بیماران مبتلا به آرتریت حاد بدتر شود. تجویز استروئیدها تا 2 روز پس از تزریق نیز با درد همراه است.

اهمیت بالینی آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی):

• عفونت، آرتریت سپتیک: می تواند نتیجه ترومای نافذ یا عفونت خونی ناشی از باکتریمی باشد. انتظار می رود که یک مفصل قرمز، گرم، متورم و دردناک ببیند. انتظار می رود که مایع مفصلی سطح گلوکز کاهش یافته، سطوح WBC، پروتئین و لاکتات (به دلیل لاکتات تولید شده توسط باکتری) افزایش یابد. رنگ آمیزی و کشت‌های گرم ممکن است ارگانیسم آسیب‌دهنده را شناسایی کنند.
• آرتریت دژنراتیو (استئوآرتریت): تغییرات دژنراتیو که فضای مفصل را درگیر می کند ممکن است به دلیل کریستال های بیش از حد در فضای مفصل و غضروف ایجاد شود. این دوره معمولاً مزمن و بدون پارگی حاد است. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی معمولا مفید هستند.
• سینوویت: می تواند التهابی یا عفونی باشد. غشای سینوویال بافتی است که فضای مفصل را احاطه کرده است.
• نئوپلاسم: تومورهای سینوویال، غضروفی و ​​استخوانی (خوش خیم و بدخیم) می توانند از مفصل شروع شوند. می توان انتظار داشت که سطح پروتئین افزایش یابد. بررسی میکروسکوپی ممکن است سلول های بدخیم را نشان دهد.
• افیوژن مفصل: ترشح مفصل (مایع در مفصل) باعث تورم مفصل می شود. بررسی مایع برای تعیین منبع ترشح به دست می آید.
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک، آرتریت روماتوئید: بیماری های خود ایمنی یا کلاژن- عروقی می توانند با آرتریت ایمونوژنیک مرتبط باشند. ممکن است انتظار کاهش سطح مکمل و افزایش سطوح WBC و پروتئین را داشته باشید.
• نقرس، نقرس کاذب: آرتریت ناشی از کریستال زمانی رخ می دهد که اورات (نقرس) یا پیروفسفات کلسیم (نقرس کاذب) در ساختارهای اطراف مفصل و غضروف سطح مفصل رسوب می کند. التهاب به دنبال دارد و آرتریت رخ می دهد. با گذشت زمان، تخریب غضروف رخ می دهد.
• ضربه: هنگامی که یک مفصل آسیب می بیند، ممکن است افیوژن مفصل ایجاد شود. که معمولاً ترانسودات است. با این حال، اگر یک رباط یا غضروف پاره شود، ممکن است خونریزی در مفصل رخ دهد.

سوالات متداول

چگونه از نتایج آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) استفاده می شود؟

تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ممکن است برای کمک به تشخیص علت التهاب مفصل، درد، تورم و تجمع مایع درخواست شود. بیماری ها و شرایطی که یک یا چند مفصل و مایع سینوویال را تحت تأثیر قرار می دهند به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند:

• بیماری های عفونی – آنهایی که توسط باکتری ها، قارچ ها یا ویروس ها ایجاد می شوند. آنها ممکن است از مفصل منشا گرفته یا از سایر نقاط بدن در آنجا پخش شوند. این شرایط شامل آرتریت سپتیک حاد و مزمن است.
• خونریزی – اختلالات خونریزی و/یا آسیب مفصل می تواند منجر به خون در مایع سینوویال شود. این معمولا در افراد مبتلا به اختلالات لخته شدن خون درمان نشده مانند هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند وجود دارد.
• بیماری های التهابی – شرایطی که باعث تشکیل و تجمع کریستال می شوند مانند نقرس (کریستال های اسید اوریک سوزنی مانند) و نقرس کاذب (کریستال های دی هیدرات پیروفسفات کلسیم). اینها معمولاً روی پاها و پاها تأثیر می گذارد. شرایطی که باعث التهاب مفاصل می شوند، مانند سینوویت، یا سایر پاسخ های ایمنی. اینها ممکن است شامل اختلالات خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس باشد.
• بیماری های دژنراتیو – مانند آرتروز

چه زمانی آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) درخواست می شود؟

تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ممکن است زمانی درخواست شود که یک پزشک مشکوک باشد که یک فرد به بیماری یا بیماری مربوط به یک یا چند مفاصل خود مبتلا است. ممکن است زمانی درخواست شود که فردی ترکیبی از علائم و نشانه های زیر را داشته باشد:

• درد مفاصل
• قرمزی روی مفصل
• التهاب و تورم مفاصل
• تجمع مایع سینوویال

گاهی اوقات ممکن است برای نظارت بر فردی با یک بیماری مفصلی شناخته شده درخواست شود.

نتیجه آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) چه چیزی را نشان می دهد؟

مایع سینوویال معمولاً حاوی مقدار کمی گلوکز و پروتئین است و ممکن است تعدادی گلبول سفید (WBC) و گلبول قرمز (RBC) داشته باشد.

انواع ناهنجاری های مفصلی از جمله استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، نقرس و عفونت (آرتریت سپتیک) وجود دارد که می تواند باعث التهاب، تورم، تجمع مایع سینوویال و گاهی اوقات خونریزی در یک یا چند مفصل شود. این شرایط می تواند تحرک را محدود کند و در صورت عدم درمان، ممکن است به طور دائم به مفاصل آسیب برساند.

نتایج آزمایش های انجام شده بر روی نمونه مایع سینوویال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مشخصات فیزیکی مایع سینوویال:

– ظاهر طبیعی نمونه مایع سینوویال معمولاً به شرح زیر است:

• حصیری رنگ (رنگ زرد نی)
• شفاف
• نسبتاً چسبناک – قطرات آن از سوزن سرنگ یک “رشته” به طول چند سانی متر تشکیل می دهد.

مایع سینوویال طبیعی بی رنگ است اما اغلب به دلیل دیاپدزی چند گلبول قرمز همراه با ترومای خفیف، زرد کم رنگ است. اختلالات غیر التهابی و التهابی رنگ نی را به زرد (گزانتوکرومیا) می دهند. مایع سپتیک بسته به کروموژن های تولید شده توسط ارگانیسم متخلف و پاسخ میزبان، از جمله وجود گلبول های سفید و گلبول های قرمز، ممکن است زرد، قهوه ای یا سبز باشد.

وضوح به تعداد و نوع ذرات در مایع سینوویال مربوط می شود. از آنجایی که مایع سینوویال معمولی شفاف است، کاغذ روزنامه به راحتی از طریق لوله خوانده می شود. اگرچه مایع نیمه شفاف جزئیات را پنهان می کند، مناطق سیاه و سفید را می توان تشخیص داد، اما مایع مات کاملاً پس زمینه را پنهان می کند.

لکوسیت ها معمولاً مسئول تغییر در شفافیت هستند. با این حال، تعداد بسیار زیادی از کریستال ها ممکن است مایعی مات، شیری رنگ و بدون لکوسیت تولید کنند. یک نمونه درخشان و روغنی نشان دهنده وجود کریستال های کلسترول فراوان است که ممکن است به شدت شبیه چرک باشد.

تغییرات در ویژگی‌های فیزیکی ممکن است سرنخ‌هایی برای بیماری موجود ارائه دهد، مانند:

• مایع چسبناک کمتری ممکن است همراه با التهاب دیده شود.
• مایع سینوویال ابری ممکن است نشان دهنده وجود میکروب ها، گلبول های سفید خون یا کریستال ها باشد.
• مایع سینوویال مایل به قرمز ممکن است نشان دهنده وجود خون باشد، اما افزایش تعداد گلبول های قرمز خون نیز ممکن است در مایع سینوویال کدر وجود داشته باشد.

مفصل یک فرد ممکن است تحت تأثیر بیش از یکی از این تغییرات فیزیکی در یک زمان قرار گیرد.

افزایش کدورت کمتر به دلیل غلظت فیبرین، اجسام برنج شناور آزاد (قطعاتی از سلول های سینوویال تکثیر شونده یا سینوویوم)، ذرات فلزی و پلاستیکی از بیماران دارای پروتزهای مفصلی، یا قطعات غضروف در استئوآرتریت است. ظاهر فلفل آسیاب شده از قطعات غضروف رنگی ممکن است نتیجه یک اختلال متابولیک (به عنوان مثال، اکرونوز) باشد.

آزمایش های شیمیایی مایع سینوویال:

ویسکوزیته بالا برای انجام تست های بیوشیمیایی را می توان با رقیق کردن با نرمال سالین، سونیکاسیون یا درمان هیالورونیداز برطرف کرد.

آزمایش هایی که ممکن است بر روی نمونه های مایع سینوویال انجام شود عبارتند از:

گلوکز: تفسیر صحیح مقادیر گلوکز مایع سینوویال مستلزم مقایسه با سطوح سرمی است که در حالت ایده آل قبل از ناشتا بودن 8 ساعت به گلوکز اجازه می دهد تا در سراسر غشای سینوویال متعادل شود. اختلاف سرم-سینوویال در شرایط طبیعی و بسیاری از شرایط غیر التهابی کمتر از 10 میلی گرم در دسی لیتر است.

در آرتریت سپتیک، این تفاوت بین 20 تا 60 میلی گرم در دسی لیتر است، اما به طور قابل توجهی با سایر شرایط التهابی همپوشانی دارد و در نتیجه سودمندی بالینی آن را محدود می کند. گلیکولیز توسط تعداد زیادی لکوسیت ممکن است به طور کاذب مقادیر گلوکز مایع سینوویال را کاهش دهد، مگر اینکه آزمایش ظرف 1 ساعت پس از جمع آوری انجام شود. لوله های حاوی فلوراید سدیم، مهارکننده گلیکولیز، از از دست دادن گلوکز جلوگیری می کند.

تست لخته موسین: افزودن اسید استیک به مایع سینوویال باعث رسوب هیالورونات به یک لخته موسین می شود که ممکن است به عنوان خوب، منصفانه یا ضعیف طبقه بندی شود. یک آزمایش لخته موسین نسبتاً ضعیف منعکس کننده رقیق شدن و دپلیمریزاسیون اسید هیالورونیک است – یک یافته غیر اختصاصی از چندین آرتریت التهابی. اگرچه آزمایش لخته موسین از اهمیت تاریخی برخوردار است، امروزه حداقل کاربرد بالینی دارد و به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

پروتئین: با افزایش التهاب، پروتئین های بزرگتر (به عنوان مثال، فیبرینوژن) وارد فضای سینوویال می شوند. تشکیل لخته خودبخودی ممکن است در لوله های نمونه غیرضد انعقاد تشخیص داده شود. اگرچه افزایش سطح پروتئین مایع سینوویال ممکن است با شرایط التهابی و عفونی همراه باشد، اندازه گیری پروتئین مایع سینوویال بسیار غیر اختصاصی است. حساسیت حدود 52 درصد و اختصاصیت 56 درصد برای اختلالات التهابی است

اسید اوریک: اوریک مایع سینوویال به طور کلی، اگرچه نه همیشه، سطوح سرمی موازی در نقرس و آرتروپاتی های غیر التهابی است. این سنجش ارزش بالینی کمی را در تجزیه و تحلیل مایع سینوویال ارائه می دهد، به جز در مواردی که در آنها مشکوک به نقرس است اما کریستال ها شناسایی نمی شوند یا زمانی که تجزیه و تحلیل کریستال میکروسکوپی در دسترس نیست. افزایش سطح اسید اوریک مایع سینوویال در این موارد از تشخیص نقرس پشتیبانی می کند.

آنزیم ها: آنزیم های متعددی در مایع سینوویال مورد مطالعه قرار گرفته اند، از جمله لاکتات دهیدروژناز، آسپارتات آمینوترانسفراز، آدنوزین دآمیناز، اسید و آلکالین فسفاتاز. لاکتات دهیدروژناز در RA، نقرس، آرتروپلاستی ناموفق و آرتریت عفونی افزایش می یابد. این افزایش به احتمال زیاد نشان دهنده نفوذ نوتروفیل است. اسید فسفاتاز بالا ممکن است ارزش پیش آگهی منفی در RA داشته باشد اما اختصاصی نیست.

لیپیدها: برخلاف پلاسما، مایع سینوویال نرمال حاوی غلظت بسیار کم لیپیدها است. ناهنجاری های لیپیدی مایع سینوویال شامل:

• افیوژن کاذب غنی از کلسترول نادر است که معمولاً با RA مزمن همراه است.
• قطرات چربی، معمولاً نتیجه تروما.
• افیوژن بسیار نادر شیلوس که همراه با RA، SLE، فیلاریازیس، پانکراتیت و تروما دیده می شود.

این بیماری ها معمولاً می توانند از نظر بالینی و ارزش بالینی در تجزیه و تحلیل مایع مفصلی متمایز شوند، مگر در مواردی که کریستال های کلسترول ممکن است شبیه MSU یا CPPD باشند. در این موارد، سطح کلسترول بیش از سطح پلاسما از حضور کریستال های کلسترول پشتیبانی می کند.

مطالعات ایمونولوژیک مایع سینوویال:

فاکتور روماتوئید (RF) در مایع سینوویال حدود 60 درصد از بیماران RA یافت می شود، معمولاً در تیتری برابر یا کمی کمتر از تیتر سرم. آنتی بادی های ضد هسته ای (ANAs) در مایع سینوویال حدود 70 درصد از بیماران مبتلا به SLE و 20 درصد از بیماران مبتلا به RA یافت می شوند. هیچ کدام به اندازه کافی برای استفاده عملی اختصاصی نیستند. سطوح کمپلمان مایع سینوویال، به طور معمول حدود 10 درصد از سطوح سرمی، به 40 تا 70 درصد فعالیت سرمی همراه با التهاب، متناسب با افزایش ترشح پروتئین افزایش می یابد. مصرف کمپلمان در SLE، و به طور خاص RA، منجر به سطوح کمتر از 30 درصد از مکمل سرم می شود.

معاینه میکروسکوپی مایع سینوویال:

مایع سینوویال طبیعی دارای تعداد کمی گلبول سفید (WBC) و گلبول قرمز (RBC) است اما میکروب یا کریستال وجود ندارد. آزمایشگاه ها ممکن است قطرات مایع سینوویال را بررسی کنند و/یا از یک سانتریفیوژ مخصوص (سیتوسانتریفیوژ) برای متمرکز کردن سلول های مایع در انتهای لوله آزمایش استفاده کنند. نمونه ها بر روی یک اسلاید قرار می گیرند، با رنگ های خاصی درمان می شوند و ارزیابی انواع مختلف سلول های موجود انجام می شود.

شمارش کل لکوسیت ها باید به سرعت انجام شود تا از از دست دادن سلول های دژنراتیو که به محض یک ساعت پس از آرتروسنتز شروع می شود، جلوگیری شود.

تعداد سلول های گلبول سفید و قرمز: افزایش گلبول های سفید ممکن است با عفونت ها و شرایطی مانند نقرس و آرتریت روماتوئید دیده شود. تعداد لکوسیت‌ها بیش از 50000 در میکرولیتر نیاز به رقیق‌سازی دارند، که باید با سالین و نه با اسید استیک انجام شود تا از تشکیل لخته موسین و تجمع سلولی جلوگیری شود. ممکن است از شمارنده‌های سلولی خودکار مبتنی بر جریان سلول استفاده شود، اما استفاده از آنها خطر مسدود شدن دیافراگم دستگاه یا به دست آوردن تعداد سلول‌های کاذب بالا از ذرات غیر WBC (مانند کریستال‌ها، گلبول‌های چربی) را به همراه دارد.

تعداد لکوسیت‌ها بیش از 10000 در میکرولیتر و اغلب بیشتر از 50000 در میکرولیتر، مشخصه آرتریت ناشی از کریستال (مانند نقرس، نقرس کاذب)، آرتریت التهابی مزمن (مانند RA، SLE، آرتریت اسپوندیلوزان آنکیلوزان) و آرتریت سپتیک است.

استئوآرتریت، استئوکندریت دیسکانس، تروما و سینوویوما معمولاً تعداد کل WBC کمتر از 10000 در میکرولیتر دارند.

گلبول های قرمز باید به طور معمول شمارش شوند، مگر اینکه یک ضربه واضح تروماتیک باشد. اگر تعداد زیادی از گلبول های قرمز با شمارش لکوسیت ها تداخل داشته باشند، ممکن است با رقیق شدن با 0/3 نرمال سالین یا ساپونین یک درصد در سالین لیز شوند.

شمارش افتراقی سلول ها: 

نوتروفیل ها – به طور معمول حدود 20 درصد از لکوسیت های مایع سینوویال را تشکیل می دهند. نوتروفیل ها عموماً در نقرس اورات، نقرس کاذب و RA بیش از 50 درصد هستند. آنها در آرتریت حاد باکتریایی اغلب از 75 درصد فراتر می روند. این سلول‌ها اغلب تغییرات دژنراتیو را نشان می‌دهند و ممکن است حاوی باکتری‌ها، کریستال‌ها، قطرات لیپید، واکوئل‌ها یا اجزای دانه‌ای آبی تیره تا سیاه باشند که تصور می‌شود از کمپلکس‌های ایمنی (راگوسیت‌ها، سلول‌های RA) تشکیل شده‌اند. وجود راگوسیت ها در بیماران مبتلا به RA ممکن است نشان دهنده نتیجه ضعیف تر باشد

سلول های لوپوس اریتماتوز (LE) که گاهی در بیماران مبتلا به آرتریت لوپوس وجود دارد، اغلب نوتروفیل هایی هستند که هسته سلول های در حال تخریب را فاگوسیتوز کرده اند. با این حال، سلول های LE برای SLE پاتگنومونیک نیستند زیرا در مایع سینوویال بیماران RA نیز شناسایی شده اند.

لنفوسیت‌ها – که معمولاً حدود 15 درصد از سلول‌های مایع سینوویال را تشکیل می‌دهند، در RA اولیه و سایر اختلالات خودایمنی و همچنین در عفونت‌های مزمن برجسته هستند. اشکال واکنشی، از جمله ایمونوبلاست، گاهی اوقات وجود دارد.

مونوسیت ها و ماکروفاژها – شایع ترین سلول های موجود در مایع سینوویال طبیعی هستند که تقریباً 65 درصد از تعداد سلول ها را تشکیل می دهند. مونوسیتوز ممکن است در آرتریت ویروسی یا بیماری سرمی به خودی خود محدود شود، یا در SLE یا اختلالات بافت همبند تمایز نیافته مزمن تر باشد. سلول‌های رایتر، که در اصل تصور می‌شد برای سندرم رایتر اختصاصی هستند، ماکروفاژهایی هستند که حاوی نوتروفیل‌های در حال تخریب هستند.

ائوزینوفیل ها – ائوزینوفیلی که بیش از 2 درصد از تعداد لکوسیت ها تعریف می شود، در بیماری لایم، RA، تب روماتیسمی، کارسینوم متاستاتیک، عفونت انگلی، کهیر مزمن و آنژیوادم و به دنبال آرتروگرافی (واکنش آلرژیک به رنگ) و پرتودهی گزارش شده است.

سلول های سینوویال که سینوویوسیت نامیده می شوند، اهمیت پاتولوژیک ندارند. آنها شبیه سلول های مزوتلیال به نظر می رسند و ممکن است تشخیص آنها از مونوسیت ها و ماکروفاژها دشوار باشد.
اجسام لیپیدی با تروما، نکروز آسپتیک و RA همراه است. این قطرات اغلب در زیر نور پلاریزه، صلیب های مالت را تشکیل می دهند، می توانند با پاسخ لکوسیتی همراه باشند و ممکن است باعث افزایش کاذب شمارش خودکار WBC شوند.

آزمایش‌های میکروبیووژی مایع سینوویال:

علاوه بر آزمایش‌های شیمی، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای جستجوی میکروب‌ها در صورت مشکوک شدن به عفونت انجام شود.

• رنگ آمیزی گرم امکان مشاهده مستقیم باکتری ها یا قارچ ها را در زیر میکروسکوپ فراهم می کند. در مایع سینوویال نباید میکروبی وجود داشته باشد.
• آزمایش کشت و حساسیت برای تعیین نوع میکروب‌ها انجام می‌شود. در صورت وجود باکتری، تست حساسیت در برابر آنتی بیوتیک های خاص می تواند برای هدایت درمان ضد میکروبی انجام شود. اگر میکروبی وجود نداشته باشد، عفونت را رد نمی کند. آنها ممکن است در تعداد کمی وجود داشته باشند یا رشد آنها ممکن است به دلیل درمان با آنتی بیوتیک قبلی مهار شود.
• سایر آزمایش ها برای بیماری های عفونی که کمتر درخواست می شوند شامل آزمایش AFB است. این آزمایش برای وجود مایکوباکتریوم ممکن است به تشخیص سل کمک کند. روش‌های آزمایش مولکولی برای مایکوباکتریوم توبرکلوزیس نسبت به کشت‌های سنتی حساس‌تر و اختصاصی‌تر هستند و ممکن است انجام شوند.

عوامل عفونی مرتبط با بیماری های مفصلی:

• استافیلوکوکوس ارئوس شایع ترین ارگانیسم مسبب آرتریت سپتیک است، به طوری که تقریباً عامل 70 درصد از عفونت ها می باشد. هموفیلوس انفلوانزه در کودکان زیر دو سال شایع ترین ارگانیسم عامل باکتریمی به شمار رفته و در نتیجه پس از استافیلوکوکوس ارئوس، بیشترین عامل مسبب آرتریت عفونی محسوب می گردد. نایسریا گونوره آ، در بالغین زیر 30 سال بیشتر جدا شده است.
• از جمله استرپتوکک های عامل آرتریت چرکی می توان به استرپتوکک های گروه A (استرپتوکوکوس پایوژنز)، گروه B (استرپتوکوکوس آگالاکتیه)، پنوموکک و استرپتوکک های ویریدنس اشاره نمود که در هر گروه سنی از بیماران، به چشم می خورند.
• از باکتری های بی هوازی درگیر کننده مفاصل، می توان به باکتروئیدیس فراژیلیس و نیز فوزوباکتریوم نکروفروم که معمولاً در مرحله سپسیس، بیش از یک مفصل را درگیر می نماید را جدا نمود.
• بورلیا بورگدوفری، حتی در بهترین شرایط، تنها از مفصل کمتر از 20 درصد بیماران مبتلا به بیماری لایم جدا شده است. آرتریت عفونی یکی از تظاهرات برجسته بیماری لایم در افرادی است که در مناطق اندمیک خاصی از ایالات متحده و اروپا زندگی می کنند.
• ویروس هپاتیت B، اوریون و سرخجه از عوامل ایجاد کننده آرتریت عفونی می باشند.
• قارچ های عامل آرتریت عفونی شامل عبارتند از گونه های کاندیدا، کریپتوکوکوس نئوفورمنس، کوکسیدوئیدیس ایمیتیس و اسپورتریکس شنکی.

جدول زیر اطلاعاتی در مورد نتایج ارزیابی ناخالص مایع سینوویال و اهمیت احتمالی آنها ارائه می دهد:

نتایج تجزیه و تحلیل شیمیایی مایع سینوویال با نتایج آزمایش خون مقایسه می شود. به طور معمول، ترکیب مایع سینوویال شبیه به ترکیب پلاسمای یک فرد، جزء مایع خون است. تفاوت های خاصی بین پلاسما و مایع سینوویال می تواند نشان دهنده وجود بیماری باشد:

محتوای میکروسکوپی مایع سینوویال شواهدی از بیماری ها و شرایط مختلف ارائه می دهد. جدول زیر اطلاعاتی در مورد نتایج آزمایش های معمول موجود در آنالیز میکروسکوپی مایع سینوویال ارائه می دهد:

 آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

ممکن است آزمایش اسید اوریک خون یا ادرار یا آزمایش گلوکز خون برای مقایسه غلظت‌های موجود در مایع سینوویال درخواست شود. اگر پزشک مشکوک باشد که فردی دارای عفونت سیستمیک است، ممکن است علاوه بر آنالیز مایع سینوویال، کشت خون نیز درخواست شود.

آسیب مفصل، جراحی و تعویض مفصل می تواند خطر ابتلا به عفونت در مفصل را افزایش دهد.

آیا دلایل دیگری برای انجام آرتروسنتز وجود دارد؟

بله. گاهی اوقات برای تخلیه مایع سینوویال اضافی – برای کاهش فشار در مفصل و / یا برای کمک به درمان عفونت انجام می شود. گاهی اوقات داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها برای کمک به کاهش التهاب و/یا تسکین درد وارد مفصل می‌شوند.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

• آنالیز مایع صفاقی (مایع آسیت):این آزمایش بر روی مایع تجمع یافته در حفره صفاق (شکم) به دلایل مختلف مانند بیماری کبد، سرطان یا عفونت انجام می شود. این آزمایش با تجزیه و تحلیل  مواد بیوشیمیایی و تعداد سلول در مایع به تشخیص علت زمینه ای آسیت کمک می کند.
• آنالیز مایع پریکارد: این آزمایش بر روی مایع تجمع یافته در اطراف قلب در کیسه پریکارد انجام می شود. با تجزیه و تحلیل پروتئین، گلوکز، تعداد سلول ها و کشت مایع به تشخیص علت زمینه ای افیوژن پریکارد کمک می کند.
• آزمایش رنگ آمیزی گرم: این تست برای تشخیص باکتری های مختلف براساس نوع دیواره و شکل آنها در نمونه های مختلف استفاده می شود.
• آزمایش حساسیت آنتی بیوتیکی: این آزمایش برای تعیین اینکه کدام آنتی بیوتیک ها در برابر باکتری های موجود در نمونه های مختلف موثرتر هستند استفاده می شود. این کمک می کند تا انتخاب درمان آنتی بیوتیکی برای بیماران مبتلا به عفونت های باکتریایی انجام شود.
• آزمایش های قارچ شناسی: این تست ها برای تشخیص عفونت های قارچی در نمونه های مختلف استفاده می شوند. این آزمایش ها می تواند شامل روش های کشت، میکروسکوپ و تشخیص آنتی ژن باشد.
• آزمایش آلبومین(Albumin): این آزمایش غلظت آلبومین را در نمونه های مختلف اندازه گیری می کند. سطح پایین آلبومین ممکن است نشان دهنده التهاب یا نشت از رگ های خونی باشد.
• گلبول های سفید(WBC) : این آزمایش تعداد گلبول های سفید خون را اندازه گیری می کند. افزایش سطوح WBC در مایعات مختلف ممکن است نشان دهنده عفونت یا التهاب باشد.
• آزمایش شمارش گلبول های قرمز(RBC): این آزمایش تعداد گلبول های قرمز را اندازه گیری می کند. این تست به تشخیص بیماری هایی مانند همارتروز (خونریزی در مفصل)، تروما یا تومور کمک می کند.
• آزمایش باسیل اسید فست (AFB): این آزمایش برای تشخیص وجود مایکوباکتریوم هایی که باعث بیماری هایی مانند سل می شوند استفاده می شود. نتیجه مثبت نشان دهنده وجود مایکوباکتریوم است.
• آزمایش لاکتات دهیدروژناز(LDH): این آزمایش سطح آنزیم LDH را اندازه گیری می کند. افزایش سطح LDH می تواند نشانه التهاب، عفونت یا آسیب بافتی باشد.
• آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA): این آزمایش سطح آنزیم ADA را اندازه گیری می کند. سطوح بالای ADA در موارد سل و سایر عفونت ها دیده می شود.
• آزمایش اسید اوریک (Uric Acid Test): این آزمایش سطح اسید اوریک را اندازه گیری می کند. افزایش سطح اسید اوریک ممکن است نشان دهنده نقرس یا نقرس کاذب باشد.

در سایت Medline Plus در مورد آنالیز مایع سینوویال (مایع مفصلی) بیشتر بخوانید:

مایع سینوویال، همچنین به عنوان مایع مفصلی شناخته می شود، مایع غلیظی است که بین مفاصل شما قرار دارد. این مایع انتهای استخوان ها را بالشتک می کند و هنگام حرکت مفاصل اصطکاک را کاهش می دهد. تجزیه و تحلیل مایع سینوویال گروهی از آزمایش ها است که اختلالاتی را که مفاصل را تحت تأثیر قرار می دهند بررسی می کند.

در جای دیگر وب:

• National Library of Medicine: Joint swelling
• National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases: Arthritis
• Arthritis Foundation: About Arthritis
• MedlinePlus Medical Encyclopedia: Septic arthritis
• American College of Rheumatology: Gout
• Arthritis Foundation: Gout
• NIAMS: Gout
• MayoClinic.com: Septic Arthritis