آزمایش گاباپنتین (Gabapentin)

گاباپنتین (Gabapentin) دارویی است که در درجه اول برای درمان انواع خاصی از تشنج و مدیریت درد نوروپاتیک استفاده می شود. این یک داروی ضد تشنج است که با تاثیر بر انتقال دهنده های عصبی مغز و سیستم عصبی عمل می کند.

درخواست استفاده از گاباپنتین اخیراً افزایش یافته است زیرا پزشکان از آن به عنوان جایگزینی برای مواد افیونی برای درمان تعدادی از بیماری ها از جمله درد مزمن استفاده می کنند. شیوع ناشی از این دارو باعث افزایش موارد سوء مصرف شده است. گاباپنتین می تواند اثرات سرخوشی سایر مواد افیونی را هنگامی که با هم مصرف می شوند افزایش دهد یا اثرات داروهای مورد استفاده برای درمان اعتیاد را مسدود کند.

چرا آزمایش گاباپنتین (Gabapentin) درخواست می شود؟

تست گاباپنتین (Gabapentin) معمولاً برای نظارت بر سطح گاباپنتین در خون بیمار استفاده می شود. این کار به چند دلیل انجام می شود:

• پایش درمانی: هدف اولیه از پایش سطوح گاباپنتین اطمینان از اینکه دارو در غلظت درمانی و موثر در جریان خون بیمار قرار دارد. این امر به ویژه برای داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین برای کنترل تشنج یا در مورد مدیریت درد نوروپاتیک مهم است. نظارت منظم می تواند به تأیید اینکه دوز تجویز شده برای وضعیت بیمار مناسب است کمک کند.
• تنظیم دوز: اگر یک بیمار اثر درمانی مورد نظر را تجربه نمی کند یا عوارض جانبی نامطلوب را تجربه می کند، نظارت بر سطوح گاباپنتین می تواند به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کمک کند تا دوز مورد نیاز را برای بهینه سازی نتایج درمان تنظیم کنند.
• پیشگیری از مسمومیت: از طرف دیگر، نظارت بر سطوح گاباپنتین نیز می تواند به جلوگیری از سمیت دارویی بالقوه کمک کند. سطوح بالای دارو در جریان خون می تواند منجر به عوارض جانبی یا حتی سمیت گاباپنتین شود که ممکن است با علائمی مانند سرگیجه، خواب آلودگی و در موارد شدید تشنج ظاهر شود.
• تأیید انطباق: در برخی موارد، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است از سطوح گاباپنتین درخواست کنند تا بررسی کنند که بیماران دارو را طبق تجویز مصرف می کنند. این امر به ویژه در درمان صرع، که در آن رعایت دارو برای کنترل تشنج بسیار مهم است، مهم است.
• درمان فردی: هر بیمار ممکن است گاباپنتین را متفاوت متابولیزه کند. سطوح نظارت اجازه می دهد تا برنامه های درمانی شخصی سازی شده تری انجام شود و اطمینان حاصل شود که بیمار دوز مناسب را برای دستیابی به اثر درمانی مورد نظر بدون تجربه عوارض جانبی یا کنترل ناکافی تشنج دریافت می کند.

چه زمانی آزمایش گاباپنتین (Gabapentin) بایستی انجام شود؟

تصمیم برای آزمایش سطح گاباپنتین در جریان خون صرفاً بر اساس وجود علائم نیست. این بستگی به شرایط خاص و قضاوت بالینی ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دارد. در حالی که علائم می تواند عامل مهمی باشد، ملاحظات دیگری مانند اثربخشی دارو، عوارض جانبی بالقوه، و نیاز به تنظیم دوز یا تأیید انطباق نیز نقش دارند.

• علائم: اگر بیمار در حین مصرف گاباپنتین علائم جدید یا بدتر شده را تجربه می کند، مهم است که این علائم را به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود گزارش دهد. آنها بررسی خواهند کرد که آیا علائم مربوط به دارو است یا خیر، و در صورت لزوم، آزمایش گاباپنتین را به عنوان بخشی از ارزیابی در نظر بگیرند.
• نظارت درمانی: اگر گاباپنتین را برای صرع یا درد نوروپاتیک مصرف می شود، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است آزمایش های نظارت درمانی منظم را درخواست کند تا اطمینان حاصل شود که دارو در سطح درمانی در جریان خون شما قرار دارد. این معمولا بدون توجه به اینکه آیا علائمی دارید انجام می شود.
• تنظیم دوز: اگر بیمار عوارض جانبی یا کنترل ناکافی علائم را تجربه می کند، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است آزمایش گاباپنتین را برای ارزیابی سطح خون شما و تعیین اینکه آیا نیاز به تنظیم دوز است یا خیر درخواست کند.
• نگرانی های مربوط به رعایت: در مواردی که نگرانی هایی در مورد پایبندی به برنامه درمانی تجویز شده وجود دارد، ممکن است آزمایش گاباپنتین برای تأیید اینکه شما دارو را طبق دستور مصرف می کنید درخواست شود.
• مشکلات مسمومیت: اگر علائمی مانند سرگیجه شدید، گیجی یا مشکلات عصبی نشان می دهد که نشان دهنده مسمومیت با گاباپنتین است، ممکن است آزمایش گاباپنتین برای بررسی سطوح بالای دارو درخواست شود.

در نهایت، تصمیم به انجام آزمایش گاباپنتین باید با مشورت با متخصص معالج گرفته شود، که ترکیبی از عوامل از جمله سابقه پزشکی، علائم بالینی و مدیریت کلی بیماری را در نظر می گیرد. اگر نگرانی‌هایی دارید یا علائمی را تجربه می‌کنید، مهم است که این موارد را با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارید، و آنها می‌توانند مناسب‌ترین اقدام را تعیین کنند، که ممکن است شامل آزمایش گاباپنتین باشد یا نباشد.

نمونه مورد نیاز برای آزمایش گاباپنتین (Gabapentin):

• ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد (بدون ژل جداکننده) / لوله با درب سبز حاوی هپارین / لوله با درب بنفش حاوی EDTA / ظرف ادرار
• نوع نمونه: سرم / پلاسما / ادرار
• حجم نمونه: یک میلی لیتر
• ترجیحا از لوله دارای ژل جداکننده استفاده نکنید. استفاده از لوله های دارای ژل جداکننده به دلیل جذب آهسته دارو توسط ژل توصیه نمی شود.

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

روش های مختلف جمع آوری نمونه های آزمایشگاه

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

لوله های آزمایش و ضد انعقادها (Test tubes and Anticoagulants)

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

ذخیره سازی نمونه های آزمایشگاهی

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

آمادگی بیمار قبل از انجام آزمایش گاباپنتین (Gabapentin):

• به آمادگی خاصی نیازی ندارد

 روش های مختلف اندازه گیری گاباپنتین (Gabapentin):

روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC):

HPLC یک تکنیک تحلیلی پرکاربرد برای اندازه گیری غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در سرم یا پلاسمای بیمار است. در اینجا شرح مفصلی از روش HPLC برای اندازه گیری گاباپنتین (Gabapentin) آورده شده است:

• آماده سازی نمونه: از بیمار در یک لوله ضد انعقاد مناسب یا لوله جداکننده سرم نمونه خون گرفته می شود. معمولاً برای این تجزیه و تحلیل از پلاسما، سرم یا ادرار استفاده می شود. ممکن است برای حذف پروتئین های مزاحم، نمونه نیاز به پروتئین زدایی داشته باشد. این را می توان با افزودن یک حلال آلی مانند استونیتریل یا متانول برای رسوب دادن پروتئین ها انجام داد. سپس مایع رویی حاوی دارو برای تجزیه و تحلیل جمع آوری می شود.
• استانداردهای کالیبراسیون و کنترل کیفیت: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده گاباپنتین (Gabapentin) تهیه شده است. این استانداردها برای ایجاد منحنی کالیبراسیون برای کمی سازی استفاده خواهند شد. نمونه های کنترل کیفیت در غلظت های مختلف نیز برای اطمینان از صحت و دقت آنالیز تهیه می شود.
• دستگاه HPLC: یک سیستم HPLC از اجزای متعددی شامل پمپ، انژکتور، ستون، آشکارساز و سیستم ثبت اطلاعات تشکیل شده است. معمولاً برای این تحلیل از یک ستون فاز معکوس، اغلب C18 استفاده می شود. این ترکیبات را بر اساس خواص آبگریز آنها جدا می کند.
• فاز متحرک: یک فاز متحرک مناسب، اغلب مخلوطی از آب و یک حلال آلی مانند استونیتریل یا متانول تهیه می شود. فاز متحرک باید گاز زدایی شود تا هر گونه گاز محلول که می تواند در تجزیه و تحلیل اختلال ایجاد کند حذف شود.
• جداسازی کروماتوگرافی: نمونه یا استاندارد تهیه شده با استفاده از نمونه گیری خودکار یا تزریق دستی به ستون HPLC تزریق می شود. آنالیت ها، از جمله گاباپنتین (Gabapentin)، هنگام عبور از ستون بر اساس تمایل آنها به فاز ساکن (C18) و فاز متحرک، جدا می شوند.
•  تشخیص: تشخیص گاباپنتین (Gabapentin) به طور معمول توسط یک آشکارساز UV (فرابنفش) یا یک آشکارساز فلورسانس انجام می شود. مولکول های والپروات نور ماوراء بنفش را جذب می کنند یا در طول موج های خاصی فلورسانس می کنند که امکان تعیین کمیت آنها را فراهم می کند.
• تحلیل داده ها: خروجی از آشکارساز توسط نرم افزار کامپیوتری ثبت و تجزیه و تحلیل می شود. نرم افزار یک کروماتوگرام تولید می کند که نموداری است که جداسازی ترکیبات مختلف را در طول زمان نشان می دهد. مساحت زیر پیک والپروات سدیم در کروماتوگرام با غلظت والپروات در نمونه نسبت مستقیم دارد.
• منحنی کالیبراسیون: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده برای ایجاد منحنی کالیبراسیون استفاده می شود. مساحت زیر پیک برای هر استاندارد در برابر غلظت آن رسم می شود تا یک رابطه خطی ایجاد شود. این منحنی برای تعیین کمیت غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در نمونه های بیمار استفاده می شود.
• کمی سازی: غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در نمونه بیمار با مقایسه ناحیه زیر پیک در کروماتوگرام بیمار با منحنی کالیبراسیون تعیین می شود. نتیجه معمولاً بر حسب واحدهایی مانند میکروگرم در میلی لیتر (μg/mL) یا میلی گرم در لیتر (mg/L) گزارش می شود.

روش HPLC برای اندازه گیری گاباپنتین (Gabapentin) بسیار دقیق، اختصاصی و به طور گسترده برای نظارت بر داروهای درمانی پذیرفته شده است تا اطمینان حاصل شود که دارو در محدوده درمانی باقی می ماند و از سمیت جلوگیری می کند. برای آزمایشگاه‌های پزشکی ضروری است که از پروتکل‌های تعیین‌شده، اقدامات کنترل کیفیت و روش‌های اعتبارسنجی برای اطمینان از قابلیت اطمینان نتایج پیروی کنند.

روش کروماتوگرافی گازی (GC):

GC یک تکنیک تحلیلی است که برای اندازه گیری غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در پلاسما، سرم یا ادرار بیمار استفاده می شود. اگرچه GC رایج ترین روش برای آنالیز گاباپنتین (Gabapentin) نیست، اما می توان از آن برای این منظور استفاده کرد. در اینجا شرح مفصلی از روش GC برای اندازه گیری گاباپنتین (Gabapentin) آورده شده است:

•  آماده سازی نمونه: نمونه خون از بیمار معمولاً با استفاده از یک لوله ضد انعقاد مناسب یا لوله جداکننده سرم جمع آوری می شود. معمولاً برای این تجزیه و تحلیل از پلاسما، سرم یا ادرار استفاده می شود. ممکن است برای حذف پروتئین های مزاحم، نمونه نیاز به پروتئین زدایی داشته باشد. این را می توان با افزودن یک حلال آلی مانند استونیتریل یا متانول برای رسوب دادن پروتئین ها انجام داد. مایع رویی حاوی دارو برای تجزیه و تحلیل جمع آوری می شود.
• استانداردهای کالیبراسیون و کنترل کیفیت: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده گاباپنتین تهیه شده است. این استانداردها برای ایجاد منحنی کالیبراسیون برای کمی سازی استفاده می شوند. نمونه های کنترل کیفیت در غلظت های مختلف نیز برای اطمینان از صحت و دقت آنالیز تهیه می شود.
• دستگاه GC: یک سیستم HPLC از اجزای متعددی شامل کروماتوگراف گازی، انژکتور، ستون، آشکارساز و سیستم ثبت اطلاعات تشکیل شده است. ستون مورد استفاده برای آنالیز گاباپنتین اغلب یک ستون مویرگی است که به طور خاص برای کروماتوگرافی گازی طراحی شده است.
• فاز متحرک: در GC، فاز متحرک یک گاز حامل، به طور معمول هلیوم یا هیدروژن است. انتخاب گاز حامل به ابزار خاص GC و الزامات جداسازی بستگی دارد.
• جداسازی کروماتوگرافی: نمونه یا استاندارد تهیه شده با استفاده از نمونه گیری خودکار یا تزریق دستی به ستون GC تزریق می شود. ستون GC ترکیبات را بر اساس فشار بخار و برهمکنش آنها با فاز ساکن جدا می کند.
• آشکارساز: تشخیص گاباپنتین معمولاً با استفاده از آشکارساز یونیزاسیون شعله (FID) یا طیف سنج جرمی (MS) انجام می شود. در FID، ترکیبات آلی در شعله هیدروژن سوزانده می شوند و یون های حاصل شناسایی و کمی سازی می شوند. در MS، مولکول های یونیزه شده گاباپنتین بر اساس نسبت جرم به بار آن ها تجزیه و تحلیل می شوند.
• تحلیل داده ها: خروجی از آشکارساز توسط نرم افزار کامپیوتری ثبت و تجزیه و تحلیل می شود. نرم افزار یک کروماتوگرام تولید می کند که نموداری است که جداسازی ترکیبات مختلف را در طول زمان نشان می دهد.
• منحنی کالیبراسیون: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده برای ایجاد منحنی کالیبراسیون استفاده می شود. مساحت زیر پیک برای هر استاندارد در برابر غلظت آن رسم می شود تا یک رابطه خطی ایجاد شود. این منحنی برای تعیین کمیت غلظت گاباپنتین در نمونه های بیمار استفاده می شود.
• کمی سازی: غلظت گاباپنتین در نمونه بیمار با مقایسه ناحیه زیر پیک در کروماتوگرام بیمار با منحنی کالیبراسیون تعیین می شود. نتیجه معمولاً بر حسب واحدهایی مانند میکروگرم در میلی لیتر (μg/mL) یا میلی گرم در لیتر (mg/L) گزارش می شود.

روش کروماتوگرافی گازی (GC)

در حالی که کروماتوگرافی گازی به اندازه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) برای آنالیز گاباپنتین رایج نیست، زمانی که ابزارهای GC برای این منظور در دسترس و تایید شده باشند، روش مناسبی است. نتایج دقیقی را به خصوص برای آنالیز گاباپنتین سطح پایین ارائه می دهد. مانند هر روش تحلیلی، برای آزمایشگاه‌های پزشکی مهم است که از پروتکل‌های تعیین‌شده، اقدامات کنترل کیفیت و روش‌های اعتبارسنجی برای اطمینان از قابلیت اطمینان نتایج پیروی کنند.

روش ایمونواسی پلاریزه فلورسانس (FPIA):

FPIA یک روش ایمونواسی است که برای اندازه گیری غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در خون یا سرم بیمار استفاده می شود. هنگامی که گاباپنتین به یک آنتی بادی خاص متصل می شود، به تغییرات در قطبش فلورسانس متکی است. در اینجا شرح مفصلی از روش FPIA برای اندازه گیری گاباپنتین (Gabapentin) آورده شده است:

• آماده سازی نمونه: نمونه خون از بیمار معمولاً با استفاده از یک لوله ضد انعقاد مناسب یا لوله جداکننده سرم جمع آوری می شود. معمولاً برای این تجزیه و تحلیل از سرم یا پلاسما استفاده می شود. نمونه معمولاً برای جداسازی سرم یا پلاسما از سایر اجزای خون پردازش می شود.
• استانداردهای کالیبراسیون و کنترل: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده گاباپنتین سدیم تهیه شده است. این استانداردها برای ایجاد منحنی کالیبراسیون برای کمی سازی استفاده خواهند شد. نمونه های کنترل کیفیت در غلظت های مختلف نیز برای اطمینان از صحت و دقت آنالیز تهیه می شود.
• معرف ها و اجزاء: FPIA بر استفاده از معرف‌ها، از جمله آنتی‌بادی‌های اختصاصی گاباپنتین که با نشانگر فلورسنت برچسب‌گذاری شده‌اند، متکی است. آنتی بادی مورد استفاده در FPIA به طور خاص برای اتصال به مولکول های گاباپنتین طراحی شده است.
• پلاریزاسیون فلورسانس: قطبش فلورسانس اندازه گیری چرخش نور پلاریزه است. هنگامی که یک مولکول کوچک مانند گاباپنتین به یک مولکول بزرگتر مانند آنتی بادی نشاندار شده با فلورسنت متصل می شود، چرخش مولکول بزرگتر را کاهش می دهد و منجر به افزایش پلاریزاسیون فلورسانس می شود.
• روش ایمونواسی: نمونه بیمار و استانداردهای کالیبراسیون تهیه شده است. به این نمونه ها، آنتی بادی اختصاصی گاباپنتین که با یک نشانگر فلورسنت نشاندار شده است اضافه می شود. واکنش اتصال انجام می شود و درجه پلاریزاسیون نشانگر فلورسنت اندازه گیری می شود.
• اندازه گیری قطبش: قطبش نشانگر فلورسنت با استفاده از تجهیزات تخصصی مانند ابزار پلاریزاسیون فلورسانس اندازه گیری می شود. ابزار تغییرات در قطبش را تشخیص داده و مقدار را محاسبه می کند.
• منحنی کالیبراسیون: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده برای ایجاد منحنی کالیبراسیون استفاده می شود. تغییر در پلاریزاسیون مربوط به غلظت گاباپنتین است. منحنی کالیبراسیون برای تعیین کمیت غلظت گاباپنتین در نمونه های بیمار استفاده می شود.
• کمی سازی: غلظت گاباپنتین در نمونه بیمار با مقایسه تغییر قطبش (مقدار اندازه گیری) به منحنی کالیبراسیون تعیین می شود. نتیجه معمولاً بر حسب واحدهایی مانند میکروگرم در میلی لیتر (μg/mL) یا میلی گرم در لیتر (mg/L) گزارش می شود.

روش ایمونواسی پلاریزه فلورسانس (FPIA)

روش ایمونواسی قطبش فلورسانس (FPIA) یک روش خاص و دقیق برای اندازه گیری گاباپنتین است. این مزیت سادگی و نتایج نسبتاً سریع را در مقایسه با سایر تکنیک های تحلیلی ارائه می دهد. برای آزمایشگاه های پزشکی مهم است که از پروتکل های تعیین شده و اقدامات کنترل کیفیت برای اطمینان از قابلیت اطمینان نتایج به دست آمده از طریق FPIA پیروی کنند.

روش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA):

ELISA یک روش ایمونولوژیکی است که برای اندازه گیری غلظت گاباپنتین (Gabapentin) در پلاسما یا سرم بیمار استفاده می شود. ELISA بر استفاده از آنتی بادی هایی است که به طور خاص به گاباپنتین متصل می شوند و تغییرات در واکنش های مرتبط با آنزیم را اندازه گیری می کند. در اینجا شرح مفصلی از روش الایزا برای اندازه گیری گاباپنتین آورده شده است:

•  آماده سازی نمونه: نمونه خون از بیمار معمولاً با استفاده از یک لوله ضد انعقاد مناسب یا لوله جداکننده سرم جمع آوری می شود. معمولاً برای این تجزیه و تحلیل از سرم یا پلاسما استفاده می شود.
• استانداردهای کالیبراسیون و کنترل: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده گاباپنتین تهیه شده است. این استانداردها برای ایجاد منحنی کالیبراسیون برای کمی سازی استفاده خواهند شد. نمونه های کنترل کیفیت در غلظت های مختلف نیز برای اطمینان از صحت و دقت آنالیز تهیه می شود.
• پوشش میکروپلیت: یک میکروپلیت 96 چاهکی با آنتی بادی های مخصوص گاباپنتین پوشانده شده است. این آنتی بادی ها روی سطح چاهک های میکروپلیت بی حرکت می شوند.
• اضافه کردن نمونه و استاندارد: نمونه بیمار، استانداردهای کالیبراسیون و نمونه های کنترل کیفیت به چاهک های میکروپلیت پوشش داده شده اضافه می شوند. گاباپنتین در نمونه ها به آنتی بادی های بی حرکت روی سطح چاهک متصل می شود.
• انکوباسیون: سپس میکروپلیت انکوبه می شود تا امکان اتصال گاباپنتین به آنتی بادی های بی حرکت را فراهم کند. در طول این مرحله، مولکول ها در نمونه ها به طور خاص به چاهک های پوشش داده شده با آنتی بادی متصل می شوند.
• شستشو: پس از دوره انکوباسیون، میکروپلیت شسته می شود تا هرگونه مواد غیر متصل شده حذف شود و نویز پس زمینه کاهش یابد.
•  آنتی بادی تشخیصی: یک آنتی بادی ثانویه مرتبط با یک آنزیم (معمولا پراکسیداز ترب کوهی یا آلکالین فسفاتاز) به هر چاهک اضافه می شود. این آنتی بادی ثانویه به طور خاص به مولکول های گاباپنتین که توسط آنتی بادی های تثبیت شده جذب شده اند، متصل می شود.
• انکوباسیون و شستشو: میکروپلیت دوباره انکوبه می شود تا امکان اتصال آنتی بادی ثانویه مرتبط با آنزیم فراهم شود. آنتی بادی ثانویه اضافی از طریق شستشو حذف می شود.
• افزودن سوبسترا: به هر چاهک محلول سوبسترای حاوی سوبسترای بی رنگ مخصوص آنزیم اضافه می شود.
• واکنش آنزیمی: اگر گاباپنتین در نمونه بیمار وجود داشته باشد، آنتی بادی ثانویه مرتبط با آنزیم به آن متصل شده و تبدیل سوبسترای بی رنگ را به محصول رنگی کاتالیز می کند. شدت رنگ با غلظت گاباپنتین در نمونه نسبت مستقیم دارد.
• توقف واکنش: پس از یک دوره انکوباسیون مناسب، یک محلول توقف به هر چاهک اضافه می شود تا واکنش آنزیمی متوقف شود. این از توسعه بیشتر رنگ جلوگیری می کند.
• اندازه گیری جذب: جذب (چگالی نوری) محلول رنگی در هر چاهک در طول موج خاصی با استفاده از میکروپلیت خوان اندازه گیری می شود.
• منحنی کالیبراسیون: استانداردهای کالیبراسیون غلظت های شناخته شده برای ایجاد منحنی کالیبراسیون استفاده می شود. مقادیر جذب استانداردها در برابر غلظت های شناخته شده آنها رسم شده است.
• کمی سازی: مقدار جذب نمونه بیمار با منحنی کالیبراسیون برای تعیین غلظت گاباپنتین در نمونه مقایسه می شود.

الایزا روشی خاص و دقیق برای اندازه گیری گاباپنتین است. این یک تکنیک به طور گسترده در آزمایشگاه های بالینی استفاده می شود و مزایای حساسیت بالا و نتایج نسبتاً سریع را ارائه می دهد. کنترل کیفیت مناسب و روش های اعتبارسنجی برای اطمینان از قابلیت اطمینان نتایج ELISA ضروری است.

چه چیزی در آزمایش گاباپنتین (Gabapentin) مورد بررسی قرار می گیرد؟

گاباپنتین (Neurontin®) یک عامل ضد صرع خوراکی است که از نظر ساختاری با انتقال دهنده عصبی γ-آمینوبوتیریک اسید (GABA) مرتبط است اما با گیرنده های GABA در مغز تعامل ندارد. گاباپنتین تنها 3 درصد به پروتئین در گردش خون متصل می شود و به طور قابل ملاحظه ای متابولیزه نمی شود.

گاباپنتین توسط کلیه ها پاکسازی می شود و نیمه عمر حذف آن 5 تا 7 ساعت است. غلظت پایدار پس از یک تا دو روز با فاصله زمانی بین مصرف و حداکثر غلظت سرمی دو تا سه ساعت به دست می آید. برای داروی درمانی با نظارت، نمونه ها باید به صورت سطوح پایین ترسیم شوند.

عوارض جانبی شایع نیستند و به خواب آلودگی (1.2٪)، آتاکسی (0.8٪)، خستگی (0.6٪)، تهوع یا استفراغ (0.6٪) و سرگیجه (0.6٪) محدود می شوند.

کاربردهای پزشکی گاباپنتین (Gabapentin):

گاباپنتین دارویی با کاربردهای پزشکی متعدد، عمدتاً در درمان بیماری‌های عصبی و مرتبط با درد است. در اینجا مهمترین کاربردهای پزشکی گاباپنتین آورده شده است:

صرع (Epilepsy): گاباپنتین به عنوان یک داروی ضد صرع برای کمک به کنترل انواع خاصی از تشنج، به ویژه تشنج های جزئی استفاده می شود. اغلب به عنوان یک درمان کمکی تجویز می شود، به این معنی که در ترکیب با سایر داروهای ضد صرع برای بهبود کنترل تشنج استفاده می شود.

درد نوروپاتی (Neuropathic Pain): گاباپنتین برای مدیریت درد نوروپاتیک تایید شده است. در تسکین درد ناشی از شرایطی مانند:
– نوروپاتی دیابتی: درد عصبی که در افراد دیابتی ایجاد می شود.
– نورالژی پس از هرپس: دردی که پس از شیوع زونا ادامه دارد.
– آسیب طناب نخاعی: درد و اختلالات حسی که می تواند ناشی از آسیب نخاع باشد.
– سایر شرایط نوروپاتیک: گاباپنتین همچنین ممکن است برای کاهش درد ناشی از سایر شرایط نوروپاتیک استفاده شود.

موارد مصرف خارج از برچسب: علاوه بر مصارف پزشکی تایید شده، گاباپنتین گاهی اوقات برای شرایط مختلف خارج از برچسب تجویز می شود، از جمله:
– اختلالات اضطرابی: برخی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است از گاباپنتین برای مدیریت علائم اختلالات اضطرابی استفاده کنند.
– اختلال دوقطبی: ممکن است به عنوان یک درمان کمکی برای اختلال دوقطبی، به ویژه برای تثبیت خلق و خوی استفاده شود.
– سندرم پای بی قرار: گاباپنتین می تواند به کاهش علائم سندرم پای بیقرار کمک کند، یک اختلال عصبی که با تمایل به حرکت دادن پاها مشخص می شود، که معمولاً با احساسات ناراحت کننده همراه است.

توجه به این نکته مهم است که اثربخشی گاباپنتین برای این کاربردهای غیر برچسب ممکن است متفاوت باشد و چنین استفاده ای باید تحت راهنمایی و تجویز یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی باشد. دوز و تجویز گاباپنتین به شرایط پزشکی خاص تحت درمان، عوامل فردی بیمار و پاسخ به دارو بستگی دارد.

مکانیسم اثر گاباپنتین (Gabapentin):

مکانیسم دقیق اثر گاباپنتین به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که اثرات خود را بر روی سیستم عصبی، به ویژه در سیستم عصبی مرکزی، اعمال می کند. تصور می شود که گاباپنتین با تأثیر بر فعالیت برخی از انتقال دهنده های عصبی و کانال های یونی کار می کند:

کانال های کلسیمی: اعتقاد بر این است که گاباپنتین با اتصال و تعدیل کانال های کلسیمی خاص در مغز و نخاع، آزادسازی انتقال دهنده های عصبی خاص مانند گلوتامات را کاهش می دهد. تصور می‌شود که این عمل فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سیستم عصبی را مهار می‌کند و آن را در مدیریت تشنج و درد نوروپاتیک مفید می‌سازد.

سیستم گابا (GABA): گاباپنتین ممکن است به طور غیرمستقیم بر سیستم انتقال دهنده عصبی گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA) تأثیر بگذارد. GABA یک انتقال دهنده عصبی مهاری است که به تنظیم فعالیت عصبی کمک می کند. تصور می شود که گاباپنتین سنتز و آزادسازی GABA را افزایش می دهد که می تواند اثر آرام بخش و ضد صرع داشته باشد.

مسیرهای گلوتامات: با کاهش انتشار ناقل عصبی تحریکی گلوتامات، گاباپنتین ممکن است به کاهش تحریک پذیری بیش از حد نورون ها در شرایطی که مشکل ساز است، مانند صرع و درد نوروپاتیک، کمک کند.

توجه به این نکته مهم است که مکانیسم اثر گاباپنتین هنوز موضوع تحقیقات در حال انجام است و ممکن است شامل عوامل دیگری باشد که هنوز به طور کامل مشخص نشده اند. علاوه بر این، اثرات خاص گاباپنتین می تواند بر اساس فرد، شرایط پزشکی تحت درمان و دوز متفاوت باشد.

عوارض جانبی گاباپنتین (Gabapentin):

گاباپنتین، مانند بسیاری از داروها، می تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. توجه به این نکته ضروری است که همه افراد این عوارض جانبی را تجربه نمی کنند و برخی از افراد ممکن است با درجات متفاوتی از شدت آن را تجربه کنند. عوارض جانبی رایج گاباپنتین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه: سرگیجه یکی از شایع ترین عوارض گزارش شده است. زمانی که برای اولین بار مصرف دارو را شروع می‌کنید یا زمانی که دوز آن افزایش می‌یابد، می‌تواند قابل توجه باشد.
• خواب آلودگی: بسیاری از افرادی که گاباپنتین مصرف می کنند، احساس خواب آلودگی یا خستگی مفرط را گزارش می دهند. این اثر می تواند بر فعالیت های روزانه، از جمله رانندگی و کار با ماشین آلات سنگین تأثیر بگذارد.
• خستگی: احساس کلی خستگی یا ضعف گاهی اوقات تجربه می شود.
• مشکلات هماهنگی: برخی از افراد ممکن است در هماهنگی مشکل داشته باشند که منجر به عدم تعادل می شود.
• اختلالات گوارشی: این می تواند شامل تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست در برخی موارد باشد.
• تغییرات خلقی: اگرچه نسبتاً نادر است، برخی افراد ممکن است تغییرات خلقی مانند افزایش تحریک پذیری یا اضطراب را تجربه کنند.
• افزایش وزن: افزایش وزن به عنوان یک عارضه جانبی گزارش شده است که ممکن است برای برخی افراد نگران کننده باشد.
• تغییرات بصری: دوبینی یا تاری دید یک عارضه جانبی بالقوه است، اگرچه کمتر رایج است.
• لرزش: لرزش ظریف در دست ها یا سایر اعضای بدن ممکن است.
• تورم: برخی از افراد ممکن است ادم محیطی را تجربه کنند که عبارت است از تجمع مایع در اندام ها.
• مشکلات حافظه و تمرکز: در برخی موارد، افرادی که گاباپنتین مصرف می کنند مشکلات حافظه یا تمرکز را گزارش می دهند.

علاوه بر این، عوارض جانبی شدیدتری ممکن است رخ دهد، و در حالی که کمتر شایع هستند، باید جدی گرفته شوند. اگر علائمی مانند دشواری تنفس، بثورات شدید یا علائم واکنش آلرژیک (مانند تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو) را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. همیشه هنگام مصرف گاباپنتین از راهنمایی های ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود پیروی کنید و هر گونه عوارض جانبی را به سرعت گزارش دهید.

تداخلات دارویی گاباپنتین (Gabapentin):

Gabapentin می تواند با سایر داروها و مواد تداخل داشته باشد و به طور بالقوه بر نحوه عملکرد آن تأثیر بگذارد یا خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. مهم است که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را در مورد تمام داروها، مکمل ها و موادی که مصرف می کنید مطلع کنید تا از تداخلات دارویی احتمالی جلوگیری شود. در اینجا برخی از تداخلات دارویی قابل توجه با گاباپنتین آورده شده است:

• آنتی اسیدها: آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم و منیزیم می توانند جذب Gabapentin را کاهش دهند. برای جلوگیری از این تداخل، گاباپنتین را حداقل 2 ساعت پس از مصرف آنتی اسیدها مصرف کنید.
• افیون ها: ترکیب Gabapentin با مواد افیونی (مانند مورفین، هیدروکودون) می تواند خطر آرام بخشی، افسردگی تنفسی و سایر عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی را افزایش دهد. این ترکیب باید با احتیاط و تحت نظارت دقیق پزشکی استفاده شود.
• الکل: الکل می تواند اثرات آرام بخش Gabapentin را افزایش داده و منجر به افزایش خواب آلودگی و اختلال در هماهنگی شود. هنگام مصرف گاباپنتین توصیه می شود از الکل خودداری کنید.
•  آرام بخش ها و خواب آورها: داروهای دیگر با اثرات آرام بخش، مانند بنزودیازپین ها (مثلاً دیازپام) و داروهای خواب، می توانند آرام بخشی ناشی از گاباپنتین را تشدید کنند. ترکیب این مواد باید با احتیاط انجام شود.
• سایمتیدین: سایمتیدین، دارویی که برای کاهش اسید معده استفاده می شود، ممکن است سطح گاباپنتین را در خون افزایش دهد. اگر هر دو دارو با هم استفاده شوند، ممکن است تنظیم دوز ضروری باشد.
• مورفین: هنگامی که گاباپنتین با مورفین مصرف شود، ممکن است اثرات تسکین درد مرفین را افزایش دهد. با این حال، این ترکیب باید با احتیاط استفاده شود و نظارت دقیق شود.
• سایر داروهای ضد صرع (AEDs): Gabapentin ممکن است با سایر AED ها تداخل داشته باشد و به طور بالقوه بر سطح خون آنها تأثیر بگذارد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما باید ترکیبی از AED ها را به دقت مدیریت کند تا از موثرترین کنترل تشنج اطمینان حاصل کند.
•  دیورتیک ها: برخی دیورتیک ها (قرص های آب) ممکن است بر دفع گاباپنتین از بدن تأثیر بگذارند. این می تواند بر اثربخشی گاباپنتین یا عوارض جانبی احتمالی آن تأثیر بگذارد.
• ناپروکسن: ترکیب گاباپنتین با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن ممکن است خطر عوارض جانبی را به خصوص آنهایی که مربوط به سیستم گوارشی هستند افزایش دهد.
• داروهای ضد روان پریشی: برخی از داروهای ضد روان پریشی ممکن است با گاباپنتین تداخل داشته باشند و به طور بالقوه بر خلق و خو و رفتار تأثیر بگذارند. در صورت استفاده از این ترکیب، نظارت دقیق ضروری است.

بسیار مهم است که قبل از شروع داروی گاباپنتین در مورد همه داروها و موادی که مصرف می کنید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید. آنها می توانند تداخلات بالقوه را ارزیابی کنند، در صورت لزوم دوز را تنظیم کنند، و راهنمایی هایی را برای اطمینان از درمان ایمن و موثر ارائه دهند. اگر نگرانی یا سؤالی در مورد تداخلات دارویی خاص دارید، برای اطلاعات دقیق تر با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا داروساز خود مشورت کنید.

محدوده مرجع برای آزمایش گاباپنتین (Gabapentin):

• • • Therapeutic: 4.0−16.0 μg/mL

توجه: واحد تست و محدوده نرمال تست وابسته به روش و کیت انجام دهنده تست می باشد و از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر ممکن است متغیر باشد.

سوالات متداول

آیا گاباپنتین اعتیادآور است؟

Gabapentin به طور کلی در مقایسه با بسیاری از داروهای دیگر پتانسیل کمتری برای اعتیاد یا سوء مصرف دارد. این ماده توسط اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده (DEA) به عنوان یک ماده کنترل شده طبقه بندی نشده است. با این حال، مانند هر دارویی، می تواند به وابستگی جسمی و روانی در برخی افراد منجر شود، به ویژه زمانی که با دوزهای بالاتر از تجویز یا برای دوره های طولانی مصرف شود.

مهم است که دستورالعمل های ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را دنبال کنید و فقط از گاباپنتین طبق تجویز استفاده کنید. قطع ناگهانی گاباپنتین می تواند منجر به علائم ترک شود که ممکن است شامل اضطراب، بی خوابی، حالت تهوع و درد باشد. اگر نگرانی هایی در مورد اعتیاد یا وابستگی دارید، آنها را با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارید.

آیا روش های جایگزینی برای آزمایش سطح گاباپنتین به جز آزمایش خون وجود دارد؟

در حالی که آزمایش خون رایج ترین روش برای اندازه گیری سطح گاباپنتین است، روش های جایگزینی مانند آزمایش ادرار وجود دارد. آزمایش‌های ادرار می‌توانند گاباپنتین و متابولیت‌های آن را شناسایی کنند و ممکن است در برخی موارد برای نظارت بر انطباق استفاده شوند. با این حال، آزمایش‌های خون عموماً برای ارزیابی سطح داروی درمانی دقیق‌تر هستند.

گاباپنتین چگونه از طریق مکانیسم اثر خود به کنترل تشنج کمک می کند؟

گاباپنتین با تأثیر بر کانال های کلسیم و انتقال دهنده های عصبی در سیستم عصبی مرکزی به کنترل تشنج کمک می کند. آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی تحریکی مانند گلوتامات را کاهش می دهد که می تواند فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز ایجاد کند. با انجام این کار، تحریک پذیری عصبی را کاهش می دهد و سیگنال های الکتریکی را در مغز تثبیت می کند و تشنج را دشوارتر می کند.

آیا گاباپنتین در افراد مختلف تاثیرات متفاوتی را می گذارد؟

بله، گاباپنتین می تواند اثرات متفاوتی بر روی افراد مختلف داشته باشد. عواملی مانند شرایط پزشکی خاص تحت درمان، دوز مصرفی و پاسخ فردی بیمار به دارو می توانند بر نتایج تأثیر بگذارند. برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه، خواب آلودگی یا تغییرات خلقی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است اینگونه نباشند.

گاباپنتین چگونه در بدن متابولیزه می شود؟

Gabapentin عمدتاً بدون تغییر از بدن دفع می شود، به این معنی که به طور قابل توجهی در کبد متابولیزه نمی شود. در عوض، به شکل اصلی خود از طریق کلیه ها دفع می شود. به همین دلیل است که عملکرد کلیه برای کسانی که گاباپنتین مصرف می کنند ضروری است، زیرا اختلال در عملکرد کلیه می تواند بر پاکسازی دارو از بدن تأثیر بگذارد.

آیا می توان از گاباپنتین در دوران بارداری استفاده کرد؟

استفاده از Gabapentin در دوران بارداری موضوعی است که باید با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت شود. گاباپنتین می تواند از جفت عبور کرده و به جنین در حال رشد برسد. تصمیم به استفاده از گاباپنتین در دوران بارداری به فواید بالقوه در مقابل خطرات آن بستگی دارد. مهم است که شرایط پزشکی خاص تحت درمان را در نظر بگیرید و اینکه آیا مزایای گاباپنتین بر خطرات احتمالی آن بیشتر است یا خیر.

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی به دقت این عوامل را می سنجند و گزینه ها را با بیماران باردار مورد بحث قرار می دهند. به طور کلی توصیه می شود از قطع ناگهانی گاباپنتین در دوران بارداری خودداری کنید، زیرا این امر می تواند منجر به تشنج شود.

در سایت Medline Plus در مورد گاباپنتین بیشتر بخوانید:

کپسول، قرص و محلول خوراکی Gabapentin همراه با سایر داروها برای کمک به کنترل انواع خاصی از تشنج در افراد مبتلا به صرع استفاده می شود. کپسول‌ها، قرص‌ها و محلول خوراکی Gabapentin نیز برای تسکین درد نورالژی پس از تبخال (PHN؛ سوزش، درد یا دردهایی که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از حمله زونا طول بکشد) استفاده می‌شوند.

قرص Gabapentin با رهش طولانی (Horizant) برای درمان سندرم پای بیقرار (RLS) استفاده می شود؛ وضعیتی که باعث ناراحتی در پاها و میل شدید به حرکت دادن پاها می شود، به ویژه در شب و هنگام نشستن یا دراز کشیدن.

Gabapentin در دسته ای از داروها به نام ضد تشنج قرار دارد. Gabapentin با کاهش هیجان غیر طبیعی در مغز، تشنج را درمان می کند. و با تغییر روشی که بدن درد را حس می کند، درد PHN را تسکین می دهد. دقیقاً مشخص نیست که چگونه برای درمان سندرم پای بیقرار عمل می کند.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش سیکلوسپورین (CsA) | Cyclosporine

بروزرسانی شده در22 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش پاسخ به کلوپیدوگرل (Plavix) بر اساس ژنوتیپ CYP2C19 | آزمایش فارماکوژنتیک کلوپیدوگرل (Clopidogrel) | CYP2C19 Genotype

بروزرسانی شده در21 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش کاربامازپین | Carbamazepine

بروزرسانی شده در18 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش نظارت بر داروهای درمانی (TDM) | Therapeutic Drug Monitoring

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش دیگوکسین (Digoxin) | سطح سرمی دیگوکسین

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش استامینوفن (Acetaminophen) | پاراستامول (Paracetamol)

بروزرسانی شده در8 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزیدی

بروزرسانی شده در18 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

آزمایش والپروات سدیم | سدیم والپروات | Valproate Na | Valproic Acid | والپروئیک اسید

بروزرسانی شده در15 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی