آزمایش بی کربنات (CO2 کل) | -HCO3

بی کربنات شکلی از دی اکسید کربن (CO2) است، ضایعات گازی که وقتی بدن شما غذا را برای انرژی می سوزاند، باقی می ماند. بی کربنات متعلق به گروهی از الکترولیت ها است که به هیدراته نگه داشتن بدن شما کمک می کند و مطمئن می شود که خون شما دارای مقدار مناسب اسیدیته است. بی کربنات بیش از حد یا خیلی کم می تواند نشانه تعدادی از بیماری ها از جمله اسهال، نارسایی کبد، بیماری کلیوی و بی اشتهایی باشد.

اسامی دیگر:

• Total CO2
• TCO2
• Carbon Dioxide Content
• CO2 Content
• Bicarb
• -HCO3

چرا آزمایش بی کربنات درخواست می شود؟

به عنوان بخشی از یک پانل الکترولیت یا پانل متابولیک برای شناسایی یا مانیتورینگ عدم تعادل الکترولیت یا عدم تعادل اسید و باز (pH)

چه زمانی آزمایش بی کربنات بایستی انجام شود؟

در صورت مشاهده علائم مانند ضعف، گیجی، استفراغ طولانی مدت یا مشکلات تنفسی که می تواند نشان دهنده عدم تعادل الکترولیت یا عدم تعادل اسید و باز (اسیدوز یا آلکالوز) باشد، در طول یک معاینه معمول بهداشتی یا طبق توصیه پزشک

نمونه مورد نیاز برای آزمایش بی کربنات:

• نوع نمونه: سرم / پلاسما
• ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد(ترجیحا همراه با ژل جداکننده) / لوله با درب سبز (لیتیوم هپارین)
• حجم نمونه: 0/5 میلی لیتر

نمونه را برچسب بزنید و بلافاصله به آزمایشگاه انتقال دهید. اگر این امکان پذیر نیست، باید روی یخ گذاشته شود.

آمادگی قبل از انجام آزمایش بی کربنات:

به آمادگی خاصی نیاز ندارد

نام روش انجام آزمایش بی کربنات:

فتومتریک/آنزیمی

شرح روش:

این یک واکنش سرعت فتومتریک است. بی کربنات (-HCO3) با فسفوانول پیروات (PEP) در حضور فسفونول پیروات کربوکسیلاز (PEPC) واکنش می دهد و اگزالواستات و فسفات تولید می کند. اگزالواستات تولید شده با NADH در حضور مالات دهیدروژناز (MDH) برای تولید مالات و NAD جفت می شود. مصرف NADH باعث کاهش جذب می شود و در UV در محدوده طول موج 320 تا 400 نانومتر کنترل می شود. سرعت تغییر به طور مستقیم با غلظت بی کربنات متناسب است.

چه چیزی در آزمایش بی کربنات مورد بررسی قرار می گیرد؟

بی کربنات یک الکترولیت است، یونی با بار منفی که بدن از آن برای حفظ تعادل اسید-پایه بدن (pH) استفاده می کند. همچنین با سایر الکترولیت ها (سدیم ، پتاسیم و کلرید) برای حفظ بی طرفی الکتریکی در سطح سلولی کار می کند. این آزمایش مقدار کل دی اکسید کربن (CO2) در خون را اندازه گیری می کند که بیشتر به شکل بی کربنات (-HCO3) رخ می دهد. CO2عمدتا محصول فرعی فرآیندهای متابولیک مختلف است.

اندازه گیری بی کربنات به عنوان بخشی از الکترولیت یا پنل متابولیک ممکن است به تشخیص عدم تعادل الکترولیت یا اسیدوز یا آلکالوز کمک کند. اسیدوز و آلکالوز شرایط غیرعادی ناشی از عدم تعادل در pH خون ناشی از اسید یا قلیای اضافی (باز) را توصیف می کنند. این عدم تعادل معمولاً به دلیل برخی بیماریها یا بیماریهای زمینه ای ایجاد می شود.

ریه ها و کلیه ها ارگان های اصلی در تنظیم pH خون از طریق حذف بی کربنات اضافی هستند.

• ریه ها با بیرون دادن  CO2 اسید را از بدن خارج می کنند. بالا بردن و کاهش میزان تنفس میزان CO2 را که خارج می شود تغییر می دهد و این می تواند در عرض چند دقیقه بر pH خون تأثیر بگذارد.
• کلیه ها اسیدهای ادرار را دفع می کنند و غلظت بی کربنات (-HCO3) را در خون تنظیم می کنند. تغییرات اسید و باز به دلیل افزایش یا کاهش غلظت -HCO3 آهسته تر از تغییرات CO2 رخ می دهد و ساعت ها یا روزها طول می کشد.

هر بیماری یا شرایطی که بر ریه ها، کلیه ها، متابولیسم یا تنفس تأثیر می گذارد، می تواند باعث اسیدوز یا آلکالوز شود.

تعادل اسید و باز

• اسیدمی یعنی pH خون شریانی <7.4
• اسیدوز به معنای افزایش سیستمیک یون +H است.
• آلکالمی به معنای pH خون شریانی > 7.4
• آلکالوز به معنای کاهش سیستمیک یون +H است.

اسیدوز تنفسی:

CO2 بیش از حد وجود دارد که منجر به کاهش pH و افزایش pCO2 می شود.

آلکالوز تنفسی:

کمبود CO2 وجود دارد که منجر به افزایش pH و کاهش pCO2 می شود.

اسیدوز متابولیک:

کمبود HCO3 و در نتیجه کاهش pH و HCO3 وجود دارد.

آلکالوز متابولیک:

-HCO3 بیش از حد وجود دارد که منجر به افزایش pH و سطح HCO3 می شود.

آزمایش بی کربنات یک تخمین تقریبی از تعادل اسید و باز شما را به پزشک می دهد. این معمولاً کافی است، اما در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، اندازه گیری گازهای حل شده در خون (گازهای خون) ممکن است انجام شود. بی کربنات معمولاً همراه با سدیم، پتاسیم و احتمالاً کلرید در یک پانل الکترولیت اندازه گیری می شود زیرا تعادل این مولکول ها است که بیشترین اطلاعات را به پزشکان می دهد.

بی کربنات دومین بخش بزرگ از آنیون های پلاسما است. شامل یون های بی کربنات ( [-] HCO3) و کربنات (CO3[-2])، دی اکسید کربن در محلول فیزیکی و همچنین ترکیبات کربامینه می باشد. در pH فیزیولوژیکی خون، غلظت کربنات 1/1000 بی کربنات است. ترکیبات کربامینو نیز در مقادیر کم وجود دارند که معمولاً به طور خاص به آنها اشاره نمی شود.

محتوای بی کربنات سرم یا پلاسما شاخص قابل توجهی از پراکندگی الکترولیت و کمبود آنیون است. همراه با تعیین pH، اندازه گیری بی کربنات در تشخیص و درمان بسیاری از اختلالات بالقوه جدی مرتبط با عدم تعادل اسید باز در سیستم های تنفسی و متابولیک استفاده می شود. برخی از این شرایط عبارتند از اسهال، اسیدوز توبولار کلیوی، مهارکننده های کربنیک انیدراز، اسیدوز هیپرکالمیک، نارسایی کلیه و کتواسیدوز.

عوامل مداخله گر در آزمایش بی کربنات:

برخی از داروها ممکن است سطوح بی کربنات را افزایش دهند از جمله فلودروکورتیزون، باربیتورات ها، بی کربنات ها، هیدروکورتیزون، دیورتیک های حلقه ای(داروهای ادرار آور) و استروئیدها.

داروهایی که ممکن است سطوح بی کربنات را کاهش دهند عبارتند از متی سیلین، نیتروفورانتوئین، تتراسایکلین، دیورتیک های تیازیدی، تریامترن، مهارکننده های کلسیم، داروهای ضد ویروسی/HIV و اسید والپروئیک.

اهمیت بالینی آزمایش بی کربنات:

افزایش سطح سرمی -HCO3:

• استفراغ مزمن یا ساکشن مزمن با حجم زیاد معده
• آلدوسترونیسم
• استفاده از دیورتیک های جیوه ای: یون های هیدروژن اسیدی مهم از بین می روند. یون های -HCO3 نسبتاً افزایش می یابند. که این شرایط باعث آلکالوز متابولیک می شود.
• COPD: یون های -HCO3 برای جبران هیپوونتیلاسیون مزمن (Pco2 بالا) افزایش می یابد. جبران اسیدوز تنفسی رخ می دهد.

کاهش سطح سرمی -HCO3:

• اسهال مزمن و شدید
• استفاده مزمن از دیورتیک های حلقه ای: از دست دادن مداوم یون های پایه، از جمله -HCO3 رخ می دهد
• گرسنگی
• کتواسیدوز دیابتی
• نارسایی حاد کلیه: کتواسیدها ساخته می شوند. HCO3- این اسیدها را خنثی می کند. بنابراین سطوح -HCO3 کاهش می یابد.

ملاحظات بالینی آزمایش بی کربنات 

از آنجایی که تعیین بی کربنات (-HCO3) در واقع شامل دی اکسید کربن محلول (CO2) است، این کسر پس از برداشتن درپوش از لوله واکوتینر از نمونه به هوا می رود. سرعت تغییر در تعیین بی کربنات تقریباً 6 میلی مول در لیتر در طول یک ساعت است. اگر لجستیک در آزمایشگاه برای پردازش نمونه های معمولی با حجم بالا با نمونه های اورژانسی متفاوت باشد، میزان خطا در تعیین بی کربنات متفاوت خواهد بود. این به دلیل فاصله زمانی بین برداشتن درپوش و نمونه برداری از نمونه برای تجزیه و تحلیل است. خوشبختانه، خطاها در هر دو مورد نسبتاً کوچک هستند و از نظر بالینی نگرانی چندانی ندارند.

محدوده مرجع آزمایش بی کربنات:

Males

• 12-24 months: 17-25 mmol/L
• 3 years: 18-26 mmol/L
• 4-5 years: 19-27 mmol/L
• 6-7 years: 20-28 mmol/L
• 8-17 years: 21-29 mmol/L
• > or =18 years: 22-29 mmol/L

Females

• 1-3 years: 18-25 mmol/L
• 4-5 years: 19-26 mmol/L
• 6-7 years: 20-27 mmol/L
• 8-9 years: 21-28 mmol/L
• > or =10 years: 22-29 mmol/L

سوالات متداول

چگونه از نتایج این آزمایش استفاده می شود؟

آزمایش بی کربنات (یا CO2 کل) معمولاً همراه با سدیم، پتاسیم و کلرید به عنوان بخشی از یک پانل الکترولیت، که در یک پانل متابولیک پایه (BMP) و یک پانل متابولیک جامع (CMP) قرار دارد، درخواست می‌شود. سطح بی کربنات محاسبه شده نیز ممکن است به عنوان بخشی از پانل گاز خون گزارش شود.

پانل الکترولیت ممکن است برای کمک به تشخیص، ارزیابی و پایش عدم تعادل الکترولیت و/یا عدم تعادل اسید-باز (pH) (اسیدوز یا آلکالوز) استفاده شود. این آزمایش ها ممکن است به عنوان بخشی از یک چک آپ معمول یا برای کمک به ارزیابی و مانیتورینگ انواع بیماری‌های مزمن یا حاد، مانند:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبد
• اختلالات ریوی
• فشار خون بالا (هیپرتانسیون)

هنگامی که اسیدوز یا آلکالوز شناسایی می شود، آزمایش ها بی کربنات و گازهای خون ممکن است برای ارزیابی شدت عدم تعادل pH درخواست شود. این آزمایش ها به تعیین اینکه آیا اساساً تنفسی است (به دلیل عدم تعادل بین مقدار اکسیژن ورودی و CO2 آزاد شده) یا متابولیک (به دلیل عدم تعادل در مقدار اسید تولید شده توسط بدن یا توانایی کلیه ها برای حذف اسید از بدن) مورد استفاده قرار می گیرد.

چه زمانی آزمایش بی کربنات درخواست می شود؟

آزمایش بی کربنات ممکن است هنگام انجام چکاپ روتین درخواست شود.

این آزمایش همچنین ممکن است در مواقعی که به اسیدوز یا آلکالوز مشکوک است یا زمانی که یک بیماری حاد با علائمی مانند:

• استفراغ طولانی مدت و/یا اسهال
• ضعف، خستگی
• دشواری در تنفس (درس تنفسی)

هنگامی که شما بیماری یا شرایطی دارید یا در حال مصرف دارویی هستید که می تواند باعث عدم تعادل الکترولیت شود، ممکن است در فواصل منظم، الکترولیت ها درخواست شوند.

نتیجه آزمایش بی کربنات چه چیزی را نشان می دهد؟

سطوح بی کربنات معمولاً همراه با نتایج سایر آزمایش های انجام شده در همان زمان، مانند سایر الکترولیت ها، تفسیر می شوند.

سطح بی کربنات بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی ممکن است به این معنی باشد که بدن در حفظ تعادل اسید-باز خود دچار مشکل می شود، یا به دلیل عدم حذف دی اکسید کربن از طریق ریه ها یا کلیه ها یا شاید به دلیل عدم تعادل الکترولیت، به ویژه کمبود پتاسیم هر دوی این عدم تعادل ممکن است به دلیل طیف وسیعی از شرایط باشد.

نمونه هایی از شرایطی که می توانند باعث کاهش سطح بی کربنات شوند عبارتند از:

• بیماری آدیسون
• اسهال مزمن
• کتواسیدوز دیابتی
• اسیدوز متابولیک
• آلکالوز تنفسی که می تواند در اثر هیپرونتیلاسیون ایجاد شود
• شوکه شدن
• بیماری کلیوی
• مسمومیت با اتیلن گلیکول یا متانول
• مصرف بیش از حد سالیسیلات (آسپرین)

نمونه هایی از شرایطی که می توانند باعث افزایش سطح بی کربنات شوند عبارتند از:

• استفراغ شدید و طولانی مدت و/یا اسهال
• بیماری های ریوی، از جمله COPD
• سندرم کوشینگ
• سندرم کان
• آلکالوز متابولیک

سطح بی کربنات فقط کمی خارج از محدوده است. این به چه معناست؟

نتیجه بی کربنات توسط پزشک شما در چارچوب آزمایش ها دیگری که انجام داده اید و همچنین عوامل دیگری مانند سابقه پزشکی شما تفسیر می شود. یک نتیجه بالا یا پایین ممکن است اهمیت پزشکی داشته باشد یا نداشته باشد. به طور کلی، این مورد زمانی است که مقدار تست فقط کمی بالاتر یا کمتر از محدوده مرجع باشد. به همین دلیل است که پزشکان ممکن است آزمایشی را روی شما تکرار کنند و به همین دلیل است که ممکن است به نتایج زمان‌های قبلی که همان آزمایش را انجام داده‌اید نگاه کنند.

چرا بعد از آزمایش بی کربنات، آزمایش گازهای خونی هم درخواست می شود؟

آزمایش‌های گاز خون، که در آن خون به جای ورید از شریان گرفته می‌شود، می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد تعادل اسید و باز شما به پزشک شما بدهد. آنها می توانند به پزشک شما بگویند که آیا ریه های شما به درستی کار می کنند تا اکسیژن و دی اکسید کربن را در سطوح سالم نگه دارند.

اگر سطوح بی کربنات خیلی زیاد یا کم باشد، چه درمان هایی می تواند کمک کند؟

اگر بی کربنات شما بالا یا پایین باشد، پزشک شما علت اصلی را شناسایی و درمان می کند. به عنوان مثال، بی کربنات بالا ممکن است ناشی از آمفیزم باشد، که ممکن است با اکسیژن درمانی و داروها درمان شود، یا به دلیل اسهال یا استفراغ شدید، که با درمان علت اسهال یا استفراغ برطرف می شود. برای مثال، بی کربنات کم ممکن است به دلیل کتواسیدوز دیابتی ایجاد شود، که می تواند تا حدی با جایگزینی مایعات و الکترولیت ها و انسولین درمانی برطرف شود.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

• آزمایش الکترولیت ها و شکاف آنیونی (Anion Gap)
• Potassium
• Chloride
• Sodium
• Comprehensive Metabolic Panel (CMP)
• پانل متابولیک پایه (BMP)
• Blood Gases

در جای دیگر وب:

• KidsHealth.org: Lungs and Respiratory System
• American Diabetes Association: DKA (Ketoacidosis) & Ketones
• MedlinePlus Medical Encyclopedia: Acidosis
• MedlinePlus Medical Encyclopedia: Alkalosis
• Mayo Clinic: Diabetic ketoacidosis