ارزش پیش بینی کننده ی اندکس های پلاکتی در اختلالات پلاکت ها چیست؟

دکتر علیرضا لطفی کیان
آخرین بروزرسانی
19 آبان 1402
آخرین بروزرسانی
19 آبان 1402
ارزش پیش بینی کننده ی اندکس های پلاکتی در اختلالات پلاکت ها چیست؟

ارزش پیش بینی کننده ی اندکس های پلاکتی در اختلالات پلاکت ها چیست؟

پلاکت ها با چسبیدن به رگ خونی آسیب دیده و همچنین اهدای فسفولیپیدهای غشایی خود برای فعال سازی فاکتورهای انعقادی، نقشی محوری در اولین مراحل تشکیل لخته دارند. تعداد پلاکت کمتر از 109 × 150 در لیتر به عنوان ترومبوسیتوپنی در نظر گرفته می شود.

پلاکتدو علت اصلی ترومبوسیتوپنی به استثنای ترومبوسیتوپنی کاذب عبارتند از:

  • افزایش تخریب یا مصرف محیطی (hyper destructive)، مانند پورپورای ترومبوسیتوپنی ایمنی (ITP)، انعقاد داخل عروقی منتشر (DIC) و ترومبوسیتوپری ترومبوتیک (TTP)
  • در حالی که کاهش تولید پلاکت (hypo productive) با تعدادی از بیماری های مغز استخوان مرتبط است.

روش استاندارد طلایی برای تشخیص این دو علت، بررسی مغز استخوان است. در مورد لزوم انجام معاینه مغز استخوان در ارزیابی پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک اتفاق نظر وجود ندارد. به دلیل تهاجمی بودن برای بیماران، این روش به عنوان تشخیص خط اول توصیه نمی شود. ITP به دلیل عدم وجود پارامترهای بالینی و آزمایشگاهی دقیق هنوز به عنوان یک تشخیص با طرد باقی مانده است.

پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک

پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک

مطالعات انجام‌ شده در جاهای دیگر نشان داد که اندکس های پلاکتی مانند میانگین حجم پلاکت (MPV) حساس، خاص و دارای ارزش پیش‌بینی تشخیصی در تشخیص ITP (ترومبوسیتوپنی فوق‌مخرب) از کم‌مولد هستند. با این حال، بسیاری از این مطالعات یا یک پارامتر واحد مانند MPV را ارزیابی کردند یا بیماران را با یک نوع دسته بیماری مقایسه کردند.

این اندکس های پلاکتی مانند MPV (اندازه متوسط ​​پلاکت)، عرض توزیع پلاکت (PDW؛ عرض اندازه‌گیری شده در 20 درصد هیستوگرام پلاکتی) و نسبت سلولی بزرگ پلاکتی (P-LCR؛ درصد پلاکت‌ها با اندازه بیش از 12 فمتولیتر) معمولاً به عنوان بخشی از خروجی های هماتولوژی بسیاری از آنالایزرهای خودکار موجود هستند. مطالعات زیادی در نقاط مختلف جهان گزارش داده اند که اکثر پارامترهای خونی از جمله اندکس های پلاکتی در مدیریت بالینی بیمار مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

این مطالعه آینده‌نگر برای نشان دادن پتانسیل تمایز سه شاخص پلاکتی بین پورپورای ترومبوسیتوپنی ایمنی در مقابل ترومبوسیتوپنی ناشی از کاهش تولید و تعیین کاهش ارزش با بالاترین پیش‌بینی در بیماران انجام شد.

اندکس های پلاکتی نشانگرهای زیستی فعال شدن پلاکت هستند. آنها اجازه می‌دهند تحقیقات بالینی گسترده‌ای با تمرکز بر ارزش‌های تشخیصی و پیش‌آگهی در شرایط مختلف بدون ایجاد هزینه‌های اضافی انجام شود. در میان این اندکس های پلاکتی، پلاکت کریت (PCT)، حجم متوسط پلاکتی (MPV)، و عرض توزیع پلاکتی (PDW) گروهی از پارامترهای پلاکتی هستند که با هم در پروفایل‌های CBC خودکار تعیین می‌شوند. آنها با مورفولوژی و سینتیک تکثیر پلاکت ها مرتبط هستند.

اندکس های پلاکتی:

اندکسشرحواحد
حجم متوسط پلاکت (MPV) اندازه گیری حجم ترومبوسیت توسط آنالیزور محاسبه شده استفمتولیتر (fL)
عرض توزیع حجم پلاکت (PDW) شاخص تغییر حجم در اندازه پلاکت هادرصد (%)
پلاکت کریت (PCT) حجم اشغال شده توسط پلاکت ها در خوندرصد (%)
میانگین جزء پلاکتی (MPC) اندازه گیری میانگین ضریب شکست پلاکت ها گرم/دسی لیتر (g/dL)
میانگین توده پلاکتی (MPM) MPM از هیستوگرام جرم خشک پلاکتی محاسبه می شود پیکوگرم (pg)
عرض توزیع اجزای پلاکتی (PCDW) اندازه گیری تغییر شکل پلاکت گرم/دسی لیتر (g/dl)
نسبت سلول های بزرگتر پلاکتی (P-LCR) نشانگر بزرگتر (> 12 fL) پلاکت در گردشدرصد (%)
کسر پلاکتی نابالغ (IPF)درصد پلاکت های نابالغ درصد (%)

⬛️ معمولا انکولوژیست ها برای تمایز بین علل اتیولوژیک ترومبوسیتوپنی (hypo productive & [ITP] hyper destructive) درخواست آزمایش مغز استخوان (Bone marrow= BM) می کنند. بررسی BM هم وقت گیر هست و هم یک روش تهاجمی [invasive method] محسوب می گردد.

رویکرد طب مدرن در امر تشخیص پاراکلینیکال بر بهر ه گیری از متدهای غیرتهاجمی [ non invasive methods] می باشد. ارزش پیش بینی کننده ی دیاگنوستیک اندکس های پلاکتی شامل MPV,PDW,P-LCR درافتراق علل اتیولوژیک ترومبوسیتوپنی ها مشتمل بر کاهش تولید [hypo productive] و یا افزایش تخریب [hyper destructive] در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است.

⬛️ در این مطالعه مشخص شد که همه ی اندکس های پلاکتی (P-LCR,MPV,PDW) در بیماران ITP به طور معنی داری بالاتر از بیماران ترومبوسیتوپنیک ِ هیپوپروداکتیو می باشند. بویژه MPV و P-LCR که نشانگر یک پتانسیل پیش بینی کننده ی بهتر همراه با حساسیت و اختصاصیت بالایی در افتراق و تمایز بین علل ترومبوسیتوپنی می باشند.

اندکس های پلاکتی

اندکس های پلاکتی

همچنین یک ارتباط منفی ِ[negative correlation] قابل ملاحظه ای [significant] بین کانت پلاکتی و اندکس های پلاکتی در کیس های ITP مشاهده شد.  به طوری که با افزایش کانت پلاکتی (Thrombocytosis) اندکس های پلاکتی کاهش و با کاهش کانت پلاکتی یا ترومبوسیتوپنی اندکس ها افزایش می یابند.

⬛️ استفاده از اندکس های پلاکتی  MPV,PDW,P-LCR برای همکاران انکولوژیست در وُرک آپ کیس های ترومبوسیتوپنیک بسیار راهگشا می باشد. به طوری که به آنها کمک می کند از آسپیراسیون یا بیوپسی های غیرضروری BM اجتناب و یا حداقل تاخیری در استفاده از متد های تهاجمی ایجاد کنند.

Diagnostic predictive value of platelet indices for discriminating hypo productive versus immune thrombocytopenia purpura in patients attending a tertiary care teaching hospital in Addis Ababa,Ethiopia
BMC Haematol.2016;16:18.

دکتر علیرضا لطفی کیان
دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی
از دانشگاه علوم پزشکی ایران

 

مورد تایید و بازبینی شده توسط:

دکتر فرزاد باباخانی

این مقاله را به دوستان خود معرفی کنید

منابع مقاله

این مقاله تالیف شده است و یا منابع مربوطه ثبت نشده است.

این مقاله برای شما مفید بود؟

ثبت دیدگاه

Go to Top