اسمولالیته (Osmolality) | شکاف اسمولال (Osmolal Gap)

آزمایش اسمولالیته (Osmolality) مقدار برخی مواد را در خون و ادرار اندازه گیری می کند. که شامل گلوکز (قند)، اوره (محصول زائد ساخته شده در کبد) و چندین الکترولیت مانند سدیم، پتاسیم و کلرید می باشد. الکترولیت ها مواد معدنی با بار الکتریکی هستند. آنها به کنترل میزان مایعات در بدن شما کمک می کنند. این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا مایعات در بدن شما درحالت تعادل است یا خیر.

چرا آزمایش اسمولالیته (Osmolality) درخواست می شود؟

• برای تشخیص مسمومیت ناشی از مصرف سمومی مانند متانول یا اتیلن گلیکول.
• برای کمک به ارزیابی تعادل آب و الکترولیت بدن
• برای بررسی سطوح پایین سدیم در خون (هیپوناترمی)
• ارزیابی بیماران حاد یا کما

چه زمانی آزمایش اسمولالیته (Osmolality) بایستی انجام شود؟

• زمانی که ممکن است متانول، اتیلن گلیکول یا ایزوپروپیل الکل مصرف کرده باشید.
• زمانی که سطح سدیم خون شما پایین است

نمونه مورد نیاز برای آزمایش اسمولالیته (Osmolality):

• ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد (ترجیحا همراه با ژل جداکننده) / ظرف ادرار
• نوع نمونه: سرم/ ادرار
• حجم نمونه: 2 میلی لیتر سرم / 7 میلی لیتر ادرار

نام روش انجام آزمایش اسمولالیته (Osmolality)

تنزل(کاهش) نقطه انجماد

شرح روش

تنزل (کاهش) نقطه انجماد سرم یا مایعات دیگر برای اندازه گیری اسمولالیته در اکثر اسمومترها استفاده می شود. میزان کاهش به زیر صفر درجه سانتیگراد (نقطه انجماد آب) تابعی از غلظت مواد محلول در سرم است. طبق تعریف، یک میلی‌اسمول در کیلوگرم نقطه انجماد را 0.001858 درجه سانتی‌گراد کاهش می‌دهد.

اسمومتر نقطه انجماد، شامل یک محفظه نمونه حاوی یک همزن و یک ترمیستور (دستگاه سنجش دما) متصل به دستگاه بازخوانی است. نمونه به سرعت، تا چند درجه زیر نقطه انجماد خود در یک محفظه تبرید که مثلاً حاوی اتیلن گلیکول است، فوق سرد می شود. سپس نمونه با همزن، هم زده می شود تا انجماد آغاز شود. با تشکیل کریستال های یخ، گرما از محلول آزاد می شود.

این باعث افزایش دمای نمونه می شود. سرعتی که این گرمای همجوشی از یخی که به سرعت تشکیل می‌شود آزاد می‌شود، با سرعت گرمایی که توسط دمای سردتر محفظه نمونه حذف می‌شود، به تعادل می‌رسد. این دمای تعادل که به عنوان نقطه انجماد محلول شناخته می شود، پس از رسیدن به آن برای چندین دقیقه ثابت می ماند. این نقطه انجماد توسط ترمیستور تشخیص داده می شود و اسمولالیته نمونه به واحدهای میلی مول بر کیلوگرم آب تبدیل می شود.

آمادگی قبل از انجام آزمایش اسمولالیته (Osmolality):

ممکن است نیازی به آمادگی قبل از آزمایش نباشد. هر دستورالعملی که به شما داده می شود را دنبال کنید. برخی از پزشکان ممکن است از شما بخواهند که 6 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید (غیر از آب چیزی نخورید یا بنوشید) و/یا 12 تا 14 ساعت قبل از آزمایش مایعات را محدود کنید.

چه چیزی در آزمایش اسمولالیته (Osmolality) مورد بررسی قرار می گیرد؟

اسمولالیته (Osmolality) اندازه گیری غلظت املاح در محلول است که بر حسب اسمول ذرات املاح در هر کیلوگرم حلال بیان می شود. آزمایش اسمولالیته (Osmolality) مقدار مواد محلول مانند سدیم، پتاسیم، کلرید، گلوکز و اوره را در نمونه خون و گاهی اوقات در ادرار اندازه گیری می کند. از طرف دیگر، می توان آن را از املاح اصلی که انتظار می رود در خون یا ادرار باشد، تخمین زد.

تعادل آب در بدن فرآیندی پویا است که با کنترل میزان آب دفع شده در ادرار توسط کلیه ها و با افزایش یا کاهش نوشیدن آب با تنظیم «تشنگی» تنظیم می شود. در یک فرد سالم، بدن تغییرات در میزان آب و ذرات خون را درک کرده و به آن واکنش نشان می دهد.

هنگامی که اسمولالیته (Osmolality) خون با کاهش مقدار آب در خون یا افزایش تعداد ذرات مانند سدیم، کلرید و گلوکز افزایش می یابد، غده ای به نام هیپوتالاموس هورمون ضد ادرار (ADH) ترشح می کند. کلیه ها با حفظ آب و تولید ادرار غلیظ تر به ADH پاسخ می دهند. آب باقی مانده خون را رقیق می کند و اسمولالیته خون را به حالت عادی کاهش می دهد. این نیز باعث افزایش حجم خون و فشار خون می شود. اگر این برای بازگرداندن تعادل آب کافی نباشد، تشنگی نیز تحریک می شود تا فرد مبتلا آب بیشتری بنوشد.

هنگامی که اسمولالیته (Osmolality) خون کاهش می یابد، ترشح ADH سرکوب می شود، کلیه ها ادرار رقیق بیشتری آزاد می کنند، مقدار آب در بدن کاهش می یابد، تشنگی کاهش می یابد و اسمولالیته خون به حالت طبیعی افزایش می یابد.

آزمایش اسمولالیته (Osmolality) خون (سرم) در درجه اول اندازه گیری سدیم محلول در سرم (بخش مایع خون) است. سدیم الکترولیت اصلی خون و ادرار است. این ماده با پتاسیم، کلرید و CO2 (به شکل بی کربنات) برای حفظ خنثی الکتریکی در بدن و تعادل اسید و باز کار می کند. سدیم در رژیم غذایی وارد بدن می شود و به طور معمول از طریق ادرار توسط کلیه ها ذخیره یا دفع می شود تا غلظت آن در خون در محدوده سالم حفظ شود.

علاوه بر الکترولیت ها، گلوکز و اوره نیز به اسمولالیته کمک می کنند. به طور معمول سهم آنها اندک است، اما زمانی که فردی دارای گلوکز خون بالا (هیپرگلیسمی، همانطور که در دیابت درمان نشده مشاهده می شود) یا اوره خون بالا (در بیماری هایی مانند نارسایی کلیه دیده می شود)، تأثیر آنها می تواند قابل توجه باشد.

اسمولالیته (Osmolality) سرم اغلب در موارد مشکوک به مسمومیت یا مصرف بیش از حد مورد استفاده قرار می گیرد. سمومی مانند متانول، ایزوپروپیل الکل، اتیلن گلیکول، پروپیلن گلیکول و استون و داروهایی مانند سالیسیلات ها (آسپرین) نیز می توانند در صورت مصرف به مقدار کافی بر اسمولالیته تأثیر بگذارند.

آزمایش اسمولالیته (Osmolality) ادرار در درجه اول میزان مواد زائد اوره و کراتینین را اندازه گیری می کند. اوره و کراتینین توسط بدن با سرعت نسبتا ثابتی تولید و خارج می شوند. گلوکز در صورت وجود مقادیر قابل توجهی در ادرار می تواند به میزان قابل توجهی به اسمولالیته کمک کند. اسمولالیته ادرار مربوط به وزن مخصوص ادرار در حالت های غیر بیماری است.

توانایی کلیه برای حفظ تونسیته و تعادل آب مایع خارج سلولی را می توان با اندازه گیری اسمولالیته ادرار به طور معمول یا تحت شرایط مصنوعی ارزیابی کرد. اگر اسمولالیته ادرار با اسمولالیته سرم مقایسه شود و اگر مطالعات الکترولیت ادرار انجام شود، می توان اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت انتقال آب کلیوی یا ناهنجاری های رقت یا غلظت ادرار به دست آورد. به طور معمول، نسبت اسمولالیته ادرار به اسمولالیته سرم یک به سه است که بازتاب طیف وسیعی از اسمولالیته ادرار است.

شکاف اسمولال سرم (شکاف اسمزی) نیز ممکن است محاسبه شود. این تفاوت بین نتایج اسمولالیته اندازه گیری شده و محاسبه شده (تخمینی) است. به منظور محاسبه شکاف اسمولال، آزمایش های سدیم خون، نیتروژن اوره خون (BUN) و گلوکز برای محاسبه اسمولالیته مورد انتظار باید انجام شود. برخی از نسخه‌های محاسبه اسمولالیته مورد انتظار شامل اندازه‌گیری اتانول نیز می‌شوند. افزایش شکاف اسمولال (بیشتر از 10) نشان دهنده وجود موادی مانند سموم، آسپرین (سالیسیلات ها) یا مانیتول است.

اسمولالیته (Osmolality) را می توان بر اساس محاسبات سدیم سرم، گلوکز و BUN – سه املاح مهم در خون – پیش بینی کرد.

اسمولالیته (Osmolality) در ارزیابی عملکرد کلیه و توانایی دفع نمک های آمونیوم استفاده می شود. زمانی که بیمار مبتلا به گلیکوزوری یا پروتئینوری است یا آزمایش هایی انجام داده است که از مواد رادیوپاک استفاده می کنند، ممکن است اسمولالیته به عنوان بخشی از آنالیز ادرار استفاده شود. در این شرایط، شکاف اسمولی ادرار به دلیل سایر ذرات اسمولی آلی افزایش می یابد. شکاف اسمولی ادرار مجموع تمام ذرات پیش بینی شده یا محاسبه شده در ادرار (الکترولیت ها، اوره و گلوکز) در مقایسه با اندازه گیری واقعی اسمولالیته است. اسمولالیته ادرار محاسبه شده را می توان با سطوح ادرار سدیم، پتاسیم، گلوکز و نیتروژن اوره تعیین کرد:

اهمیت بالینی اسمولالیته (Osmolality):

افزایش سطح اسمولالیته سرم:

• هیپرناترمی
• هیپرگلیسمی
• هیپرگلیسمی غیرکتوزی هیپراسمولار
• کتوز
• آزوتمی: تمام بیماری های فوق با افزایش تعداد ذرات محلول در خون همراه است.
• کم آبی: کاهش جایگزینی تلفات مداوم آب منجر به کم آبی و افزایش اسمولالیته سرم می شود.
• مانیتول درمانی
• مصرف اتانول، متانول یا اتیلن گلیکول: این داروها باعث از دست دادن آب آزاد از کلیه ها و دفع در ادرار می شوند. در نتیجه اسمولالیته سرم افزایش می یابد. علاوه بر این، محصولات جانبی آنها باعث افزایش تعداد املاح در خون و در نتیجه افزایش اسمولالیته می شود.
• اورمی
• دیابت بی مزه
• نکروز توبولار کلیه
• پیلونفریت شدید: بیماری های فوق با غلظت ضعیف ادرار همراه است. آب آزاد از دست می رود و اسمولالیته سرم افزایش می یابد.

کاهش سطح اسمولالیته سرم:

• هیدراتاسیون بیش از حد: تامین آب بیش از نیاز، وضعیتی را ایجاد میکند که در آن آب آزاد اضافی در خون وجود دارد. اسمولالیته سرم کاهش می یابد.
• سندرم ترشح نامناسب ADH (SIADH): چندین بیماری می توانند این سندرم را ایجاد کنند. ADH علیرغم عواملی که معمولاً ترشح آن را مهار می کنند، به طور نامناسب ترشح می شود. در نتیجه، مقادیر زیادی آب توسط کلیه ها بازجذب می شود. سرم او رقیق می شود و اسمولالیته کاهش می یابد.
• سندرم‌های پارانئوپلاستیک مرتبط با کارسینوم (ریه، سینه، روده بزرگ): سرطان‌های این بیماری به‌عنوان یک منبع نابجای مستقل برای ترشح ADH عمل می‌کنند. پاتوفیزیولوژی همان چیزی است که در بالا برای SIADH توضیح داده شد.

افزایش سطح اسمولالیته ادرار:

• سندرم ترشح نامناسب هورمون آنتی دیورتیک (SIADH):چندین بیماری می توانند ترشح SIADH را ایجاد کنند. ADH علیرغم عواملی که به طور معمول ترشح آن را مهار می کند، به طور نامناسب ترشح می شود. در نتیجه مقادیر زیادی آب توسط کلیه ها بازجذب می شود. آب آزاد کمتری دفع می شود و اسمولالیته ادرار افزایش می یابد.
• سندرم های پارانئوپلاستیک مرتبط با کارسینوم (به عنوان مثال، ریه، سینه، روده بزرگ):این سرطان ها به عنوان یک منبع نابجای مستقل برای ترشح ADH عمل می کنند. پاتوفیزیولوژی همان چیزی است که برای SIADH توضیح داده شده است.
• شوک شدن:پاسخ فیزیولوژیک طبیعی به شوک، به حداقل رساندن از دست دادن آب آزاد بدن است. بنابراین کلیه ها تمام آب آزاد ممکن را جذب می کنند. اسمولالیته ادرار افزایش می یابد.
• سیروز کبدی، نارسایی احتقانی قلب:این بیماری به دلیل کاهش پرفیوژن کلیه ها با احتباس آب همراه است. آب آزاد کمتری از بدن دفع می شود و اسمولالیته ادرار افزایش می یابد.

کاهش سطح اسمولالیته ادرار:

• دیابت بی مزه:ترشح نامناسب ADH علیرغم تحریک فیزیولوژیک توسط افزایش اسمولالیته سرم، توانایی کلیه ها را برای تمرکز ادرار کاهش می دهد. اسمولالیته ادرار کاهش می یابد.
• مصرف مایعات اضافی:اضافه بار آب در ادرار دفع می شود. اسمولالیته ادرار کاهش می یابد.
• نکروز توبولار کلیه، پیلونفریت شدید:توانایی تمرکز کلیه ها کاهش می یابد. آب آزاد اضافی دفع می شود. اسمولالیته ادرار کاهش می یابد.

ملاحظات بالینی:

• این آزمایش اطلاعات ارزشمندی در مورد ناهنجاری های مایع و الکترولیت ارائه می دهد.
• اسمولالیته ادرار اندازه گیری دقیق تری از غلظت ادرار نسبت به وزن مخصوص است.
• هنگامی که اسمولالیته سرم نیز اندازه گیری شود، اسمولالیته ادرار راحت تر تفسیر می شود.

محدوده مرجع آزمایش اسمولالیته (Osmolality):

Urine:

• 12- to 14-hour Fluid restriction: >850 mOsm/kg H₂O (SI units)
• Random specimen: 50–1200 mOsm/kg H₂O or 50–1200 mmol/kg (SI units)

Serum:

• Adult/elderly: 285–295 mOsm/kg H₂O or 285–295 mmol/kg (SI units)
• Child: 275–290 mOsm/kg H₂O

Critical Values

• <265 mOsm/kg H2O
• >320 mOsm/kg H2O

مطلب پیشنهادی: مقادیر بحرانی در آزمایشگاه های تشخیص طبی

سوالات متداول

چگونه از آزمایش اسمولالیته (Osmolality) استفاده می شود؟

آزمایش اسمولالیته (Osmolality) خون در درجه اول برای کمک به تعیین اینکه آیا یک فرد سمی مانند متانول یا اتیلن گلیکول (ضد یخ) مصرف کرده است یا خیر، استفاده می شود. گاهی اوقات ممکن است برای بررسی سدیم خون پایین و تعادل آب بدن شما استفاده شود. اسمولالیته را می توان به طور مستقیم اندازه گیری کرد یا با استفاده از یک محاسبه تخمین زد.

علاوه بر اسمولالیته (Osmolality)، شکاف اسمولی (شکاف اسمزی) ممکن است برای شناسایی و/یا اندازه گیری سموم در خون مانند متانول، اتیلن گلیکول، ایزوپروپیل الکل و پروپیلن گلیکول محاسبه و استفاده شود.

اسمولالیته (Osmolality) ادرار ممکن است همراه با اسمولالیته سرم برای کمک به ارزیابی تعادل آب بدن و بررسی افزایش و کاهش ادرار استفاده شود. سدیم ادرار و کراتینین اغلب همراه با اسمولالیته ادرار درخواست می شود. گاهی اوقات یک شکاف اسمولال ادرار محاسبه می شود و برای کمک به ارزیابی توانایی کلیه در حذف اسید و بازجذب بی کربنات، تشخیص حضور مولکول های فعال اسمزی و مقایسه با شکاف اسمولال سرم استفاده می شود.

چه زمانی آزمایش اسمولالیته (Osmolality) درخواست می شود؟

این آزمایش ممکن است زمانی درخواست شود که مشکوک به خوردن سمی مانند متانول یا اتیلن گلیکول باشد.

آزمایش ممکن است زمانی درخواست شود که فرد دچار کمبود سدیم خون غیرقابل توضیح باشد یا علائم و نشانه‌هایی که پزشک مشکوک است به دلیل سدیم خون پایین باشد مانند:

• تشنگی بیش از حد
• گیجی
• حالت تهوع
• سردرد
• بی حالی
• در موارد شدید، تشنج یا کما

زمانی که پزشک بخواهد نتایج ادرار را با اسمولالیته (Osmolality) سرم مقایسه کند و/یا زمانی که فرد مورد آزمایش در حال افزایش یا کاهش مقدار ادرار است، ممکن است آزمایش اسمولالیته ادرار همراه با آزمایش خون درخواست شود.

نتیجه آزمایش اسمولالیته (Osmolality) چه چیزی را نشان می دهد؟

اسمولالیته (Osmolality) پویا است و با واکنش بدن به عدم تعادل موقت آب و اصلاح آن، نوسان می کند. آزمایش‌های اسمولالیته سرم و ادرار باید در زمینه علائم و نشانه‌های فرد و همراه با یافته‌های آزمایش‌های دیگر، مانند سدیم، گلوکز و نیتروژن اوره خون (BUN) ارزیابی شود. نتایج اسمولالیته (Osmolality) تشخیصی نیستند. آنها نشان می دهند که یک فرد دچار عدم تعادل است، اما علت آن را مشخص نمی کنند.

به طور کلی، افزایش اسمولالیته سرم ممکن است به دلیل کاهش آب در خون یا افزایش املاح باشد. نمونه هایی از شرایطی که در آنها اسمولالیته خون (سرم) ممکن است افزایش یابد عبارتند از:

• برای مثال مصرف سمی اتانول، متانول، اتیلن گلیکول، ایزوپروپیل الکل یا آسپرین (سالیسیلات)
• کم آبی بدن
• دیابت
• گلوکز خون
• افزایش سدیم خون
• افزایش مواد زائد نیتروژن در خون (اورمی)
• سکته مغزی یا ضربه به سر که منجر به کاهش هورمون آنتی دیورتیک (ADH) می شود.
• آسیب و بیماری کلیه
• درمان مانیتول – مورد استفاده در درمان تورم مغز (ادم مغزی)
• شوکه شدن

کاهش اسمولالیته (Osmolality) سرم ممکن است به دلیل افزایش مایعات باشد. نمونه هایی از شرایطی که باعث کاهش اسمولالیته خون می شوند عبارتند از:

• هیدراتاسیون بیش از حد (نوشیدن مقادیر زیاد آب، احتباس آب یا کاهش توانایی کلیه ها در تولید ادرار)
• کاهش سدیم خون
• افزایش ترشح ADH

شکاف اسمولال

شکاف اسمولال سرم بیش از 10 غیر طبیعی در نظر گرفته می شود و نشان دهنده وجود یک ماده فعال اسمزی در خون است. هنگامی که فردی دارای شکاف اسمولال افزایش یافته است، به مصرف سمی مانند متانول مشکوک می شوند و اندازه شکاف متناسب با مقدار سم است. سایر علل شایع افزایش شکاف اسمولال عبارتند از کتو اسیدوز الکلی، نارسایی کلیه، کتو اسیدوز دیابتی و شوک. در طی پایش درمان، شکاف اسمولال و یافته هایی مانند سطح سدیم پایین به حالت عادی باز می گردد.

اسمولالیته (Osmolality) ادرار

اسمولالیته (Osmolality) ادرار اغلب با توجه به اینکه فرد چقدر ادرار تولید می کند ارزیابی می شود. افزایش مقدار ادرار ممکن است به دلیل افزایش مصرف مایعات، کمبود مقادیر مناسب ADH یا دیابت باشد که با افزایش سطح گلوکز منجر به افزایش خروجی ادرار می شود. کاهش مقدار ادرار ممکن است به دلایل مختلفی از جمله کاهش جریان خون به کلیه ها، پاسخ مناسب به کم آبی یا آسیب به سلول های لوله ای در کلیه ها باشد.

• هنگامی که فرد مقادیر بیشتری ادرار تولید می کند و اسمولالیته ادرار کم است، آنگاه فرد بدن خود را از شر مایعات اضافی خلاص می کند.
• هنگامی که ماده ای از بدن خارج می شود، مانند گلوکز اضافی در دیابت، ممکن است مقدار زیاد ادرار و اسمولالیته بالا مشاهده شود.
• اگر فردی مقدار ادرار کمتری تولید کند و اسمولالیته ادرار بالا باشد، ممکن است فرد دچار کم آبی شود.
• اگر فردی مقادیر کمتری ادرار تولید کند و اسمولالیته ادرار کم یا طبیعی باشد، ممکن است به کلیه آسیب برساند

نمونه هایی از شرایطی که می توانند باعث افزایش اسمولالیته (Osmolality) ادرار شوند عبارتند از:

• کم آبی بدن
• نارسایی احتقانی قلب
• افزایش سدیم
• ترشح نامناسب ADH
• نارسایی آدرنال/بیماری آدیسون
• آسیب کبدی
• شوکه شدن
• گلوکز در ادرار (در اثر دیابت کنترل نشده)

نمونه هایی از شرایطی که می توانند باعث کاهش اسمولالیته (Osmolality) ادرار شوند عبارتند از:

• دیابت بی مزه
• نوشیدن مایعات اضافی
• افزایش کلسیم خون
• کاهش پتاسیم خون
• بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه

فرمول محاسبه اسمولالیته (Osmolality) چیست؟

به منظور محاسبه شکاف اسمولال، آزمایش های سدیم خون، نیتروژن اوره خون (BUN) و گلوکز برای محاسبه اسمولالیته مورد انتظار باید انجام شود. برخی از نسخه‌های محاسبه اسمولالیته (Osmolality) مورد انتظار شامل اندازه‌گیری اتانول نیز می‌شوند. یک مثال محاسبه این است:

محاسبه اسمولالیته سرم (اتانول همیشه شامل نمی شود)

2 x (Na) + (Glucose/18) + (BUN/2.8) + (Ethanol/3.8)

توجه: گلوکز، BUN و اتانول ممکن است بر حسب میلی گرم در دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) یا میلی مول در لیتر (میلی مول در لیتر) گزارش شود. اعداد نشان داده شده در معادله بالا برای تبدیل از mg/dL به mmol/L استفاده می شود. برای mmol/L، معادله به صورت زیر خواهد بود:

2 x (Na) + (Glucose) + (BUN) + (Ethanol)

شکاف اسمولال سرم چگونه محاسبه می شود؟

شکاف اسمولال سرم = اسمولالیته سرم (اندازه گیری شده) – اسمولالیته سرم (محاسبه شده)

چرا آزمایش اسمولالیته (Osmolality) مدفوع درخواست می شود؟ 

آزمایش اسمولالیته (Osmolality) مدفوع ممکن است گاهی برای کمک به ارزیابی اسهال مزمن استفاده شود که به نظر نمی رسد به دلیل عفونت باکتریایی یا انگلی یا علت قابل شناسایی دیگری مانند التهاب یا آسیب روده باشد. برای آزمایش، یک مدفوع مایع تازه (در یخچال یا منجمد در حدود 30 دقیقه پس از جمع آوری)، که با ادرار آلوده نشده باشد، در یک ظرف تمیز جمع آوری می شود. باکتری های موجود در مدفوع می توانند نتایج آزمایش را در مدت زمان کوتاهی تغییر دهند.

افراد مبتلا به اسهال مزمن آبکی ممکن است یک ماده فعال اسمزی مانند یک ملین تجاری داشته باشند که مانع از جذب مجدد آب توسط روده می شود. گاهی اوقات فاصله اسمولال مدفوع نیز محاسبه می شود. افزایش شکاف اسمولال مدفوع همراه با اسهال مزمن احتمالاً ناشی از یک ماده فعال اسمزی است که با سوء جذب و سوء مصرف ملین قابل مشاهده است.

تفاوت اسمولالیته (Osmolality) ادرار و وزن مخصوص چیست؟

وزن مخصوص بخش رایج آزمایش ادرار است. وزن مواد جامد در آب را ارزیابی می کند. اسمولالیته (Osmolality) و وزن مخصوص معمولاً به موازات یکدیگر تغییر می کنند. با این حال، زمانی که مولکول های بزرگ و سنگین (مانند گلوکز و پروتئین) در ادرار وجود داشته باشد، نتایج متفاوت خواهد بود. وزن مخصوص به دلیل وزن مولکول ها بیشتر می شود، در حالی که اسمولالیته (Osmolality) ادرار کمتر افزایش می یابد که منعکس کننده تعداد مولکول ها است. به طور کلی، اسمولالیته (Osmolality) به عنوان اندازه گیری دقیق تر غلظت ادرار نسبت به وزن مخصوص در نظر گرفته می شود.

تفاوت اسمولالیته (Osmolality) و اسمولاریته (osmolarity) چیست؟

اسمولالیته و اسمولاریته هر دو معیار غلظت املاح در محلول هستند، اما در نحوه بیان آنها متفاوت هستند.

اسمولالیته (Osmolality) به عنوان تعداد اسمول املاح در هر کیلوگرم حلال تعریف می شود. اندازه گیری غلظت کل املاح در یک محلول، صرف نظر از اندازه یا بار آنها. اسمولالیته معمولاً بر حسب واحد میلی‌اسمول بر کیلوگرم (mOsm/kg) گزارش می‌شود که نشان‌دهنده تعداد ذرات موجود در یک محلول است که به فشار اسمزی آن کمک می‌کنند.

از طرف دیگر اسمولاریته (osmolarity) به عنوان تعداد اسمول املاح در هر لیتر محلول تعریف می شود. حجم محلول حاوی املاح را در نظر می گیرد. اسمولاریته معمولاً بر حسب واحد میلی‌اسمول بر لیتر (mOsm/L) گزارش می‌شود.

 اهمیت اندازه گیری اسمولالیته CSF چیست؟

اندازه گیری اسمولالیته مایع مغزی نخاعی (CSF) برای تشخیص برخی شرایط پزشکی، به ویژه مواردی که بر مغز و سیستم عصبی تأثیر می گذارد، مهم است. CSF مایعی شفاف و بی رنگ است که مغز و نخاع را احاطه کرده است و ترکیب آن می تواند سرنخ های ارزشمندی در مورد اختلالات عصبی مختلف ارائه دهد.

به طور خاص، اندازه گیری اسمولالیته CSF می تواند به تشخیص بیماری هایی مانند سندرم هدر رفتن نمک مغزی یا سندرم ترشح نامناسب هورمون آنتی دیورتیک (SIADH) کمک کند که با عدم تعادل در سطوح الکترولیت ها و تغییرات در عملکرد مغز مشخص می شود. با اندازه‌گیری اسمولالیته CSF، پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که آیا این شرایط وجود دارد یا خیر و برنامه‌های درمانی مناسبی را ایجاد کنند.

علاوه بر این، اسمولالیته CSF همچنین می تواند برای ارزیابی اثربخشی درمان برای برخی از اختلالات عصبی، مانند آسیب ضربه مغزی یا خونریزی زیر عنکبوتیه، استفاده شود، زیرا تغییرات در اسمولالیته CSF ممکن است نشان دهنده موفقیت یا شکست یک مداخله خاص باشد.

تفاوت مولاریته و اسمولالیته چیست؟

مولاریته و اسمولالیته (Osmolality) هر دو معیار غلظت هستند، اما در تعریف و کاربرد، آنها متفاوت هستند.

مولاریته اندازه گیری تعداد مول های املاح در هر لیتر محلول است. برای توصیف خواص شیمیایی یک محلول، مانند واکنش پذیری یا اسیدیته آن استفاده می شود. مولاریته اندازه و بار املاح موجود در محلول را در نظر می گیرد و معمولاً بر حسب واحد مول در لیتر (mol/L) گزارش می شود.

از طرف دیگر اسمولالیته (Osmolality) اندازه گیری تعداد اسمول املاح در هر کیلوگرم حلال است. اسمول واحد اندازه گیری است که تعداد ذرات موجود در محلول را که به فشار اسمزی آن کمک می کنند را توصیف می کند. اسمولالیته برای توصیف خواص فیزیکی یک محلول، مانند توانایی آن در جذب آب در یک غشای نیمه تراوا استفاده می شود. معمولاً بر حسب واحد میلی مول بر کیلوگرم (mOsm/kg) گزارش می شود.

تفاوت اصلی مولاریته و اسمولالیته در این است که مولاریته اندازه و بار املاح موجود در محلول را در نظر می گیرد، در حالی که اسمولالیته فقط تعداد ذرات را در نظر می گیرد. علاوه بر این، اسمولالیته برای فرآیندهای فیزیولوژیکی، مانند تنظیم تعادل مایع و فشار اسمزی در بدن، بیشتر مرتبط است، در حالی که مولاریته برای واکنش های شیمیایی مرتبط است.

در سایت Medline Plus در مورد اسمولالیته (Osmolality) بیشتر بخوانید:

تست اسمولالیته میزان برخی مواد را در خون، ادرار یا مدفوع اندازه گیری می کند. اینها شامل گلوکز (قند)، اوره (محصول زائد ساخته شده در کبد) و چندین الکترولیت مانند سدیم، پتاسیم و کلرید است. الکترولیت ها مواد معدنی با بار الکتریکی هستند. آنها به کنترل میزان مایعات در بدن شما کمک می کنند. این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا تعادل مایعات در بدن شما ناسالم است یا خیر. تعادل مایعات ناسالم می تواند ناشی از شرایط مختلف باشد. از جمله این موارد می توان به مصرف بیش از حد نمک، بیماری کلیوی، بیماری قلبی و برخی از انواع مسمومیت ها اشاره کرد.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

• آزمایش هورمون آنتی دیورتیک (ADH)
• آزمایش الکترولیت ها و شکاف آنیونی (Anion Gap)
• آزمایش سدیم (Na)
• آزمایش الکل خون
• آزمایش کراتینین (Cr)

در جای دیگر وب:

• MedlinePlus: Poisoning
• MedlinePlus: Ethlyene Glycol Poisoning
• MedlinePlus: Methanol Poisoning
• Mayo Clinic: Alcohol Poisoning
• Mayo Clinic: Hyponatremia
• FamilyDoctor.org: Diabetes Insipidus
• FamilyDoctor.org: Hydration for Athletes