آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) | Free PSA | Total PSA

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی پروستات تولید می شود. این آنزیم در انحلال انعقاد مایع منی شرکت می کند و نقش مهمی در باروری دارد. بیشترین مقدار PSA در مایع منی یافت می شود. مقداری PSA از پروستات خارج می شود و در سرم یافت می شود. افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در سرم با سرطان پروستات مرتبط است. سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) همچنین در مردان مبتلا به هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) افزایش می‌یابد و نشانگر خوبی برای حجم پروستات است.

اسامی دیگر:

• Prostate Specific Antigen
• Free PSA
• Total PSA

چرا آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) درخواست می شود؟

• برای کمک به تشخیص سرطان پروستات
• پایش بیماران با سابقه سرطان پروستات به عنوان شاخص اولیه عود و پاسخ به درمان

چه زمانی آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بایستی انجام شود؟

اگر علائم بیماری پروستات مانند مشکل در دفع ادرار، زور زدن یا طولانی شدن ادرار، جریان ضعیف، قطره انتهایی یا دفع ادرار بیشتر از حد معمول به خصوص در طول شب دارید.

نمونه مورد نیاز برای آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA):

• ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد (ترجیحا همراه با ژل جداکننده)
• نوع نمونه: سرم
• حجم نمونه: 1 میلی لیتر

آمادگی قبل از انجام آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA):

• به مدت 48 ساعت قبل از جمع آوری نمونه از انزال خودداری کنید زیرا با افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) همراه است.
• نمونه همچنین باید قبل از انجام معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) توسط پزشک و قبل یا 6 هفته پس از بیوپسی پروستات جمع آوری شود.
• آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) ممکن است برای چندین ماه پس از عفونت دستگاه ادراری و تا 48 ساعت پس از ورزش شدید، به ویژه دوچرخه سواری، بالا بماند.
• سیستوسکوپی ممکن است سطح PSA را بلافاصله پس از آزمایش افزایش دهد.

نام روش انجام آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

ایمونواسی الکتروکمی لومینسانس (ECLIA)

روش انجام آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل و آزاد (Total and Free PSA):

سنجش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل و آزاد یک سنجش ایمنی ساندویچی ایمونواسی الکتروکمی لومینسانس است که از یک آنتی بادی اختصاصی PSA مونوکلونال بیوتینیله و یک آنتی بادی اختصاصی PSA مونوکلونال نشاندار شده با کمپلکس روتنیم استفاده می کند. PSA در نمونه با آنتی بادی اختصاصی PSA مونوکلونال بیوتینیله (موش) و آنتی بادی مونوکلونال اختصاصی PSA (موش) که با روتنیوم برچسب گذاری شده است واکنش می دهد و یک کمپلکس ساندویچی را تشکیل می دهد.

ریزذرات پوشش داده شده با استرپتاویدین اضافه شده و مخلوط به داخل سلول اندازه گیری (measuring cell) آسپیره می شود، جایی که ریزذرات به صورت مغناطیسی روی سطح الکترود جذب می شوند. سپس مواد غیر متصل با ProCell حذف می شوند. اعمال ولتاژ به الکترود باعث القای انتشار الکتروکمی لومینسانس می شود که سپس با منحنی کالیبراسیون برای تعیین مقدار PSA در نمونه بیمار اندازه گیری می شود. این روش بر اساس استاندارد مرجع/WHO 96/670 استاندارد شده است.

غلظت PSA آزاد بر PSA کل تقسیم می شود تا نسبت آزاد به کل بدست آید. چون اندازه‌گیری‌های آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل بسیار بالا یا پایین، به خودی خود پیش‌بینی‌کننده هستند، یک نسبت تنها زمانی که آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل در محدوده 4 تا 10 نانوگرم در/ میلی لیتر باشد ارائه می‌شود.

چه چیزی در آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) مورد بررسی قرار می گیرد؟

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) یک گلیکوپروتئین است که توسط سلول های غده پروستات، پوشش مجرای ادرار و غده بولبورترال تولید می شود. به طور معمول، PSA بسیار کمی در خون ترشح می شود. افزایش اندازه غدد و آسیب بافت ناشی از هیپرتروفی خوش خیم پروستات، پروستاتیت یا سرطان پروستات ممکن است سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در گردش را افزایش دهد.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در سرم به اشکال مختلف وجود دارد: کمپلکس شده به آلفا-1-آنتی کیموتریپسین (کمپلکس PSA-ACT)، غیر متصل (PSA آزاد)، و پوشیده شده توسط آلفا-2-ماکروگلوبولین (که توسط ایمونواسی تشخیص داده نمی شود).

پاتوفیزیولوژی آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA):

• PSA یک گلیکوپروتئین است که در سیتوپلاسم سلول های اپیتلیال و مجاری پروستات و در کارسینوم پروستات وجود دارد.
• PSA یک پروتئیناز کالیکرئین سرین است که توسط سلول های اپیتلیال پروستات و از سلول های بدخیم پروستات تولید می شود.
• PSA یک گلیکوپروتئین تک زنجیره ای است که در غلظت های بالایی در پروستات یافت می شود.
• جرم مولکولی آن 28.43 کیلو دالتون است.
• PSA از 237 اسید آمینه تشکیل شده است. این یک پروتئین آنتی ژنیک است.
• کدگذاری ژن انجام شده و در کروموزوم 19 وجود دارد.
• PSA دارای فعالیت کیموتریپسین و تریپسین مانند است.
• در BPH سطح PSA آزاد بیشتری وجود دارد، در حالی که در سرطان PSA باند بیشتری وجود دارد.
• این توسط سلول های اپیتلیال مجاری غده پروستات و آسین تولید می شود.
• PSA در مجاری پروستات ترشح می شود.
• در مایع منی، PSA پروتئین مخصوص وزیکول منی را به پروتئین های کوچک با وزن مولکولی کم تقسیم می کند. که این فرآیند منجر به مایع شدن انعقاد منی می شود.
• سطح > 4 نانوگرم در میلی لیتر در بیش از 80 درصد موارد سرطان یافت می شود.
• سطح PSA همچنین نشان دهنده بار تومور است.
• جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی با کاهش سطح PSA همراه است.
• بعد از درمان افزایش سطح PSA نشان دهنده عود تومور است.
• PSA نیمه عمر طولانی 2 تا 3 هفته دارد، زمانی که سرم پس از هر عملی روی پروستات به سطح نرمال یا پایه برسد.
• سطح PSA ممکن است در مراحل اولیه کارسینوم پروستات افزایش نیابد.
• PSA دارای ارزش تشخیصی محدودی در ناحیه خاکستری 4 تا 10 نانوگرم در میلی لیتر است
• هیپرپلازی خوش خیم پروستات مقادیر 4 تا 8 نانوگرم در میلی لیتر را نشان می دهد.
• سطح > 8 نانوگرم در میلی لیتر به شدت نشان دهنده سرطان پروستات است.
• سطح پایین به دلیل هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا سرطان اولیه پروستات است.
• بیماران با سطح زیر 10 نانوگرم در میلی لیتر به بیماری موضعی مبتلا هستند و به خوبی به درمان موضعی پاسخ می دهند.
• پس از جراحی کامل درمانی یا پرتودرمانی، سطح PSA بین 0 تا 0.5 نانوگرم در میلی لیتر خواهد بود.

افزایش سطح PSA با افزایش سن به عوامل زیر بستگی دارد:

• بزرگ شدن پروستات
• التهاب پروستات
• وجود کانون‌های میکروسکوپی سرطان که از نظر بالینی بی‌اهمیت هستند.
• نشت PSA به سرم

سطوح بالاتر آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل و درصد کمتر آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) آزاد با خطر بالاتر سرطان پروستات مرتبط است.

اکثر سرطان های پروستات رشد آهسته دارند، بنابراین سودمندی غربالگری سرطان پروستات در اکثر مردان با امید به زندگی کمتر از 10 سال حاشیه ای است.

در بیماران مبتلا به سرطان پروستات که قبلاً تشخیص داده شده بود، آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) به عنوان یک شاخص اولیه عود تومور و به عنوان یک شاخص پاسخ به درمان توصیه می شود. نقش PSA در تشخیص زودهنگام سرطان پروستات بحث برانگیز است. انجمن سرطان آمریکا معاینه سالانه با معاینه رکتال دیجیتال و آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) سرم را از سن 50 سالگی و برای مردانی که حداقل 10 سال پس از تشخیص سرطان پروستات امید به زندگی دارند، توصیه می کند.

برای مردانی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، مانند مردانی که یکی از بستگان درجه یک آنها در سنین پایین‌تر تشخیص داده شده است، آزمایش باید در سنین پایین‌تر آغاز شود. به طور کلی توصیه می شود که اطلاعاتی در مورد مزایا و محدودیت های آزمایش و درمان به بیماران ارائه شود تا بتوانند تصمیمات آگاهانه بگیرند.

توصیه های کارگروه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده عبارتند از:

• عدم استفاده از غربالگری با انجام PSA بعد از سن 75 سالگی.
• آنها همچنین می گویند که مقدار محدودی از PSA برای غربالگری زیر 75 سال وجود دارد، مگر اینکه سابقه خانوادگی قوی وجود داشته باشد.
• توصیه آنها غربالگری PSA هر 4 سال یکبار به جای غربالگری سالانه است.
• در حالی که جامعه اورولوژی آمریکا و جامعه سرطان آمریکا توصیه متفاوتی دارند.
• آنها آزمایش غربالگری سالانه PSA را پس از 50 سالگی توصیه می کنند.
• در افراد با سابقه خانوادگی قوی و مردان آفریقایی-آمریکایی، PSA را در سن 40 سالگی توصیه کنید.

افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) با سرطان پروستات مرتبط است. سطوح بیش از 4 نانوگرم در میلی لیتر در بیش از 80 درصد از مردان مبتلا به سرطان پروستات یافت شده است. هر چه سطوح بالاتر باشد، بار تومور بیشتر است. سنجش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) همچنین یک تست حساس برای مانیتور پاسخ به درمان است. جراحی موفقیت آمیز، پرتودرمانی یا هورمون درمانی با کاهش قابل توجه سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) خون همراه است.

افزایش قابل توجه در آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) متعاقباً نشان دهنده عود سرطان پروستات است. PSA نسبت به سایر مارکرهای تومور پروستات، مانند اسید فسفاتاز پروستات (ACP) حساس تر و خاص تر است. همچنین، PSA در مانیتور پاسخ به درمان و عود درمان تومور از ACPدقیق تر است. در سرطان پروستات اولیه، حساسیت ACP کمتر از PSA است، اگرچه ACP، مشابه PSA، در درصد قابل توجهی از بیماران مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات افزایش می یابد. انسداد مجاری ادراری و احتباس حاد ادرار ممکن است باعث افزایش ACP شود.

توجه به این نکته مهم است که برخی از بیماران مبتلا به سرطان پروستات در مراحل اولیه، سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را افزایش نخواهند داد. به همان اندازه مهم است که بدانیم سطح PSA بالاتر از 4 همیشه با سرطان مرتبط نیست. سطح PSA همچنین ممکن است در بیماران مبتلا به هیپرتروفی خوش خیم پروستات (BPH) و پروستاتیت حداقل افزایش یابد. در تلاش برای افزایش دقت آزمایش PSA، سایر اقدامات آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پیشنهاد شده است:

• شتاب (PSA velocity) PSA: شتاب PSA تغییر در سطوح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در طول زمان است. افزایش شدید سطح PSA شک به سرطان را افزایش می دهد و ممکن است نشان دهنده یک سرطان سریع در حال رشد باشد. مردانی که سرعت PSA بالاتر از 0/35 نانوگرم در میلی لیتر در سال داشتند، نسبت به مردانی که سرعت PSA کمتر از 0/35 نانوگرم در میلی لیتر در سال داشتند، در معرض خطر نسبی مرگ ناشی از سرطان پروستات بودند.

• PSA تنظیم شده با سن (Age-adjusted PSA): سن یک عامل مهم در افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) است. مردان کمتر از 50 سال باید سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کمتر از 2/4 نانوگرم در میلی لیتر داشته باشند، در حالی که سطح PSA تا 6/5 نانوگرم در میلی لیتر برای مردان 70 ساله طبیعی در نظر گرفته می شود.

• تراکم (PSA density) PSA: تراکم آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) ارتباط سطح PSA را با اندازه پروستات در نظر می گیرد. استفاده از تراکم PSA برای تفسیر نتایج آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بحث برانگیز است زیرا ممکن است سرطان در مردی با پروستات بزرگ نادیده گرفته شود. تراکم PSA عددی است که اندازه گیری آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را بر حجم غده تقسیم می کند.

• PSA آزاد در مقابل کل(Free versus bound PSA): آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) به دو شکل در خون گردش می کند: آزاد یا متصل به یک مولکول پروتئین. در شرایط خوش خیم پروستات (مانند BPH)، آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) آزاد بیشتری وجود دارد، در حالی که سرطان شکل متصل بیشتری را تولید می کند. اگر PSA متصل مردی بالا باشد اما PSA آزاد او بالا نباشد، احتمال وجود سرطان بیشتر است. هنگامی که درصد Free PSA کمتر از 25 درصد باشد، احتمال سرطان زیاد است.
• تغییر سطح معیار (Alteration of PSA cutoff level) PSA: برخی از محققین پیشنهاد کرده اند که سطوح cutoff است که تعیین می کند آیا اندازه گیری PSA طبیعی است یا خیر. به عنوان مثال، تعدادی از مطالعات از سطوح 2/5 یا 0/3 نانوگرم در میلی لیتر (به جای 4/0 نانوگرم در میلی لیتر) استفاده کرده اند.
• پروتئین های خاص پروستات (Prostate-speciic proteins): الگوی پروتئین های پروستات در حال بررسی هستند تا مشخص شود که آیا بیوپسی زمانی که سطح PSA کمی بالا رفته، ضروری است یا خیر. آنتی ژن غشای اختصاصی پروستات (PSMA) ممکن است با مطالعه بیشتر، نشانگر عالی برای سرطان پروستات باشد. در سرطان های پیشرفته تر مقدار PSMA از PSA بیشتر وجود دارد. پروتئین مورد علاقه دیگر آنتی ژن سرطان پروستات اولیه (EPCA) است. برخلاف PSA، پروتئین EPCA در سلول های طبیعی پروستات یافت نمی شود. در عوض، EPCA در مقادیر نسبتاً زیادی فقط در سلول های سرطان پروستات رخ می دهد. آزمایش های اولیه نشان می دهد که EPCA ممکن است در شناسایی سرطان پروستات دقیق تر از PSA باشد. علاوه بر این، سطح EPCA در بیمارانی که سرطان آنها در خارج از پروستات پخش می شود در مقایسه با بیمارانی که بیماری در غده بسته شده اند به طور قابل توجهی بالاتر است. EPCA-1 یک آزمایش مبتنی بر بافت و EPCA-2 یک آزمایش مبتنی بر خون است. بیماران با سطح آنتی ژن سرطان پروستات اولیه (EPCA-2) 30 نانوگرم در میلی لیتر یا بالاتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات در نظر گرفته می شوند.
• نشانگرهای زیستی خاص سرطان پروستات (Prostate cancer specific biomarkers): این بیومارکرها از RNAی ساخته شده‌اند که به دلیل بیان بیش از حد ژن‌های خاص در سلول‌های سرطان پروستات در سطوح بسیار بالایی وجود دارد. این نشانگرهای زیستی را می توان در ادرار بیماران مبتلا به سرطان پروستات در یک دوره کوتاه ماساژ حرفه ای پروستات تشخیص داد. متداول ترین نشانگر آزمایش شده، ژن سرطان پروستات 3 (PCA3) است. سایر نشانگرهای ژنتیکی آزمایش شده عبارتند از GOLPH2، SPINK1 و TMPRSS2-ERG. این نشانگرهای زیستی در بیماری غیرسرطانی پروستات افزایش نمی یابد. علاوه بر این، این بیومارکرها تحت تأثیر سن بیمار یا حجم پروستات نیستند.

• PSA ,Mi-Prostate Score (MiPS)سرم را با TMPRSS2:ERG و PCA3 در ادرار ترکیب می کند. MiPS برای پیش بینی خطر ابتلای بیمار به سرطان پروستات که با بیوپسی استاندارد تشخیص داده می شود، استفاده می شود. همچنین خطر ابتلا به سرطان پروستات بالقوه تهاجمی را در بیمار پیش بینی می کند

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در مرحله بندی مردان مبتلا به سرطان پروستات شناخته شده استفاده می شود. مردانی که سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کمتر از 10 نانوگرم در میلی لیتر دارند، به احتمال زیاد بیماری موضعی دارند و به درمان موضعی (پروستاتکتومی رادیکال یا پرتودرمانی) به خوبی پاسخ می دهند. معمولاً برای مردان مبتلا به سرطان پروستات موضعی بالینی، زمانی که PSA کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر است، آزمایش‌های مرحله‌بندی متاستاتیک معمولی لازم نیست.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای پیگیری مردان پس از درمان سرطان پروستات استفاده می شود. آزمایش دوره ای آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) باید به دنبال هر شکلی از درمان سرطان پروستات باشد، زیرا سطح PSA می تواند نشان دهنده نیاز به درمان بیشتر باشد.

به دنبال پروستاتکتومی رادیکال درمانی یا پرتودرمانی، سطح PSA احتمالاً باید 0 تا 0/5 نانوگرم در میلی لیتر باشد. الگوی افزایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پس از درمان موضعی سرطان پروستات می تواند به تمایز بین عود موضعی و گسترش دور کمک کند. بیمارانی که سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) آنها بیش از 24 ماه پس از درمان موضعی افزایش یافته است و با زمان دو برابر شدن PSA بعد از 12 ماه، احتمالاً عود خواهند کرد.

عوامل مداخله گر در آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) 

• معاینات رکتال به طور کاذب سطح PAP را بالا می برد و همچنین ممکن است PSA را به حداقل برساند. برای جلوگیری از این مشکل، PSA باید قبل از معاینه رکتال پروستات یا چند ساعت بعد از آن کشیده شود.
• دستکاری پروستات با بیوپسی یا برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP) به طور قابل توجهی سطح PSA را افزایش می دهد. آزمایش خون باید قبل از جراحی یا 6 هفته بعد از دستکاری انجام شود.
• انزال و ورزش (دوچرحه سواری) ظرف 24 ساعت پس از آزمایش خون با افزایش سطح PSA همراه خواهد بود.
• عفونت اخیر دستگاه ادراری یا پروستاتیت می تواند باعث افزایش PSA به اندازه یک دوره زمانی اولیه به مدت 6 هفته شود.
• فیناستراید (Propecia، Proscar) و دی اتیل استیل‌بسترول (DES) ممکن است باعث کاهش سطح PSA شوند.
• آلوپورینول ممکن است سطح PSA را افزایش دهد.

اهمیت بالینی آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA):

افزایش سطح سرم:

• هیپرتروفی خوش خیم پروستات
• سیروز
• ناتوانی جنسی
• روش های پوسچرولوژیک
• سرطان پروستات
• التهاب، ضربه یا دستکاری پروستات
• پروستاتیت
• فعالیت جنسی اخیر
• احتباس ادرار
• عفونت مجاری ادراری

محدوده مرجع آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA):

توجه: واحد تست و محدوده نرمال تست وابسته به روش و کیت انجام دهنده تست می باشد و از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر ممکن است متغیر باشد.

سوالات متداول

چگونه از نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) استفاده می شود؟

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای کمک به تشخیص سرطان پروستات، و همچنین برای مانیتور پاسخ به درمان در افرادی که سرطان پروستات تشخیص داده شده اند، اندازه گیری می شود.

چه زمانی آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) درخواست می شود؟

استفاده از تست آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای غربالگری مردان سالم از نظر سرطان پروستات در حال حاضر توصیه نمی شود. در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مزایای کلی برنامه غربالگری مبتنی بر PSA بر خطرات آن بیشتر است. PSA هنوز یک آزمایش ضعیف برای تشخیص سرطان پروستات (اختصاصیت کم) است و منجر به آسیب بیش از حد تشخیص و درمان بیش از حد در 50 درصد از مردان شده است. آزمایش PSA سرطان با رشد آهسته را از سرطان با رشد سریع تشخیص نمی دهد.

عوامل خطر سرطان پروستات عبارتند از:

• افزایش سن
• قومیت سیاه پوست
• سابقه خانوادگی سرطان پروستات
• اضافه وزن یا چاقی (به ویژه در سرطان پیشرفته پروستات)
• مصرف سیگار

متخصص مراقبت های بهداشتی شما این عوامل خطر را در نظر می گیرد تا بهترین اطلاعات موجود را در اختیار شما قرار دهد و از تصمیم شما حمایت کند.

دو آزمایش دیگر آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) نیز موجود است و ممکن است درخواست شود. نسبت PSA آزاد به کل (f/t PSA) یا PSA پیچیده (cPSA). این آزمایش ها ممکن است اختصاصیت را بهبود بخشد و تعداد بیوپسی های غیر ضروری را کاهش دهد. زمانی که مقدار کل PSA بیمار کمتر از 10 میکروگرم در لیتر (که به عنوان “منطقه خاکستری” تشخیصی شناخته می شود با DRE (معاینه رکتوم دیجیتال) نیز نامیده می شود.

پزشک یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را وارد راست روده می کند و رکتوم، مقعد و پروستات (در مردان) را برای بررسی هر چیز غیر طبیعی احساس می کند، ممکن است بین سرطان پروستات و سایر شرایط غیر سرطانی مانند هیپرتروفی خوش خیم پروستات (BPH) تمایز قائل شود. مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از این ایزوفرم‌های PSA در مردانی که در این منطقه خاکستری قرار می‌گیرند، می‌تواند به طور بالقوه بیش از حد تشخیص را کاهش دهد و نرخ بالای تشخیص سرطان را حفظ کند.

نتیجه آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) چه چیزی را نشان می دهد؟

مقدار “طبیعی” برای آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل با سن متفاوت است و به طور کلی در مردان 50 تا 69 ساله کمتر از 3 میکروگرم در لیتر (L) در نظر گرفته می شود. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که محدودیت‌های PSA مخصوص سن برای تشخیص سرطان پروستات بسیار متغیر است. ممکن است با مشخصات دموگرافیک و بالینی بیمار متفاوت باشد.

نتیجه آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بیش از 3 میکروگرم در لیتر به تنهایی به بررسی های دیگر منجر نمی شود. بیوپسی پروستات چندین عامل دیگر نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. مانند اندازه پروستات، یافته های معاینه رکتوم دیجیتال (DRE)، سن، قومیت، سابقه خانوادگی سرطان پروستات، وزن بدن، بیماری های همراه، سابقه هر گونه بیوپسی منفی قبلی یا هر سابقه قبلی PSA.

پزشک شما ممکن است این عوامل را همراه با افزایش PSA (> 3 نانوگرم در میلی لیتر) در هنگام ارجاع بیماران به مراقبت های تخصصی در نظر بگیرد.

سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل بیشتر از 10 میکروگرم در لیتر ممکن است نشان دهنده احتمال بالای سرطان پروستات باشد. نتایج بین 2 میکروگرم در لیتر و 10 میکروگرم در لیتر ممکن است به دلیل BPH باشد، تورم غیر سرطانی پروستات که بیشتر در مردان مسن رخ می دهد. افزایش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) کل ممکن است نشان دهنده وضعیتی به نام پروستاتیت باشد که در اثر عفونت ایجاد می شود.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نسبت PSA آزاد می‌تواند به پیش‌بینی احتمال سرطان کمک کند، به‌ویژه در بیمارانی که سطح کل PSA در محدوده «ناحیه خاکستری» بین 2 تا 10 میکروگرم در لیتر است. . تصور می‌شود که نتایج تست PSA آزاد بالای 25 درصد نشان‌دهنده خطر کمتر سرطان است، در حالی که درصد پایین‌تر نشان‌دهنده احتمال بالاتر بیماری است. این نسبت ممکن است به کاهش تعداد بیوپسی های غیر ضروری کمک کند.

در بیشتر موارد، نتایج آزمایش به جای «زیاد» یا «کم»، «مثبت» یا «منفی» یا «طبیعی» به صورت اعداد گزارش می شود. برای اینکه پزشک نتایج آزمایشگاهی را بفهمد، لازم است که بداند محدوده مرجع (یا محدوده «مقدار نرمال») برای آزمایشگاهی که در آن آزمایش انجام می‌شود چقدر است. محدوده مرجع را می توان تحت تأثیر روش آزمایش و ابزار مورد استفاده در آزمایشگاه قرار داد.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

بیوپسی پروستات یا عمل بر روی پروستات سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. آزمایش خون برای اندازه گیری PSA باید قبل از جراحی یا شش هفته بعد از آن انجام شود.

انزال و فعالیت بدنی شدید که بر پروستات تأثیر می گذارد، مانند دوچرخه سواری، ممکن است باعث افزایش موقت آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) شود. نمونه خون باید قبل از معاینه رکتوم دیجیتال گرفته شود زیرا فشار بر غده در طول معاینه منجر به افزایش مقدار PSA یا حداقل یک هفته پس از معاینه می شود. برخی از داروهای شیمی درمانی مانند سیکلوفسفامید، متوترکسات و همچنین سایر داروها مانند آسپرین، استاتین ها، دیورتیک ها، فیناستراید و دوتاستراید ممکن است بر نتایج PSA تأثیر بگذارند.

اگر سرطان پروستات داشته باشم، چه گزینه های درمانی وجود دارد؟

درمان سرطان پروستات متفاوت است و تحت تأثیر میزان گسترش تومور در خارج از پروستات (“مرحله” سرطان) و میزان تهاجمی یا رشد سریع تومور در نمونه بافتی قرار دارد (“درجه” تومور). پزشک ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش هایی که قبلاً در مورد آنها صحبت شد برای تشخیص مرحله تومور استفاده کند.

تصمیم به دنبال کردن یک یا ترکیبی از درمان ها نه تنها به مرحله و درجه تومور بستگی دارد، بلکه به عوامل دیگری مانند سن بیمار و ترجیحات فردی بیمار نیز بستگی دارد.

سرطان پروستات معمولاً با استفاده از یک یا چند روش زیر درمان می‌شود: «انتظار مراقب»، جراحی، پرتودرمانی و درمان هورمونی. شیمی درمانی به ندرت برای سرطان پروستات استفاده می شود، اما ممکن است در موارد پیشرفته که به هورمون درمانی پاسخ نمی دهند، استفاده شود.

انتظار مراقب، جراحی و پرتودرمانی اغلب زمانی استفاده می شود که تومور مهار شده باشد و به مناطق دیگر گسترش نیافته باشد. از آنجایی که بسیاری از تومورهای پروستات به آهستگی رشد می کنند، یک برنامه انتظار هوشیارانه ممکن است منجر به یک طول عمر شود که تا حد زیادی بدون علائم و عوارض جانبی باشد. این برنامه احتمالاً شامل آزمایش منظم PSA و معاینه رکتوم خواهد بود.

جراحی می‌تواند کل تومور را در موارد اولیه حذف کند، و ممکن است در موارد پیشرفته‌تر برای تسکین ادرار استفاده شود. کرایوسرجری، یک گزینه جراحی نسبتاً جدید، بافت آسیب دیده را با نیتروژن مایع منجمد کرده و می کشد. تابش ممکن است به صورت پرتوهای هدفمند از خارج از بدن، یا با قرار دادن دانه‌های رادیواکتیو ریز در پروستات، یا با تزریق انجام شود. رادیواکتیو همچنین می‌تواند با درمان هورمونی همراه شود تا درد بیماران مبتلا به سرطان پروستات که به استخوان‌ها گسترش یافته است را کاهش دهد.

هورمون درمانی بیشتر برای درمان سرطان پروستات که به سایر نواحی بدن متاستاز داده استفاده می شود. در حالی که در این مرحله درمانی نیست، درمان می تواند تومورها را کوچک کند، علائم را تسکین دهد و عمر بیمار را افزایش دهد. هورمون درمانی همچنین برای درمان مراحل کمتر پیشرفته سرطان پروستات – چه همراه با پرتودرمانی یا برای کوچک کردن تومور قبل از عمل جراحی استفاده می شود.

مردانی که سطح تستوسترون آنها به دلیل درمان هورمونی برای سرطان پروستات کاهش یافته است، در معرض افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا باید آزمایش‌هایی برای کاهش تراکم استخوان انجام دهید یا اینکه اقدامات یا درمان‌هایی برای پیشگیری از پوکی استخوان باید در نظر گرفته شود.

عوارض جانبی درمان های مختلف سرطان پروستات می تواند از عدم وجود تا خستگی، ریزش مو، بی اختیاری و ناتوانی در نعوظ متغیر باشد. پزشک شما می تواند بر اساس نتایج آزمایش و شرایط خاص توصیه های درمانی را ارائه دهد.

آیا آزمایش آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) همه سرطان های پروستات را تشخیص می دهد؟

خیر گاهی اوقات سلول های سرطانی PSA زیادی تولید نمی کنند و در صورت وجود بیماری، آزمایش منفی خواهد بود. آزمایش PSA تشخیصی نیست. همچنین ممکن است نتایج مثبت و منفی کاذب بدهد.

در سایت Mayo Clinic در مورد آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بیشتر بخوانید:

آزمایش PSA می تواند سطوح بالای PSA را که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان پروستات باشد، تشخیص دهد. با این حال، بسیاری از شرایط دیگر، مانند پروستات بزرگ یا ملتهب، نیز می تواند سطح PSA را افزایش دهد. بنابراین، تعیین معنای نمره PSA بالا می تواند پیچیده باشد.

در جای دیگر وب:

• National Cancer Institute: Prostate-Specific Antigen (PSA) Test
• National Cancer Institute: Prostate Cancer Screening (PDQ®)–Patient Version
• National Library of Medicine: Prostate-Specific Antigen (PSA) Test