NIPT (آزمایش غربالگری غیرتهاجمی قبل از تولد) | آزمایش سل فری | cffDNA | Cell Free Fetal DNA

NIPT یا آزمایش غربالگری غیرتهاجمی قبل از تولد که گاهی اوقات غربالگری غیرتهاجمی پیش از تولد (NIPS) نامیده می شود، روشی برای تعیین خطر تولد جنین با ناهنجاری های ژنتیکی خاص است. این آزمایش قطعات کوچکی از DNA را که در خون زن باردار در گردش است، تجزیه و تحلیل می کند.

اسامی دیگر:

• NIPS
• Non-Invasive Prenatal Testing
• NIPT
• Cell-Free Fetal DNA
• cffDNA
• cfDNA
• Cell-Free DNA
• Cell-Free DNA Prenatal Screen for Fetal Aneuploidy

چرا و با چه هدفی آزمایش NIPT یا سل فری درخواست می شود؟

آزمایش NIPT (تست غیر تهاجمی قبل از تولد) به چند دلیل مهم در مراقبت های دوران بارداری درخواست می شود:

• تشخیص ناهنجاری های کروموزومی: هدف اولیه NIPT غربالگری ناهنجاری های کروموزومی رایج در جنین است، مانند:
  – تریزومی 21 (سندرم داون)
  – تریزومی 18 (سندرم ادواردز)
  – تریزومی 13 (سندرم پاتائو)
  – ناهنجاری های کروموزوم جنسی (مانند سندرم ترنر، سندرم کلاین فلتر)
• تشخیص زودهنگام: NIPT می تواند این ناهنجاری های کروموزومی را در اوایل هفته دهم بارداری تشخیص دهد و اطلاعات اولیه را به والدین باردار ارائه دهد. NIPT دارای میزان دقت بالایی در تشخیص ناهنجاری های کروموزومی است، با نرخ مثبت کاذب پایین در مقایسه با تست های غربالگری سنتی مانند غربالگری سرم مادر.NIPT دارای میزان دقت بالایی در تشخیص ناهنجاری های کروموزومی است، با نرخ مثبت کاذب پایین در مقایسه با تست های غربالگری سنتی مانند غربالگری سرم مادر.
• ماهیت غیر تهاجمی: NIPT غیر تهاجمی است و شامل خونگیری ساده از مادر است. این امر آن را نسبت به روش‌های تهاجمی مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) ایمن‌تر می‌کند، که خطر کمی سقط جنین را به همراه دارد.
• ارزیابی ریسک شخصی: NIPT یک ارزیابی ریسک شخصی بر اساس تجزیه و تحلیل DNA جنین بدون سلول (cffDNA) در گردش در جریان خون مادر ارائه می دهد. این به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی اجازه می دهد تا مشاوره هدفمند و آزمایشات بعدی را برای بارداری های پرخطر ارائه دهند.
• تعیین جنسیت جنین: NIPT همچنین می تواند جنسیت جنین را تعیین کند، که می تواند برای خانواده هایی که در معرض خطر بیماری های ژنتیکی مرتبط با جنسی هستند یا به دلایل شخصی مهم باشد.

به طور کلی، از NIPT درخواست می شود تا اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت جنین خود در اوایل بارداری به والدین باردار ارائه دهد که امکان تصمیم گیری آگاهانه و مراقبت های مناسب دوران بارداری را فراهم می کند.

چه زمانی آزمایش NIPT یا سل فری بایستی انجام شود؟

آزمایش NIPT (آزمایش غیر تهاجمی قبل از تولد) یا سل فری معمولاً بین هفته 10 و 13 بارداری انجام می شود. این زمان بندی مهم است زیرا امکان تشخیص دقیق DNA جنین بدون سلول (cffDNA) در جریان خون مادر را فراهم می کند، که برای تجزیه و تحلیل ژنتیکی استفاده می شود.

در مورد علائم، توجه به این نکته مهم است که NIPT یک آزمایش غربالگری است و معمولاً تنها بر اساس علائم انجام نمی شود. در عوض، معمولاً به عنوان بخشی از مراقبت‌های معمول قبل از تولد برای گروه‌های خاصی از افراد باردار توصیه می‌شود، مانند کسانی که در معرض خطر بالاتری برای ناهنجاری‌های کروموزومی هستند یا شرایط پزشکی خاصی دارند که نیاز به آزمایش ژنتیکی دارند.

در اینجا چند سناریو وجود دارد که ممکن است NIPT توصیه شود:

• افزایش سن مادر: زنانی که در زمان زایمان 35 سال یا بیشتر هستند در خطر بالاتری برای ناهنجاری های کروموزومی در جنین در نظر گرفته می شوند و ممکن است NIPT بدون توجه به علائم توصیه شود.
• بارداری قبلی با ناهنجاری کروموزومی: اگر بارداری قبلی دارای ناهنجاری کروموزومی بود، ممکن است NIPT در حاملگی های بعدی توصیه شود.
• یافته های غیر طبیعی سونوگرافی: اگر سونوگرافی ناهنجاری های خاصی را نشان داد که نشان دهنده ناهنجاری کروموزومی است، ممکن است NIPT توصیه شود.
• سابقه خانوادگی شرایط ژنتیکی: اگر سابقه خانوادگی بیماری های ژنتیکی خاص وجود داشته باشد، ممکن است NIPT برای ارزیابی خطر آن شرایط در جنین توصیه شود.
• نگرانی یا ترجیحات مادر یا والدین: در برخی موارد، والدین آینده ممکن است بر اساس ترجیحات یا نگرانی های شخصی، NIPT را انتخاب کنند، حتی در صورت عدم وجود علائم خاص یا عوامل خطر.
• شناسایی ریسک توسط پزشک: هنگامی که پزشک میزان خطر ابتلای یک زن باردار (جنین) به اختلال کروموزومی، مانند سندرم داون (تریزومی 21)، سندرم ادواردز (تریزومی 18)، یا سندرم پاتاو (تریزومی 13) را ارزیابی کند.

مهم است که با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد زمان‌بندی و نشانه‌های مناسب برای NIPT بر اساس شرایط فردی، سابقه پزشکی و هرگونه نگرانی که ممکن است در طول بازدیدهای مراقبت‌های دوران بارداری خود داشته باشید، صحبت کنید.

نمونه مورد نیاز برای آزمایش NIPT یا سل فری:

• ظرف/لوله: لوله مخصوص آزمایش NIPS (درب مشکی-برنزه) حاوی ضد انعقاد ACD
• نوع نمونه: خون کامل
• حجم نمونه: 8 میلی لیتر

نمونه خونی از رگ بازوی مادر گرفته می شود.

چه عواملی موجب رد نمونه برای آزمایش NIPT می شود؟

عوامل متعددی ممکن است باعث رد نمونه  برای آزمایش NIPT شود، از جمله:

• DNA ناکافی جنین: برای اینکه NIPT نتایج دقیقی را ارائه دهد، باید DNA جنین کافی در نمونه خون مادر وجود داشته باشد. اگر DNA جنین کافی نباشد، آزمایش ممکن است نتواند ناهنجاری های کروموزومی را به طور دقیق تشخیص دهد. به طور معمول، حداقل 4 درصد از DNA در نمونه خون باید از جنین باشد تا نتایج قابل اعتمادی داشته باشد.
• حجم خون پایین مادر: اگر حجم خون مادر برای استخراج DNA کافی از آزمایشگاه ناکافی باشد، ممکن است نمونه رد شود.
• آلودگی: اگر نمونه خون با مواد ژنتیکی دیگر مانند باکتری یا ویروس آلوده شود، ممکن است در صحت نتایج اختلال ایجاد کند.
• موزائیسم مادر: اگر خود مادر دارای ناهنجاری کروموزومی باشد، مانند موزائیسم، می تواند بر صحت نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.
• بارداری دوقلو: در برخی موارد، اگر مادر دوقلو حامله باشد، نتایج آزمایش ممکن است دقت کمتری داشته باشد زیرا ممکن است تشخیص DNA هر جنین دشوار باشد.
• سایر عوامل مادر: عوامل خاصی مانند چاقی نیز می توانند بر دقت نتایج NIPT تأثیر بگذارند، زیرا می توانند بر میزان و کیفیت DNA جنین در جریان خون مادر تأثیر بگذارند.

روش های مختلف آزمایشگاهی انجام آزمایش NIPT:

روش توالی یابی نسل بعدی (Next Generation Sequencing):

توالی یابی DNA سل فری (cfDNA) رایج ترین روشی است که برای انجام تست های غیر تهاجمی قبل از تولد (NIPT) یا غربالگری استفاده می شود. این روش شامل تجزیه و تحلیل قطعات DNA جنین است که در جریان خون مادر وجود دارد. cfDNA از جفت می آید و در جریان خون مادر گردش می کند.

فرآیند انجام NIPT با استفاده از توالی یابی cfDNA را می توان به چند مرحله تقسیم کرد که به شرح زیر است:

• نمونه خون گیری: نمونه خون از زن باردار معمولاً بین هفته های 10 تا 22 بارداری جمع آوری می شود. سپس نمونه خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود.
• جداسازی cfDNA یا DNA های آزاد: آزمایشگاه از تجهیزات و تکنیک های تخصصی برای جداسازی cfDNA از جریان خون مادر استفاده می کند. این یک مرحله حیاتی است، زیرا مقدار DNA جنین موجود در خون مادر در مقایسه با DNA مادر نسبتاً کم است.

در آزمایش غیر تهاجمی قبل از تولد (NIPT) یا غربالگری، روش های مختلفی برای جداسازی DNA عاری از سلول (cfDNA) جنین از خون مادر استفاده می شود. رایج ترین روش مورد استفاده جداسازی بر اساس تفاوت اندازه قطعات cfDNA جنین و مادر است. حداقل مقدار DNA جنین در خون مادر باید 4 درصد باشد.

در دوران بارداری مقداری از DNA جنین توسط جفت ریخته شده و وارد جریان خون مادر می شود. این cfDNA جنینی به قطعات کوچکی تقسیم می شود که معمولاً کوتاهتر از قطعات cfDNA مادر هستند. با جداسازی این قطعات کوتاه‌تر از cfDNA جنین، می‌توان آن‌ها را از قطعات طولانی‌تر cfDNA مادر تشخیص داد.

• آماده سازی کتابخانه: هنگامی که cfDNA جدا شد، طی یک سری مراحل پردازش می شود تا کتابخانه ای از قطعات DNA ایجاد شود که بتوان توالی یابی کرد. این شامل قطعه قطعه کردن DNA به قطعات کوچکتر، افزودن آداپتورها به انتهای قطعات و تقویت DNA با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) است.
• توالی یابی: کتابخانه قطعات DNA سپس بر روی یک ابزار توالی یابی نسل بعدی (NGS) بارگذاری می شود که توالی های نوکلئوتیدی DNA را می خواند و مقادیر زیادی داده تولید می کند. فناوری NGS مورد استفاده برای NIPT بسیار حساس است و می تواند مقادیر بسیار کمی از DNA جنین را در جریان خون مادر تشخیص دهد.
• تجزیه و تحلیل بیوانفورماتیک: داده های توالی یابی خام سپس با استفاده از نرم افزارها و الگوریتم های تخصصی برای شناسایی و تعیین کمیت قطعات DNA جنین تجزیه و تحلیل می شوند. این شامل مقایسه توالی‌های DNA با ژنوم مرجع و فیلتر کردن هر توالی‌هایی است که احتمالاً منشأ مادری دارند.
• گزارش دهی: هنگامی که تجزیه و تحلیل بیوانفورماتیک کامل شد، آزمایشگاه گزارشی تولید می کند که نتایج NIPT را خلاصه می کند. این گزارش معمولاً شامل اطلاعاتی در مورد احتمال ابتلای جنین به شرایط ژنتیکی خاص، مانند سندرم داون یا سایر ناهنجاری های کروموزومی است.

به طور کلی، توالی یابی cfDNA یک روش بسیار دقیق و قابل اعتماد برای انجام NIPT است. با این حال، توجه به این نکته مهم است که آزمایش NIPT یک تست غربالگری است و نه یک تست تشخیصی، و هر گونه نتیجه مثبت باید با آزمایش تشخیصی تاییدی پیگیری شود.

 

آمادگی قبل از انجام آزمایش NIPT یا سل فری:

به آمادگی خاصی نیاز ندارد

چه چیزی در آزمایش NIPT یا سل فری مورد بررسی قرار می گیرد؟

در دوران بارداری، جریان خون مادر حاوی ترکیبی از cfDNA است که از DNA ی سلول‌های مادر و سلول‌های جفت تشکیل می شوند. جفت بافتی در رحم است که جریان خون جنین را به مادر وصل می کند. این سلول ها در طول بارداری به جریان خون مادر ریخته می شوند. DNA سلول های جفت معمولاً مشابه DNA جنین است. تجزیه و تحلیل cfDNA از جفت فرصتی برای تشخیص زودهنگام برخی از ناهنجاری های ژنتیکی بدون آسیب رساندن به جنین فراهم می کند.

برخلاف اکثر DNAها که در داخل هسته سلول یافت می شوند، این قطعات شناور آزاد هستند و در داخل سلول نیستند و به همین دلیل DNA بدون سلول (cfDNA) نامیده می شوند. این قطعات کوچک معمولاً حاوی کمتر از 200 نوکلئوتید DNA (جفت باز) هستند و زمانی بوجود می آیند که سلول ها می میرند و تجزیه می شوند و محتویات آنها از جمله DNA در جریان خون آزاد می شود.

آزمایش غربالگری غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) به تعیین خطر ابتلای نوزاد در حال رشد (جنین) یک زن باردار به اختلال کروموزومی کمک می کند. این یک آزمایش تشخیصی نیست، به این معنی که نمی تواند به طور قطعی بگوید که آیا کودک شما به این ناهنجاری ها مبتلا است یا خیر. اگر NIPT افزایش خطر یک اختلال کروموزومی خاص را نشان دهد، آزمایش تشخیصی با نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) یا آمنیوسنتز برای ایجاد تشخیص واقعی توصیه می شود.

NIPT نوعی ماده ژنتیکی به نام DNA بدون سلول (cell free DNA) را ارزیابی می‌کند که توسط سلول‌های جفت آزاد می‌شود و در طول بارداری در خون مادر گردش می‌کند. cfDNA جفت به طور کلی ساختار ژنتیکی نوزاد (جنین) در حال رشد را منعکس می کند. NIPT اختلالات کروموزومی را در cfDNA جفت تشخیص می دهد و می تواند در اوایل هفته دهم بارداری به بعد انجام شود.

اگرچه شباهت‌های زیادی بین نسخه‌های مختلف NIPT وجود دارد، اما آزمایشگاه‌ها ممکن است گزینه‌های انتخابی یا انصرافی را برای مواردی مانند کروموزوم‌های جنسی یا میکرودلیشن ارائه دهند. مهم است که با پزشک خود در مورد اینکه کدام آزمایش برای شما توصیه می شود صحبت کنید. NIPT ممکن است موارد زیر را بررسی کند:

وجود کروموزوم های اضافی (تریزومی) مانند:

• سندرم داون (تریزومی 21) – تریزومی 21 که به عنوان سندرم داون نیز شناخته می شود، یک بیماری ژنتیکی است که توسط یک کروموزوم اضافی ایجاد می شود. بیشتر نوزادان از هر والدین 23 کروموزوم به ارث می برند که در مجموع 46 کروموزوم است. با این حال، نوزادان مبتلا به سندرم داون، به جای جفت معمول، در موقعیت 21 دارای سه کروموزوم هستند. سندرم داون شایع ترین سه تریزومی است که توسط NIPT غربالگری می شود. در حالی که همه افراد مبتلا به سندرم داون ویژگی های خاصی دارند، شدت این ویژگی ها می تواند بسیار متفاوت باشد.
  

  تریزومی 21 یا سندروم داون

• سندرم ادواردز (تریزومی 18): تریزومی 18 که سندرم ادواردز نیز نامیده می شود، یک بیماری کروموزومی است که با ناهنجاری در بسیاری از قسمت های بدن همراه است. افراد مبتلا به تریزومی 18 اغلب قبل از تولد رشد آهسته (تأخیر رشد داخل رحمی) و وزن کم هنگام تولد دارند.

• سندرم پاتاو (تریزومی 13): سندرم پاتو یک اختلال ژنتیکی نادر جدی است که به دلیل داشتن یک نسخه اضافی از کروموزوم 13 در برخی یا همه سلول های بدن ایجاد می شود. تریزومی 13 نیز نامیده می شود.

هر دو کمتر از سندرم داون و معمولاً بسیار شدیدتر هستند. بسیاری از نوزادان مبتلا به سندرم ادواردز یا پاتو تا سال اول زنده نمی مانند.

• اختلالات کروموزوم جنسی – برخی از افراد انتخاب می کنند کروموزوم های جنسی را غربالگری کنند تا جنسیت مورد انتظار کودک خود را بدانند، اما اختلالات کروموزوم جنسی نیز وجود دارد، مانند سندرم ترنر، سندرم کلاین فلتر و سندرم XXX که ممکن است شناسایی شوند.
• سندرم‌های میکرودلیشن (Microdeletion syndromes) – اگرچه توسط دستورالعمل‌های حرفه‌ای توصیه نمی‌شود، اما برخی از آزمایشگاه‌ها غربالگری را برای مجموعه‌ای از اختلالات ناشی از بخش‌های کوچک از دست رفته کروموزوم‌های خاص، به نام سندرم‌های حذف میکرو، ارائه می‌دهند. وقتی بخش‌های کروموزومی از دست می‌رود، تفاوت در مقدار اطلاعات کروموزومی موجود، رشد کودک را تغییر می‌دهد و باعث ایجاد ویژگی‌های این اختلالات می‌شود. به استثنای سندرم DiGeorge (همچنین به آن سندرم حذف 2 نیز گفته می شود)، سایر شرایط بسیار نادر هستند و توانایی تست برای شناسایی صحیح میکرودلیشن ها نامشخص است.

عوامل مداخله گر در آزمایش NIPT یا سل فری:

• بارداری چند قلو: یکی از چالش های اصلی بارداری چند قلویی این است که ممکن است نسبت بیشتری از DNA مادر در گردش خون مادر وجود داشته باشد که می تواند DNA جنین را رقیق کند و به طور بالقوه بر دقت NIPT تأثیر بگذارد.
• دارای شاخص توده بدنی 30 یا بالاتر (چاقی): به این دلیل است که چاقی مادر ممکن است با نسبت بیشتری از DNA مادر در جریان خون مادر همراه باشد که می تواند DNA جنین را پنهان یا رقیق کند و تشخیص آن را دشوارتر کند.
• بارداری از طریق تخمک اهدایی: از آنجایی که DNA جنین در حاملگی اهداکننده تخمک از سلول های خود مادر مشتق نمی شود، ممکن است غلظت DNA جنین در گردش خون مادر نسبت به بارداری طبیعی کمتر باشد. این به طور بالقوه می تواند بر دقت NIPT تأثیر بگذارد، به ویژه برای برخی از ناهنجاری های کروموزومی که نیاز به نسبت بیشتری از DNA جنین برای شناسایی دارد.
• بارداری کمتر از هفته 10
• داروهای رقیق کننده خون (مانند آسپیرین)
• سن حاملگی: NIPT زمانی که بین هفته های 10 و 13 بارداری انجام شود بیشترین دقت را دارد. انجام آزمایش خیلی زود یا خیلی دیر در بارداری می تواند بر قابلیت اطمینان نتایج تأثیر بگذارد.
• سندرم ناپدید شدن دوقلو (Vanishing Twin Syndrome): در مواردی که در ابتدا بیش از یک جنین وجود دارد (مثلاً دوقلوها) اما بعد از مدتییک جنین دیگر وجود ندارد (سندرم ناپدید شدن دوقلو)، نتایج NIPT می تواند تحت تأثیر قرار گیرد که منجر به مثبت کاذب یا منفی کاذب شود.
• موزائیسم: NIPT ممکن است موزائیسم کروموزومی را که در آن سلول هایی با ساختار ژنتیکی متفاوت در یک فرد وجود دارد، تشخیص ندهد. این می تواند منجر به اختلاف بین نتایج NIPT و نتایج آزمایش های تشخیصی تهاجمی مانند آمنیوسنتز یا CVS شود.
• کسر جنین (Fetal Fraction): Fetal Fraction به درصد DNA جنین بدون سلول (cffDNA) در جریان خون مادر اشاره دارد. کسر جنینی کمتر می تواند حساسیت NIPT را کاهش دهد و ممکن است منجر به نتایج غیرقطعی شود.
• سرطان مادر یا پیوند عضو: شرایطی مانند سرطان مادر یا پیوند عضو می تواند قطعات DNA اضافی را در جریان خون مادر وارد کند که به طور بالقوه بر نتایج NIPT تأثیر می گذارد.
• ناهنجاری های جفتی: برخی ناهنجاری های جفتی می توانند بر آزاد شدن DNA جنین در جریان خون مادر تأثیر بگذارند و بر نتایج NIPT تأثیر بگذارند.
• خطاهای فنی: خطاهای حین جمع آوری، پردازش یا تجزیه و تحلیل نمونه نیز می تواند در نتایج NIPT اختلال ایجاد کند.

سوالات متداول

چگونه از آزمایش NIPT یا سل فری استفاده می شود؟

آزمایش غربالگری غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) ممکن است برای ارزیابی خطر ابتلای یک زن باردار (جنین) به اختلال کروموزومی، مانند سندرم داون (تریزومی 21)، سندرم ادواردز (تریزومی 18)، یا سندرم پاتاو (تریزومی 13) استفاده شود. همچنین ممکن است برای شناسایی ناهنجاری های کروموزوم جنسی (تغییر در تعداد کروموزوم های X یا Y موجود) استفاده شود. برخی از آزمایشگاه‌ها آزمایش‌های اضافی را برای شرایط ناشی از بخش‌های کوچکی از اطلاعات از دست رفته در کروموزوم‌های خاص، که سندرم‌های میکرودلیشن نامیده می‌شوند، ارائه می‌دهند.

شما باید این آزمایش و سایر گزینه های غربالگری را با پزشک خود در میان بگذارید تا مطمئن شوید که بهترین انتخاب برای شماست. اگر مطمئن نیستید که غربالگری یا تست تشخیصی قبل از تولد برای شما مناسب است، ممکن است ایده خوبی باشد که با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید.

چه زمانی آزمایش NIPT یا سل فری درخواست می شود؟

آزمایش غربالگری غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) را می توان در طول یا بعد از هفته دهم بارداری انجام داد. نمونه‌های جمع‌آوری‌شده قبل از این زمان به‌طور خودکار رد می‌شوند، بنابراین مهم است که مطمئن شوید که حاملگی حداقل 10 هفته است.

نتایج ممکن است به عنوان “خطر کم” (منفی) یا “خطر بالا” (مثبت) گزارش شود.

نتیجه NIPT که به عنوان “منفی” یا “کم خطر” گزارش شده است به این معنی است که بعید است کودک هر یک از اختلالات کروموزومی خاصی را که غربالگری شده است داشته باشد. اکثر تست‌های NIPT خطر ابتلا به سندرم داون (تریزومی 21)، سندرم ادواردز (تریزومی 18) و سندرم پاتاو (تریزومی 13) را ارزیابی می‌کنند، اما بسته به اینکه چرا پزشک شما آزمایش را درخواست کرده است، ممکن است شامل کروموزوم‌های جنسی (X و Y) و برخی از سندرم های میکرودلیشن نیز باشد.

مهم است که به خاطر داشته باشید که NIPT یک آزمایش غربالگری است، نه یک آزمایش تشخیصی، بنابراین ممکن است نوزاد واقعاً یک اختلال کروموزومی داشته باشد، حتی اگر نتایج غربالگری خطر کم را نشان دهد (نتیجه منفی کاذب). علاوه بر این، NIPT همه کروموزوم ها را غربال نمی کند و بسیاری از اختلالات ژنتیکی را که به دلیل تغییرات کوچکتر در DNA ایجاد می شوند، تشخیص نمی دهد. این بدان معناست که سایر ناهنجاری های کروموزومی یا اختلالات ژنتیکی می توانند وجود داشته باشند و توسط NIPT شناسایی نمی شوند.

یک نتیجه NIPT که به‌عنوان «مثبت» یا «افزایش/خطر زیاد» گزارش می‌شود به این معنی است که کودک در معرض افزایش خطر شناسایی ناهنجاری است. توجه به این نکته ضروری است که، در حالی که توانایی این تست برای شناسایی صحیح حاملگی های در معرض خطر افزایش یافته سندرم داون بالا است، اما در تشخیص صحیح ناهنجاری های کروموزوم های دیگر، از جمله 18، 13 و X به خوبی نمی باشد. یادآوری این نکته ضروری است که NIPT یک آزمایش غربالگری است و نه یک آزمایش تشخیصی، بنابراین ممکن است که کودک واقعاً این اختلال را نداشته باشد (نتیجه مثبت کاذب).

آزمایش تشخیصی را می توان با نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) که از بافت جفت نمونه برداری می کند، بین هفته 10 و 13 بارداری، یا آمنیوسنتز (آمنیو)، که از مایع آمنیوتیک نمونه برداری می کند، پس از حدود 16 هفته بارداری انجام داد. تجزیه و تحلیل کروموزومی توسط کاریوتایپ یا میکروآرایه کروموزومی بر روی نمونه انجام می شود تا اختلال مشکوک کروموزومی را رد یا تایید کند.

در برخی موارد، آزمایشگاهی که آزمایش NIPT را انجام می‌دهد، زمانی که مقدار ناکافی cfDNA از جفت در نمونه خون مادر وجود داشته باشد، نتیجه «نامشخص» یا «بدون سلول» را نشان می‌دهد. تعدادی از عوامل ممکن است بر این اندازه گیری تأثیر بگذارند، مانند سن حاملگی، وجود جنین های متعدد (به عنوان مثال، دوقلوها) و وزن مادر. زنان چاق غلظت کمتری از cfDNA جفت در جریان خون خود دارند.

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) و انجمن پزشکی مادر و جنین (SMFM) توصیه می‌کنند که به زنانی که نتیجه «بدون سلول» دارند، به جای تکرار آزمایش NIPT، آزمایش تشخیصی با استفاده از CVS یا آمنیوسنتز ارائه شود. برای مادرانی که چاق هستند، پزشک ممکن است یک غربالگری قبل از تولد ارائه دهد که کمتر از NIPT، تحت تأثیر وزن مادر قرار می گیرد.

علاوه بر آزمایش NIPT یا سل فری، چه گزینه های دیگری برای غربالگری قبل از تولد وجود دارد؟

گزینه های دیگر عبارتند از:

• غربالگری سرم مادر در سه ماهه اول – شامل یک معاینه اولتراسوند برای اندازه گیری ضخامت فضای پشت گردن جنین (NT) و آزمایش خون برای اندازه گیری پروتئین پلاسمای مرتبط با بارداری (PAPP-A) و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG).
• غربالگری سرم مادر در سه ماهه دوم – شامل آزمایش خون برای آلفا فتوپروتئین، گنادوتروپین جفتی انسانی و استریول غیر کونژوگه (غربالگری سه گانه) یا شامل آن سه آزمایش به اضافه اینهیبین A (غربالگری چهارگانه).
• غربالگری یکپارچه – که ترکیبی از نتایج غربالگری سه ماهه اول و دوم است.

اگر هر یک از این تست های غربالگری برای افزایش خطر اختلال کروموزومی مثبت باشد، توصیه می شود آزمایش های تشخیصی با CVS یا آمنیوسنتز انجام شود. انجام تست های غربالگری متعدد توصیه نمی شود، بنابراین در حالی که گاهی اوقات NIPT به دنبال یک نتیجه مثبت غربالگری سرم ارائه می شود، اقدام مناسب ارائه تست های تشخیصی است.

رویکرد غربالگری که یک زن انتخاب می کند به ترجیحات او، اینکه چه فناوری از طریق پزشک مراقبت های بهداشتی یا بیمارستان محلی او در دسترس است و همچنین زمانی که برای اولین بار به دنبال مراقبت های دوران بارداری است، بستگی دارد.

در نهایت، شما باید گزینه های موجود برای غربالگری قبل از تولد و تست های تشخیصی را با پزشک خود یا یک متخصص ژنتیک، مانند یک مشاور ژنتیک، در میان بگذارید. مشاوره ژنتیک پس از آزمایش برای زنان با غربالگری یا نتیجه تشخیصی مثبت توصیه می شود.

اگر من در بارداری فعلی آزمایش NIPT یا سل فری منفی داشته باشم، آیا باید آن را برای نوزاد بعدی تکرار کنم؟

NIPT ممکن است یک گزینه غربالگری برای شما در هر یک از بارداری های شما باشد. از آنجایی که این cfDNA جفت جنین است که در حال ارزیابی است، هر بارداری جداگانه ارزیابی می شود.

آماده شدن نتایج آزمایش NIPT یا سل فری چقدر زمان می برد؟

نتایج معمولاً در حدود دو هفته در دسترس هستند، اما آزمایشگاه‌های مختلف زمان‌های برگشت نتایج متفاوتی دارند، بنابراین بهتر است با آزمایشگاهی که NIPS خود را انجام می‌دهد بررسی کنید.

آیا آزمایش NIP یا سل فری نقایص لوله عصبی باز مانند اسپینا بیفیدا را هم بررسی می کند؟

خیر. NIPT نمی تواند عیوب یا عیوب دیواره شکم را تشخیص دهد. غربالگری این شرایط معمولاً با سونوگرافی دقیق در سه ماهه دوم و همچنین آزمایش خون سه ماهه دوم به نام غربالگری سرم آلفا فتوپروتئین (AFP) (غربالگری سرم مادر سه ماهه دوم) انجام می شود.

آیا NIPT می تواند جنسیت جنین را تعیین کند؟

این بستگی به نوع آزمایش NIPT دارد که پزشک شما درخواست می دهد و آزمایشگاه خاصی که آزمایش را انجام می دهد. بسیاری از آزمایشگاه‌ها به طور معمول برای پنج کروموزوم غربالگری می‌کنند: 21، 18، 13، X و Y. اگر اینطور باشد، NIPS جنسیت پیش‌بینی‌شده نوزادتان را به شما نشان می‌دهد. به یاد داشته باشید که در تست های غربالگری، منفی کاذب و مثبت کاذب رخ می دهد.

آیا خطرات خاصی در ارتباط با آزمایش NIPT وجود دارد؟

به عنوان یک آزمایش غیر تهاجمی، NIPT هیچ خطر قابل توجهی برای مادر یا جنین ندارد.

اگر نتایج NIPT  برای یک ناهنجاری کروموزومی مثبت شود، چه اقدامی باید انجام داد؟

اگر نتایج NIPT برای یک ناهنجاری کروموزومی مثبت باشد، تأیید تشخیص با آزمایش های اضافی مهم است. NIPT یک تست غربالگری است و در حالی که بسیار دقیق است، گاهی اوقات می تواند نتایج مثبت یا منفی کاذب ایجاد کند. بنابراین، یک نتیجه مثبت باید با آزمایش های تشخیصی مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) یا آمنیوسنتز برای تایید تشخیص پیگیری شود.

اگر ناهنجاری کروموزومی تایید شود، مراحل بعدی به شرایط خاص و شدت آن بستگی دارد. در برخی موارد، بارداری ممکن است با نظارت و مراقبت های پزشکی به طور طبیعی ادامه یابد، در حالی که در موارد دیگر ممکن است ختم بارداری در نظر گرفته شود. مهم است که همه گزینه ها را با پزشک خود در میان بگذارید، که می تواند راهنمایی و پشتیبانی را در طول فرآیند ارائه دهد. مشاوره ژنتیک نیز ممکن است برای کمک به درک بهتر وضعیت و تصمیم گیری آگاهانه در مورد بارداری توصیه شود.

آیا NIPT برای همه زنان باردار توصیه می شود؟

NIPT (آزمایش غیر تهاجمی قبل از تولد) یک آزمایش غربالگری بسیار دقیق برای برخی ناهنجاری های کروموزومی است، اما به طور معمول برای همه زنان باردار توصیه نمی شود. کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان (ACOG) توصیه می کند که NIPT برای زنان باردار که معیارهای خاصی را دارند، مانند آنهایی که بر اساس سن، سابقه خانوادگی یا عوامل دیگر در معرض خطر ناهنجاری های کروموزومی جنین هستند، ارائه شود.

به عنوان مثال، NIPT ممکن است برای زنانی که بالای 35 سال سن دارند، ارائه شود، زیرا خطر تولد نوزادی با ناهنجاری های کروموزومی در آنها افزایش می یابد. همچنین ممکن است برای زنانی که سابقه خانوادگی برخی اختلالات ژنتیکی دارند یا نتایج غیرطبیعی از آزمایش‌های غربالگری قبل از تولد داشته‌اند، ارائه شود.

توجه به این نکته مهم است که اگرچه NIPT بسیار دقیق است، اما همچنان یک تست غربالگری است و نه یک تست تشخیصی. اگر نتایج NIPT برای یک ناهنجاری کروموزومی مثبت باشد، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی بیشتر مانند نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) یا آمنیوسنتز برای تأیید تشخیص توصیه شود.

آیا NIPT می تواند جایگزینی برای سایر آزمایش های قبل از تولد مانند سونوگرافی باشد؟

خیر، NIPT (تست غیر تهاجمی قبل از تولد) جایگزینی برای سایر آزمایش های قبل از تولد مانند سونوگرافی نیست. در حالی که NIPT یک آزمایش غربالگری بسیار دقیق برای برخی ناهنجاری های کروموزومی است، اما نمی تواند اطلاعات دقیقی را در مورد رشد و آناتومی جنین که از طریق سونوگرافی به دست می آید، ارائه دهد.

اولتراسوند نوعی تصویربرداری تشخیصی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از جنین در حال رشد در رحم استفاده می کند. می توان از آن برای مانیتور رشد جنین، تشخیص ناهنجاری های ساختاری و ارزیابی سلامت جنین استفاده کرد. سونوگرافی به طور معمول در دوران بارداری انجام می شود، به طور معمول حداقل یک بار در سه ماهه اول و بار دیگر در سه ماهه دوم.

آزمایش NIPT دقیق تر است یا آزمایش آمنیوسنتز؟

NIPT (آزمایش غیر تهاجمی قبل از تولد) و آمنیوسنتز هر دو تست های قبل از تولد هستند که می توانند ناهنجاری های ژنتیکی را در جنین در حال رشد تشخیص دهند. با این حال، آنها به روش های مختلف کار می کنند و دارای سطوح مختلفی از دقت و خطر هستند. NIPT عموماً دقیق‌تر از تست‌های غربالگری سنتی مانند غربالگری ترکیبی سه ماهه اول است زیرا نرخ مثبت کاذب کمتری دارد.

از طرف دیگر، آمنیوسنتز یک روش تهاجمی است که شامل وارد کردن یک سوزن از طریق شکم و داخل رحم برای برداشتن نمونه کوچکی از مایع آمنیوتیک است. این مایع حاوی سلول های جنینی است که می توان آن ها را برای ناهنجاری های ژنتیکی آزمایش کرد. آمنیوسنتز معمولاً به زنانی پیشنهاد می‌شود که در معرض خطر بالاتری برای داشتن نوزادی با ناهنجاری‌های کروموزومی هستند، معمولاً پس از یک نتیجه غیرطبیعی در آزمایش غربالگری یا به دلیل سن بالای مادر. آمنیوسنتز بسیار دقیق و با نرخ مثبت کاذب پایین در نظر گرفته می شود، اما خطر سقط جنین یا سایر عوارض را به همراه دارد.

بنابراین، برای پاسخ به سوال شما، هر دو آزمون مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها بستگی به شرایط و ترجیحات فردی دارد. به طور کلی، NIPT نسبت به تست های غربالگری سنتی کم خطرتر و دقیق تر در نظر گرفته می شود، اما ممکن است همه انواع ناهنجاری های کروموزومی را تشخیص ندهد. آمنیوسنتز بسیار دقیق است، اما خطر کمی از عوارض دارد و یک روش تهاجمی است.

آیا می توان آزمایش NIPT را در حاملگی های دوقلو یا چند قلو انجام داد؟

بله، NIPT (تست غیر تهاجمی قبل از تولد) را می توان در حاملگی های دوقلو یا چند قلو انجام داد. با این حال، تفسیر نتایج NIPT در این موارد می تواند در مقایسه با بارداری های تک قلو پیچیده تر باشد. برای مثال، در حاملگی های دوقلو، نتایج NIPT باید اطلاعات ژنتیکی هر جنین را در نظر بگیرد. تجزیه و تحلیل و تفسیر تخصصی اغلب برای ارزیابی دقیق هر جنین از نظر ناهنجاری های کروموزومی مورد نیاز است.

کسر جنینی (fetal fraction) چیست و چرا در NIPT مهم است؟

کسر جنین (Fetal fraction) به درصد DNA جنین بدون سلول (cffDNA) موجود در جریان خون مادر در مقایسه با DNA مادر اشاره دارد. در NIPT، کسر جنین بسیار مهم است زیرا به طور مستقیم بر دقت و قابلیت اطمینان نتایج آزمایش تأثیر می گذارد. کسر جنین بالاتر به این معنی است که DNA جنین بیشتری برای تجزیه و تحلیل در دسترس است که منجر به نتایج دقیق تری می شود. برعکس، یک کسر جنینی کمتر می‌تواند حساسیت NIPT را کاهش دهد و ممکن است منجر به نتایج غیرقابل اطمینان یا غیرقابل اعتماد شود.

آیا می توان از آزمایش NIPT برای تعیین ابوت (آزمایش پدری) استفاده کرد؟

خیر، NIPT برای آزمایش پدری طراحی یا در نظر گرفته نشده است. NIPT DNA جنین بدون سلول (cffDNA) را در جریان خون مادر تجزیه و تحلیل می‌کند تا ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین مانند تریزومی 21، 18 و 13 را بررسی کند.

آیا آزمایش NIPT تحت پوشش بیمه است؟

خیر، در ایران آزمایش NIPT تحت پوشش بیمه نمی باشد

در صورتی که مادر قبلاً سقط داشته باشد می توان آزمایش NIPT انجام داد؟

بسته به زمان و شرایط سقط، اگر مادر سقط جنین داشته باشد، NIPT همچنان قابل انجام است. در برخی موارد، DNA جنین ممکن است پس از سقط جنین همچنان در جریان خون مادر وجود داشته باشد، به خصوص اگر سقط جنین نسبتاً اخیراً اتفاق افتاده باشد. با این حال، اگر زمان قابل توجهی از سقط جنین گذشته باشد یا اگر نگرانی در مورد وجود DNA باقیمانده جنین وجود داشته باشد، ممکن است دقت نتایج NIPT تحت تأثیر قرار گیرد.

تفاوت بین آزمایش هارمونی (harmony test) و تست NIPT چیست؟

تست هارمونی برند یا نوع خاصی از NIPT (تست غیر تهاجمی قبل از تولد) است. NIPT یک اصطلاح گسترده‌تر است که شامل تست‌های غربالگری غیرتهاجمی مختلف است که DNA جنین بدون سلول (cffDNA) را در جریان خون مادر برای غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین تجزیه و تحلیل می‌کند. تست هارمونی یکی از چندین گزینه NIPT موجود است و به دلیل دقت بالای آن در تشخیص تریزومی 21 (سندرم داون)، تریزومی 18 (سندرم ادواردز) و تریزومی 13 (سندرم پاتائو) شناخته شده است.

NIPT یک اصطلاح گسترده تر است که شامل تست های مختلفی از جمله تست هارمونی، تست پانوراما، تست MaterniT21، تست Verifi و غیره می شود.

در سایت Medline Plus در مورد آزمایش NIPT یا سل فری بیشتر بخوانید:

آزمایش غیرتهاجمی قبل از تولد (NIPT) که گاهی اوقات غربالگری غیر تهاجمی قبل از تولد (NIPS) نامیده می شود، روشی برای تعیین خطر تولد جنین با ناهنجاری های ژنتیکی خاص است. این آزمایش قطعات کوچکی از DNA را که در خون زن باردار در گردش است، تجزیه و تحلیل می کند.

بر خلاف اکثر DNA که در داخل هسته سلول یافت می‌شوند، این قطعات شناور آزاد هستند و در داخل سلول نیستند و به همین دلیل DNA بدون سلول (cfDNA) نامیده می‌شوند. این قطعات کوچک معمولاً حاوی کمتر از 200 بلوک ساختمانی DNA (جفت باز) هستند و زمانی ایجاد می شوند که سلول ها می میرند و تجزیه می شوند و محتویات آنها از جمله DNA در جریان خون آزاد می شود.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

در جای دیگر وب:

• National Society of Genetic Counselors: Before and During Pregnancy
• National Human Genome Research Institute: Chromosome Abnormalities
• NIH Genetic and Rare Diseases Information Center: Chromosome Disorders
• National Association for Down Syndrome
• National Down Syndrome Society
• Trisomy 18 Foundation
• MedlinePlus Medical Encyclopedia: Trisomy 13