غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21 | Reflex DNA Screening for Trisomies 13,18,21

دکتر علیرضا لطفی کیان
آخرین بروزرسانی
19 آبان 1402
آخرین بروزرسانی
19 آبان 1402
غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21 | Reflex DNA Screening for Trisomies 13,18,21

غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21

Reflex DNA Screening for Trisomies 13,18,21

⏺ روش غربالگری DNA رفلکس می تواند به نرخ تشخیص 95 درصدی برای تریزومی های 21، 18 و 13، با نرخ مثبت کاذب 0.02 درصد، عملکرد غربالگری بالایی که از روش فراخوانی فراتر رفته و از ایجاد ناراحتی بی مورد برای بسیاری از زنان جلوگیری می کند، به دست آورد.

⏺ غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21 با استفاده از آنالیز DNA آزاد سلول [cell free DNA] درپلاسما ی مادر پیشنهاد می شود به عنوان یک پیشرفت قابل ملاحظه علاوه بر متدهای غربالگری قراردادی پیشین که تاکنون فقط براساس مارکرهای سرمی و یافته های اولتراسونیک بوده است. از طرفی آنالیز DNA پیچیده و نسبتاً گران قیمت است و خطاهای تکنیکی خاص خود را هم دارد بویژه زمانی که درصد free fetal DNA آزاد شده از پلاسنتا کم باشد. بنابراین دلایل آنالیز DNA به طورکلی به عنوان یک متد اولیه ی غربالگری های پریناتال تا به امروز پذیرفته نشده است.

جنین

⏺ تاکنون یک متد دو مرحله ای معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته که در آن تست رایج غربالگری سه ماهه اول FTS Combined Screening که براساس سنجش بیومارکر های سرمی free BHCG ، PAPPA، سن مادر و NT انجام می شود؛ با یک تست اسکرینینگ DNA (مانند NIPT) پیگیری می گردد. درصورتیکه ریسک تقریبی تست ترکیبی FTS Combined Screening بالاتر ازکات آف تعیین شده (مثلاً 1:800 ) باشد زن باردار برای آنالیز DNA فراخوان می شود.

یک نقطه ضعف این اپروچ، فراخوان زنان با ریسک بالاتر از کات آف برای مشاوره و گرفتن نمونه خون اضافی و تست غربالگری DNA می باشد. این تماس و فراخوان می تواند باعث نگرانی و استرس زنان شده و برخی از آنها را به انجام تست های تهاجمی مانند آمنیوسنتز و CVS ترغیب کند. تا به امروز این رویکرد [contingent screening] موضوع پژوهش های فراوانی بوده است.

⏺ با هدف اجتناب فراخوان های همراه با نگرانی زنان باردار ضمن ِاستفاده از یک متد با قدرت تشخیص بالا؛ پروفسور Wald و همکاران را در ۲۰۱۷ به ارائه پروتکل پیشنهادی استفاده از یک متد اصلاحیِ غربالگری، با هدف کاهش معضل دوگانگی کلینیکال ِ مرتبط با مدیریت بارداری ها واداشت.

مقایسه کارایی غربالگری DNA رفلکس و یادآوری قبل از تولد برای تریزومی 21، 18 و 13

مقایسه کارایی غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 21، 18 و 13

⏺ در غربالگری رفلکس DNA هنگام مراجعه خانم باردار بین ۱۱ تا ۱۳ هفتگی بارداری برای تست FTS Screening ، یک نمونه پلاسمای اضافی از وی اخذ و نگهداری می شود تا چنانچه نتیجه تست دارای ریسک بالاتر از کات آف تعیین شده به دست آمد به طور اتوماتیک غربالگری رفلکس DNA انجام شود بدون اینکه نیاز به فراخوان باشد.

⏺ برمبنای مطالعه دکتر Wald و همکاران در این پروتکل ما گزارش مستقل (ریسک مثبت) برای تست FTS Combined در سه ماهه اول نداریم بلکه اطلاعات این تست همراه با نتیجه تست DNA [eg; NIPT] درمحاسبه کلی ریسک به کار می رود و درنهایت گزارش می شود. بنابراین ما در این پروتکل ِپری ناتال اسکرینینگ ْهرگز تست با ریسک مثبت در FTS Combined Test گزارش نمی کنیم. طرح شماتیک این پروتکل غربالگری درتصویر پیوست خلاصه شده است.

غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21

غربالگری رفلکس DNA برای تریزومی 13،18،21

⏺مزیت های پروتکل غربالگری رفلکس DNA عبارتند از اینکه هر خانم بارداری فقط نیاز به یک تست غربالگری دارد، نتیجه تست FTS Combined Screening همیشه منفی است و یک تست DNA داریم که شامل اطلاعاتی از مارکرهای Combined Test است که می تواند مثبت یا منفی گزارش گردد.

به طورکلی مزایای استفاده از پروتکل غربالگری رفلکس DNA در مراقبت های روتین زنان باردار بر اساس مطالعه پژوهشی دکتر Wald و همکاران شامل موارد زیر می باشد:

  • میزان پایین تر موارد مثبت کاذب [low FPR] در مقایسه با سایر متدهای اسکرینینگ پریناتال
  • یکبار مراجعه به کلینیک [one stop clinic] و حذف ِ فراخوان منجر به اضطراب ِ زنان باردار در غربالگری های نان رفلکسی و contingent
  • رسیدن به یک قدرت تشخیصی [high DR] بالا شبیه ِ تست های جامع DNA
  • نهایتاً ایمنی بیشتر زنان با به کارگیری کمتر از متدهای تشخیصیِ تهاجمی

این مزایای کلینیکال همراه با کاهش قیمت در مقایسه با روش های جامع آنالیز DNA ، یک اپروچ ِ رفلکسی با استفاده از یک متد ترجیحی ِغربالگری را برای ما فراهم می سازد .

✴️ به نظر نگارنده گنجاندن پروتکل پیشنهادی دکتر Wald و همکاران در برنامه های روتین مراقبت از بارداریِ ایران علی رغم همه مزایای ذکرشده، نیازمند مدنظر قراردادن ملاحظات متعددی در حوزه های گوناگون در نظام مراقبت های بارداری می باشد مانند ارزیابی چالش های ضابطه ای در حوزه وزارت بهداشت و درمان، بیمه های تکمیلی، مدیریت هزینه تست، رضایتمندی زنان باردار و.. .

در آینده و با تأسیس کلینیک های OSCAR در ایران قطعا موانع مطرح شده در اجرای پروتکل پیشنهادی غربالگری رفلکس DNA و سایر پروتکل های مشابه مرتفع خواهد گردید و ما به اپروچ بهتری در غربالگری پریناتال زنان باردار دست خواهیم یافت.

Reference:
Genetics in Medicine.2018 Aug;20(8):825-830.
doi:10.1038/gim.2017.188.Epub 2017 Nov 9.

نگارش:
دکترعلیرضا لطفی کیان
دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی
از دانشگاه علوم پزشکی ایران

مورد تایید و بازبینی شده توسط:

دکتر فرزاد باباخانی

این مقاله را به دوستان خود معرفی کنید

منابع مقاله

این مقاله تالیف شده است و یا منابع مربوطه ثبت نشده است.

این مقاله برای شما مفید بود؟

ثبت دیدگاه

Go to Top