آزمایش چربی مدفوع | لیپیدهای مدفوع | Stool Fat | Fat Feces

آزمایش چربی مدفوع مقدار چربی موجود در مدفوع را بررسی می کند. اگر چربی زیادی در مدفوع وجود داشته باشد، احتمالا به این علت است  که غذا بدون تجزیه و جذب مناسب در دستگاه گوارش حرکت می کند. به این حالت سوء جذب می گویند. انجام آزمایش چربی مدفوع بهترین راه برای تشخیص سوء جذب است.

اسامی دیگر:

• Qualitative or Quantitative Stool Fat
• Stool Lipids
• 72 Hour Fecal Fat
• Fat Stain Oil Red O
• Fat Feces

چرا آزمایش چربی مدفوع درخواست می شود؟

آزمایش چربی مدفوع، برای ارزیابی میزان چربی موجود در مدفوع فرد درخواست می شود. این آزمایش در درجه اول برای تشخیص و نظارت بر شرایطی استفاده می شود که بر جذب چربی در سیستم گوارشی تأثیر می گذارد:

• سندرم های سوء جذب: این آزمایش اغلب برای بررسی سندرم های سوء جذب مانند بیماری سلیاک، نارسایی پانکراس و فیبروز کیستیک درخواست می شود. در این شرایط بدن در جذب مواد مغذی از جمله چربی ها از دستگاه گوارش دچار مشکل می شود.
• اسهال مزمن: اسهال مداوم یا مزمن می تواند از علائم سوء جذب باشد و آزمایش چربی مدفوع می تواند به شناسایی علت زمینه ای کمک کند.
• اختلالات لوزالمعده: بیماری های موثر بر لوزالمعده، مانند پانکراتیت مزمن یا سرطان پانکراس، می توانند منجر به تولید ناکافی آنزیم های گوارشی، از جمله آنزیم های لازم برای هضم چربی شوند. این آزمایش به ارزیابی عملکرد پانکراس کمک می کند.
• بیماری سلیاک: این اختلال خودایمنی در هنگام مصرف گلوتن منجر به آسیب به پوشش روده کوچک می شود. آزمایش چربی مدفوع ممکن است بخشی از فرآیند تشخیصی بیماری سلیاک باشد.
• فیبروز کیستیک: افراد مبتلا به فیبروز کیستیک ممکن است نارسایی پانکراس داشته باشند که منجر به جذب ضعیف چربی می شود. آزمایش چربی مدفوع می تواند به تشخیص و مدیریت این اختلال ژنتیکی کمک کند.

ذکر این نکته ضروری است که تفسیر نتایج باید همراه با علائم بالینی، تاریخچه پزشکی و سایر آزمایش‌های تشخیصی انجام شود تا به درک جامعی از بیماری زمینه‌ای دست یابیم. برای تشخیص دقیق و مدیریت مناسب، همیشه با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.

چه زمانی آزمایش چربی مدفوع بایستی انجام شود؟

علائم و شرایطی که ممکن است پزشک معالج را وادار به توصیه آزمایش چربی مدفوع کند عبارتند از:

• اسهال مزمن: اسهال مداوم یا مزمن که قابل توضیح نیست ممکن است دلیلی برای بررسی سوء جذب باشد و آزمایش چربی مدفوع می تواند بخشی از فرآیند تشخیصی باشد.
• کاهش وزن بدون دلیل: کاهش وزن قابل توجه و غیرقابل توضیح می تواند نشانه ای از مشکلات سوء جذب باشد و ممکن است برای کمک به شناسایی علت، آزمایش چربی مدفوع درخواست شود.
• درد یا ناراحتی شکم: درد یا ناراحتی مزمن شکمی، به ویژه اگر با سایر علائم گوارشی همراه باشد، ممکن است تحقیقات بیشتری در مورد سوء جذب را تحریک کند.
• سابقه جراحی دستگاه گوارش: افرادی که تحت عمل جراحی گوارشی قرار گرفته اند، به ویژه جراحی هایی که شامل برداشتن قسمت هایی از روده کوچک یا کیسه صفرا است، ممکن است در معرض خطر سوء جذب باشند و ممکن است آزمایش چربی مدفوع در نظر گرفته شود.
• اختلالات مشکوک لوزالمعده: اگر مشکوک به اختلالات لوزالمعده، مانند پانکراتیت مزمن یا سرطان لوزالمعده وجود داشته باشد، ممکن است آزمایش چربی مدفوع به عنوان بخشی از اقدامات تشخیصی تجویز شود.
• علائم بیماری سلیاک: علائمی مانند اسهال مزمن، درد شکم، و کاهش وزن غیرقابل توضیح مرتبط با سوء ظن بیماری سلیاک ممکن است منجر به توصیه آزمایش چربی مدفوع شود.

توجه به این نکته مهم است که تصمیم برای انجام آزمایش چربی مدفوع بر اساس ارزیابی بالینی کامل توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی است. این تست یک ابزار تشخیصی خاص است که در مواقعی که شک بالینی سوء جذب وجود دارد استفاده می شود.

نمونه مورد نیاز برای آزمایش چربی مدفوع:

• ظرف/لوله: ظرف مدفوع
• نوع نمونه: مجموعه مدفوع تصادفی؛ گاهی اوقات یک مجموعه مدفوع 72 ساعته

روش های انجام آزمایش چربی مدفوع:

چندین روش آزمایشگاهی را می توان برای انجام آزمایش چربی مدفوع استفاده کرد و انتخاب روش ممکن است به ترجیحات آزمایشگاه، تجهیزات موجود و نیازهای خاص پزشک بستگی داشته باشد. در اینجا دو روش معمول آزمایشگاهی مورد استفاده برای آزمایش چربی مدفوع آورده شده است:

روش وزن سنجی (Gravimetric Method):

– روش وزن سنجی یک تکنیک سنتی و پرکاربرد برای اندازه گیری چربی مدفوع است.
– در این روش لیپیدها (چربی ها) نمونه مدفوع با استفاده از حلال های آلی مانند اتر یا پترولیوم اتر استخراج می شوند. این فرآیند چربی ها را از سایر اجزای مدفوع جدا می کند.
– سپس چربی های استخراج شده وزن می شوند و وزن برای محاسبه مقدار چربی در واحد مدفوع جمع آوری شده (معمولاً بر حسب گرم در 24 ساعت بیان می شود) استفاده می شود.
– این روش دقیق در نظر گرفته می شود اما ممکن است زمان بر باشد و نیاز به تکنیک آزمایشگاهی دقیق دارد.

روش تیتریومتری (Titrimetric Method):

– روش تیترومتری شامل صابون سازی چربی های نمونه مدفوع و به دنبال آن تیتراسیون برای تعیین میزان اسیدهای چرب آزاد شده است.
– چربی های مدفوع با استفاده از یک باز قوی صابونی می شوند و اسیدهای چرب حاصل با یک تیترانت (مانند اسید کلریدریک) تا رسیدن به نقطه پایانی خنثی می شوند.
– سپس حجم تیترانت مورد استفاده با مقدار چربی موجود در نمونه همبستگی دارد.
– این روش اغلب سریعتر از روش وزن سنجی است و برای آزمایش با توان بالا مناسب است.

توجه به این نکته مهم است که روش ها و تکنیک های آزمایشگاهی خاص ممکن است در آزمایشگاه های بالینی مختلف متفاوت باشد. علاوه بر این، فناوری‌های جدیدتر و سیستم‌های خودکار ممکن است برای ساده‌سازی فرآیند آزمایش و بهبود کارایی مورد استفاده قرار گیرند.

آمادگی قبل از انجام تست آزمایش چربی مدفوع:

1. برای 3 روز قبل و در طول دوره جمع آوری:

• بیمار باید رژیم غذایی کنترل شده چربی (100-150 گرم چربی در روز) داشته باشد.
• رژیم غذا بدون ملین (به ویژه روغن معدنی و روغن کرچک)
• بدون جایگزین های چربی مصنوعی (به عنوان مثال، Olestra) یا مکمل های غذایی مسدود کننده چربی.

2. استفاده از پمادهای راش پوشک به طور کاذب نتایج آزمایش را بالا می برد. در طول دوره جمع آوری استفاده را متوقف کنید.
3. باریم با روش آزمایش تداخل دارد. 48 ساعت قبل از تجزیه و تحلیل جمع آوری مدفوع استفده نشود.

چه چیزی در آزمایش چربی مدفوع مورد بررسی قرار می گیرد؟

این آزمایش میزان چربی موجود در نمونه مدفوع را اندازه گیری می کند. چربی بیش از حد مدفوع (به نام استئاتوره) ممکن است نشانه ای باشد که سیستم گوارش شما به درستی کار نمی کند و/یا اینکه شما مبتلا به بیماری هایی که بر هضم غذا و جذب مواد مغذی تأثیر می گذارد (مانند سوء جذب)،هستید.

بدن غذاها را در مراحلی هضم می کند: پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدرات ها، در معده توسط اسید و آنزیم ها و در روده کوچک توسط آنزیم هایی که توسط لوزالمعده و صفرا از کبد تولید می شود، به اجزای سازنده آنها تجزیه می شوند. سپس آنها عمدتاً در روده کوچک جذب می شوند. در نهایت، مواد مغذی به سراسر بدن منتقل شده و استفاده یا ذخیره می شوند.

اگر آنزیم های لوزالمعده یا صفرا به اندازه کافی در دسترس نباشد، چربی و سایر غذاها نمی توانند به درستی هضم شوند و به طور موثر جذب نمی شوند. اگر شرایطی مانع از جذب مواد مغذی توسط روده شود، آن‌ها از طریق مدفوع دفع می‌شوند. در هر دو مورد – هضم یا جذب نامناسب – می توانید علائم مرتبط با سوء جذب و در موارد شدید علائم سوء تغذیه و کمبود ویتامین را تجربه کنید. اگر این وضعیت مانع از هضم و جذب چربی‌ها از رژیم غذایی می‌شود، چربی اضافی در مدفوع وجود دارد و ممکن است با مدفوع شل، بدبو (استئاتوره) و اسهال مداوم مبتلا شوید.

چربی های خنثی شامل مونوگلیسریدها، دی گلیسریدها و تری گلیسیریدها هستند، در حالی که چربی های هضم شده اسیدهای چرب آزادی هستند که از چربی های خنثی آزاد می شوند. سوء هاضمه (اختلال در سنتز یا ترشح آنزیم های پانکراس یا صفرا) ممکن است باعث افزایش چربی های خنثی شود، در حالی که افزایش چربی های هضم شده نشان دهنده سوء جذب است.

چربی در مدفوع ممکن است با آزمایش چربی کیفی مدفوع که به طور کلی وجود یا عدم وجود چربی اضافی را تعیین می کند، تشخیص داده شود. این آزمایش با قرار دادن سوسپانسیون مدفوع  روی یک لام شیشه ای، اضافه کردن رنگ سودان و مشاهده تعداد و اندازه گلبول های چربی موجود انجام می شود.گزارش این روش باید توسط یک متخصص با تجربه انجام شود.

اندازه گیری کمی چربی مدفوع، اگرچه تا حدودی دقیق تر است، اما کمتر انجام می شود. با این حال، روش کمی، استاندارد در نظر گرفته می شوند. این روش به جمع آوری مدفوع در یک بازه زمانی و یک برگه رژیم غذایی برای کمک به محاسبه کل چربی دریافتی در طول دوره جمع آوری نیاز دارد،بازه زمانی جمع آوری معمولاً 72 ساعته است. نتایج به عنوان مقدار چربی دفع شده در مدفوع در روز (24 ساعت) گزارش می شود.

آزمایش کمی دیگر استئاتوکریت اسیدی نام دارد که اندازه گیری سریع امابا دقت کمتر از میزان چربی در مدفوع را ارائه می دهد. این آزمایش کمتر پیچیده است که می تواند بر روی یک نمونه مدفوع تصادفی استفاده شود.

عوامل مداخله گر در آزمایش چربی مدفوع:

داروهایی که ممکن است سطح چربی مدفوع را افزایش دهند عبارتند از تنقیه، پمادهای بثورات پوشک، و ملین ها، به ویژه روغن های معدنی.

داروهایی که ممکن است سطح چربی مدفوع را کاهش دهند شامل مکمل های باریم و فیبر هستند.

اهمیت بالینی آزمایش چربی مدفوع:

افزایش سطح چربی مدفوع:

• فیبروز کیستیک:این بیماران دچار سوء هضم چربی می شوند زیرا عملکرد پانکراس آنها ضعیف است.روده نمی تواند چربی  را جذب کند. در نتیجه دچار استئاتوره می شوند.
• سوء جذب ثانویه 
• بیماری سلیاک
• بیماری ویپل
• بیماری کرون (آنتریت منطقه‌ای)
• آنتریت پرتوی: توانایی جذب چربی در مدفوع به طور قابل توجهی کاهش می یابد و استئاتوره نتیجه آن است.
• سوء هاضمه ثانویه به علت انسداد مجاری لوزالمعده صفراوی (مانند سرطان، تنگی، سنگ کیسه صفرا): آنزیم های لوزالمعده و اسید های صفراوی برای هضم چربی ضروری هستند. هنگامی که بیماری بر این اندام ها تأثیر می گذارد، استئاتوره ایجاد می شود.
• سندرم روده کوتاه ثانویه به دلیل برداشتن توسط جراحی، بای پس جراحی یا ناهنجاری مادرزادی: زمان عبور مواد در روده در این بیماران به طور قابل توجهی کاهش یافته است. زمان در دسترس برای هضم و جذب چربی ناکافی است.در نتیجه استئاتوره رخ می دهد.

ملاحظات بالینی

• کودکان مبتلا به فیبروز کیستیک دارای پلاگ های مخاطی هستند که مجاری پانکراس را مسدود می کند. این امر از جذب چربی (سوء جذب) جلوگیری می کند.
• در نوزادان و کودکان از ضریب احتباس چربی، برای تعیین تفاوت بین چربی مصرف شده و چربی مدفوع استفاده می شود.
• ضریب حفظ چربی باید حداقل 95 درصد باشد. مقدار کم نشان دهنده استئاتوره است.

محدوده مرجع آزمایش چربی مدفوع:

TIMED COLLECTION

> or =18 years: 2-7 g fat/24 hours 

RANDOM COLLECTION

All ages: 0-19% fat

سوالات متداول

چگونه از نتایج آزمایش چربی مدفوع استفاده می شود؟

آزمایش چربی مدفوع معمولاً به همراه یا به عنوان دنباله‌ای از سایر آزمایش‌های مدفوع و آزمایش‌های خون برای بررسی علت اسهال مزمن و مدفوع شل، چرب و بدبو (استئاتوره) درخواست می‌شود.

آزمایش های مدفوع ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع و آزمایش خون مخفی مدفوع – برای تشخیص خون در مدفوع
• O&P (آزمایش تخمک و انگل) – برای تشخیص انگل
• گلبول های سفید مدفوع – برای تشخیص گلبول های سفید خون در مدفوع. گلبول های سفید اضافی می تواند نشانه عفونت روده یا التهاب باشد.
• الاستاز مدفوع – یک آنزیم هضم کننده پروتئین که توسط پانکراس تولید و ترشح می شود. در برابر تجزیه توسط آنزیم های دیگر مقاوم است و بنابراین دفع می شود و می توان آن را در مدفوع اندازه گیری کرد. مقدار این آنزیم در نارسایی پانکراس کاهش می یابد.

آزمایش خون ممکن است برای بررسی بیشتر علائم سوء جذب درخواست شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شمارش کامل خون (CBC) – برای ارزیابی گلبول های قرمز و سفید
• پانل متابولیک جامع (CMP) – برای ارزیابی عملکرد کبد، پروتئین ها و الکترولیت ها
• آزمایش آنتی بادی بیماری سلیاک – برای تشخیص بیمری سلیاک

آزمایش های فیبروز کیستیک ممکن است به عنوان بخشی از تحقیقات انجام شود. نارسایی پانکراس در فیبروز کیستیک منجر به سوء هاضمه و سوء جذب می شود:

• تریپسینوژن ایمنی واکنشی (IRT)
• تست کلرید عرق
• پانل جهش ژن CF

ممکن است به عنوان آزمایش غربالگری، چربی مدفوع کیفی درخواست شود. اگر این آزمایش مثبت باشد، معمولاً آزمایش کمی لازم نیست.

اگر چربی کیفی مدفوع منفی باشد و پزشک شما همچنان به چربی اضافی مدفوع مشکوک است، ممکن است آزمایش کمی چربی مدفوع 72 ساعته درخواست شود. روش کمی ارزیابی بهتری از هضم و جذب چربی است. دو دلیل برای این وجود دارد:

• برای آزمایش کمی، شما باید روزانه مقدار نسبتاً بالایی چربی را در رژیم غذایی خود قبل و در حین جمع آوری نمونه بگنجانید تا توانایی شما در جذب چربی به چالش کشیده شود.
• چربی با سرعت ثابتی در مدفوع آزاد نمی شود، بنابراین نتایج حاصل از جمع آوری مدفوع در طی 72 ساعت تصویر دقیق تری از میانگین جذب و دفع را نسبت به یک نمونه واحد ارائه می دهد.

چه زمانی آزمایش چربی مدفوع درخواست می شود؟

آزمایش چربی مدفوع در درجه اول زمانی درخواست  می شود که علائم و نشانه های سوء جذب مانند:

• مدفوع چرب شل و بدبو (استئاتوره)
• اسهال مداوم
• درد شکم
• گرفتگی عضلات
• نفخ و گاز
• کاهش وزن
• عدم رشد (در کودکان)

این علائم ممکن است با نشانه های دیگری مانند خستگی، کم خونی و/یا کمبودهای تغذیه ای خاص مانند آهن یا ویتامین B12 همراه باشد.

نتیجه آزمایش چربی مدفوع چه چیزی را نشان می دهد؟

یک آزمایش چربی کیفی مدفوع مثبت یا افزایش مقدار چربی در یک آزمایش کمی چربی مدفوع 72 ساعته نشان می دهد که چربی احتمالاً به طور طبیعی جذب نمی شود و ممکن است در هضم یا جذب اختلال داشته باشید. (نتایج کمی معمولاً به صورت گرم در روز گزارش می شود.)

سوء جذب با طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط دیده می شود.عبارتند از:

بیماری های موثر بر روده مانند:

• عفونت ها، از جمله انگلی، باکتریایی یا ویروسی
• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده (بیماری کرون، کولیت اولسراتیو)

نارسایی پانکراس ناشی از:

• پانکراتیت مزمن
• سرطان پانکراس
• فیبروز کیستیک (بر عملکرد پانکراس تأثیر می گذارد)
• سندرم شواچمن-دیاموند(Shwachman-Diamond Syndrom)

بیماری های کیسه صفرا و شرایط مجاری صفراوی

• سرطان
• باریک شدن یا انسداد مجرای صفراوی مشترک، لوله اصلی که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده می رساند.

سایر آزمایش‌های مورد استفاده همراه با آزمایش چربی مدفوع معمولاً برای تعیین علت اصلی سوء جذب چربی مورد نیاز است.

در آزمایش 72 ساعته چربی مدفوع، سطح پایین چربی مدفوع به طور کلی نشان می‌دهد که شما چربی‌ها را به طور طبیعی هضم و جذب می‌کنید و نشان می‌دهد که علائم تجربه شده احتمالاً به دلیل دیگری است.

اگر پزشک به من بگوید که 100 گرم چربی در روز بخورم، آیا می توانم آن را بین 50 تا 150 گرم تغییر دهم؟

شما باید سعی کنید تا حد امکان توصیه های پزشک خود را دنبال کنید. خوردن مقدار مشابه چربی در روز کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که تفسیر نتایج شما دقیق است.

آیا می توان فقط آزمایش غربالگری چربی مدفوع را انجام داد و آزمایش 72 ساعته را انجام ندهم؟

اگر تست غربالگری مثبت باشد، آزمایش 72 ساعته به طور کلی ضروری نیست. با این حال، اگر منفی باشد، ممکن است پزشک شما اطلاعات بیشتری را که نمونه 72 ساعته ارائه می دهد لازم داشته باشد.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

ملین‌ها، تنقیه، باریم، روغن معدنی، مکمل‌های مسدودکننده چربی، فیبر پسیلیوم و جایگزین‌های چربی ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.

کودکان نمی توانند به اندازه بزرگسالان روزانه چربی مصرف کنند. نتایج آزمایش چربی مدفوع 72 ساعته آنها معمولاً به صورت درصد گزارش می شود. این نتیجه یک “ضریب” است که مقدار چربی خورده شده را با مقدار حذف شده مقایسه می کند تا مقدار چربی جذب شده را ارزیابی کند.

اگرچه برای اندازه گیری کمی چربی مدفوع، 72 ساعت برای جمع آوری استاندارد و بهینه شده است اما پزشکان گاهی اوقات ممکن است به جای آن نمونه مدفوع 24 ساعته یا 48 ساعته را نیز درخواست کند.

در سایت Cleveland Clinic در مورد چربی مدفوع بیشتر بخوانید:

استاتوره به این معنی است که شما مقادیر زیادی چربی در مدفوع خود دارید. مدفوع چرب با مدفوع معمولی متفاوت است. آنها مانند خاک رس شل تر، بدبوتر و رنگ پریده تر هستند. آنها ممکن است شناور شوند. ممکن است بعد از خوردن یک وعده غذایی چرب گهگاهی مدفوع چرب داشته باشید. اما اگر آنها را به طور مداوم داشته باشید، نشانه آن است که چیزی در سیستم گوارش شما درست کار نمی کند.

استئاتوره نشانه بسیاری از بیماری هاست که می تواند اندام های مختلف دستگاه گوارش شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه این بیماری به خودی خود یک بیماری نیست، اما معمولاً نتیجه مستقیم چیزی است که سوء جذب چربی نامیده می شود. این بدان معناست که بدن شما در تجزیه، هضم و متابولیسم چربی ها مشکل دارد. وقتی بدن شما نمی تواند از چربی هایی که می خورید استفاده کند، باید آنها را در مدفوع دفع کند.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

در جای دیگر وب:

• NIDDK: Your Digestive System and How it Works
• MedlinePlus: Malabsorption Syndromes
• MedlinePlus: Gallbladder Diseases
• NIDDK: Pancreatitis
• National Pancreas Foundation: Exocrine Pancreatic Insufficiency (EPI)
• Cystic Fibrosis Foundation