روش های مختلف جمع آوری نمونه های آزمایشگاه

در این مقاله به انواع روش های نمونه گیری و جمع آوری نمونه از بافت های مختلف بدن پرداخته شده است:

تکنیک های جمع آوری نمونه خون:

دستگاه های جمع آوری خون

رایج ترین سیستم جمع آوری خون، از خلاء(ونوجکت) برای کشیدن خون به داخل ظرف استفاده می کند. این شامل یک لوله جمع آوری تخلیه شده با کد رنگی، یک سوزن دو سر و یک آداپتور / نگهدارنده یا هولدر است. لوله های کوچک برای مجموعه های کودکان و سالمندان در دسترس هستند. نگهدارنده جمع آوری خون اندازه های مختلف (گیج) سوزن های جمع آوری خون را در خود جای می دهد.

سوزن ها از بزرگ (16 gauge) تا کوچک (23 gauge) متفاوت هستند. چندین نوع نگهدارنده برای بیرون انداختن سوزن پس از استفاده طراحی شده است. نگهدارنده مخصوص کودکان برای آداپتورها در دسترس هستند و لوله های جمع آوری خون کودکان با قطر کمتر را در خود جای می دهند. همچنین انواع سوزن های ایمنی موجود است که سوزن را پس از استفاده می پوشانند یا سوزن را قبل از دور انداختن جمع می کنند.

ست‌های تزریق بالدار (سوزن‌های پروانه‌ای) را می‌توان در مواقعی استفاده کرد که باید از یک ورید بسیار کوچک خون جمع‌آوری شود. سوزن های پروانه ای در گیج های 21، 23 و 25 عرضه می شوند. این سوزن‌ها دارای بال‌های پلاستیکی هستند که به انتهای سوزن متصل می‌شوند که به وارد کردن سوزن در رگ کوچک کمک می‌کنند. لوله به انتهای پشت سوزن متصل می شود، که با یک آداپتور برای اتصال به سرنگ یا نگهدارنده جمع آوری تخلیه شده خاتمه می یابد. طراحی سوزن جمع شونده به طور قابل توجهی صدمات ناشی از سوزن را کاهش داده است.

خون جمع آوری شده در یک سرنگ می تواند به یک لوله تخلیه منتقل شود. برای جلوگیری از تماس غیرضروری با نمونه خون، دستگاه های محافظ ایمنی سرنگ مخصوص در دسترس هستند. اگر خون نیاز به ضد انعقاد داشته باشد، سرعت به یک عامل مهم تبدیل می شود – خون باید قبل از شروع تشکیل لخته منتقل شود. پس از انتقال خون، لوله ضد انعقاد باید کاملاً مخلوط شود تا از تشکیل لخته کوچک جلوگیری شود.

چندین قطعه اضافی از تجهیزات فلبوتومی ضروری است. یک تورنیکه، معمولاً یک نوار لاتکس مسطح یا یک قطعه لوله، دور بازو پیچیده می شود تا ورید را قبل از جمع آوری خون مسدود کند. دستورالعمل های OSHA بیان می کند که هنگام انجام فلبوتومی باید از دستکش استفاده کرد و باید بین بیماران تعویض شود. دستکش ها در اندازه های مختلف موجود هستند و از مواد مختلفی برای جلوگیری از حساسیت به لاتکس ساخته شده اند، همانطور که برخی افراد تجربه می کنند. سایر لوازم شامل پدهای گاز، دستمال مرطوب الکلی یا ید برای ضد عفونی کردن محل سوراخ، و یک باند بند کمکی برای جلوگیری از خونریزی پس از اتمام فلبوتومی است.

نمونه‌های خون را می‌توان از رگ‌های خونی (مویرگ‌ها، وریدها و گاهی اوقات شریان‌ها) توسط فلبوتومیست‌های آموزش دیده جمع‌آوری کرد. نمونه با سوراخ کردن پوست و رگ مدنطر توسط سوزن به دست می آید، و با مکش از طریق سوزن(پستون سرنگ یا خلا لوله وکیوم) به یک لوله جمع آوری مخصوص خارج می شود.

برخی از نمونه‌ها را می‌توان با سوراخ کردن انگشت به دست آورد که یک قطره خون تولید می‌کند، مانند نمونه‌ای که برای آزمایش گلوکز استفاده می‌شود. این روش معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد و معمولاً زمانی که سوزن وارد می‌شود یا در اثر سوراخ شدن لانست، کمی درد دارد.

در ادامه هرکدام از روش ها را به تفصیل توضیح خواهیم داد.

تکنیک نمونه گیری وریدی:

وریدها رگ‌های خونی بزرگ و دارای دیواره‌ای نازک هستند که خون را از بافت ها به قلب برمی‌گردانند. متداول ترین سیاهرگ مورد استفاده برای نمونه گیری خون وریدی، در حفره انتکوبیتال، یعنی ناحیه داخل خم آرنج یافت می شود. همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید، رگ های زیادی در این ناحیه وجود دارد که نزدیک به سطح پوست هستند. اگر خون گیری از این وریدها مشکل باشد، ممکن است از نقاط دیگر مانند پشت دست استفاده شود.

بررسی کنید که برچسب های چاپ شده توسط کامپیوتر با الزامات مطابقت دارند. نوار شناسایی بیمار را در برابر برچسب ها و فرم های درخواست بررسی کنید. از بیمار نام کامل، آدرس، شماره شناسایی و/یا تاریخ تولد او را بپرسید.

در صورت نیاز به نمونه ناشتا یا محدودیت غذایی، تایید کنید که بیمار طبق دستور پزشک غذا را ناشتا بوده یا از رژیم غذایی حذف کرده است.

بیمار را در پوزیشن درست قرار دهید. تجهیزات و لوازم را جمع آوری کنید.

یک تورنیکت به بازوی بیمار ببندید و از بیمار بخواهید که بدون پمپاژ شدید، دست های خود را مشت کند. یک ورید مناسب برای نونه گیری انتخاب کنید.

با در نظر گرفتن حساسیت به لاتکس دستکش بپوشید.

محل رگ گیری را با ایزوپروپیل الکل 70 درصد تمیز کنید. اجازه دهید منطقه خشک شود.

ورید را محکم ببندید اما قبل از وارد کردن سوزن، ناحیه استریل شده با الکل را با انگشت دستکش لمس نکنید.

با سوزن تقریباً با زاویه 30 درجه یا کمتر از بازو وارد پوست شوید، در حالی که خط مورب سوزن به سمت بالا است:

a. مسیر رگ را با سوزن دنبال کنید.

b. سوزن را به آرامی و نسبتاً سریع وارد کنید تا درد بیمار به حداقل برسد.

c. در صورت استفاده از سرنگ، پیستون را با فشاری آهسته و یکنواخت به سمت عقب بکشید زیرا خون به داخل سرنگ جریان می یابد. برای جلوگیری از همولیز یا کولاپس ورید، خیلی سریع عقب نکشید.

d. اگر از سیستم وکیوم استفاده می کنید، به محض اینکه سوزن در رگ قرار گرفت، لوله را تا جایی که می رود در هولدر به سمت جلو حرکت دهید و گیره سوزن را محکم در جای خود فیکس کنید. هنگامی که لوله پر شد، آن را با گرفتن انتهای لوله و کشیدن به آرامی برای خارج کردن آن بردارید و لوله های حاوی مواد افزودنی را به آرامی معکوس کنید.

هنگامی که خون شروع به جریان کرد، تورنیکه را آزاد کنید. هرگز سوزن را بدون برداشتن تورنیکت بیرون نکشید.

سوزن را بیرون بکشید و سپس به محل فشار وارد کنید. نوار بانداژ چسب را روی یک توپ پنبه ای یا گاز بچسپانید تا خونریزی را به اندازه کافی متوقف کنید و از هماتوم جلوگیری کنید.

لوله ها را با ضد انعقاد مخلوط و معکوس کنید. لوله ها را تکان ندهید. وضعیت بیمار را بررسی کنید. مواد آلوده را با استفاده از اقدامات احتیاطی جهانی در ظروف تعیین شده (ظروف تیز) دور بیندازید.

لوله ها را قبل از خروج از کنار بیمار برچسب بزنید:

•  نام و نام خانوادگی بیمار
•  شماره شناسایی
•  تاریخ جمع آوری
• زمان جمع آوری
•  شناسایی فردی که نمونه را جمع آوری می کند

لوله های خون را برای آزمایش به بخش آزمایشگاهی مناسب یا منطقه مرکزی دریافت و پردازش تحویل دهید

نمونه گیری شریانی:

انجام نمونه گیری شریانی از نظر فنی دشوارتر از نمونه گیری وریدی است. افزایش فشار در شریان ها توقف خونریزی را با ایجاد نامطلوب هماتوم دشوارتر می کند. به ترتیب ترجیح، می توان شریان های رادیال، بازویی و فمورال را انتخاب کرد.

قبل از جمع‌آوری خون از شریان رادیال در مچ دست، باید آزمایش آلن اصلاح شده  را انجام داد تا مشخص شود که آیا شریان اولنار می‌تواند گردش خون جانبی را برای دست پس از سوراخ شدن شریان رادیال فراهم کند یا خیر.

تست آلن اصلاح شده

1.از بیمار بخواهید مشت خود را ببندد و با فشار دادن دو انگشت روی هر سرخرگ، هم شریان اولنار (در مقابل سمت شست) و هم شریان های رادیال (نزدیک به انگشت شست) را ببندد.

2. از بیمار بخواهید مشت خود را باز کند و ببینید آیا کف دست بیمار از خون سفید شده است یا خیر.

3. فقط فشار روی شریان اولنار (دورترین نقطه از انگشت شست) را آزاد کنید و توجه داشته باشید که آیا بازگشت خون وجود دارد یا خیر. کف دست باید پرفیوژن شود. پرفیوژن کافی یک آزمایش مثبت است که نشان می دهد خون شریانی ممکن است از شریان رادیال گرفته شود. در صورت منفی بودن آزمایش نباید خون گرفت. در صورت عدم رعایت این روش ممکن است عواقب جدی رخ دهد که ممکن است منجر به از دست دادن دست یا عملکرد آن شود.

شریان فمورال نسبتا بزرگ است و به راحتی سوراخ می شود، اما باید در افراد مسن تر مراقب بود زیرا شریان فمورال بیشتر از شریان رادیال یا براکیال خونریزی می کند. از آنجایی که محل خونریزی توسط روکش‌های تخت پنهان می‌شود، ممکن است تا زمانی که خونریزی زیاد نباشد متوجه آن نشوید. سوراخ کردن شریان رادیال دشوارتر است، اما عوارض کمتر رخ می دهد. عوارض عمده سوراخ شدن شریان شامل ترومبوز، خونریزی و عفونت احتمالی است. هنگامی که به درستی انجام شود، هیچ عارضه قابل توجهی به جز هماتوم های احتمالی گزارش نمی شود.

محل‌های غیرقابل قبول آن‌هایی هستند که تحریک‌شده، ادم‌دار، نزدیک زخم، یا در ناحیه شنت یا فیستول شریانی وریدی (AV) هستند. اسپاسم شریانی یک انقباض رفلکس است که جریان خون را با عواقب شدید احتمالی برای گردش خون و پرفیوژن بافت محدود می کند. سوراخ شدن شریان رادیال می تواند دردناک باشد و با علائمی مانند درد، ضربان، حساسیت، احساس تیز و گرفتگی همراه است.

گاهی اوقات، گرفتن خون شریانی از بیمار برای تجزیه و تحلیل گازهای خون ممکن است غیرعملی یا غیرممکن باشد. تحت این شرایط، می توان از منبع دیگری از خون استفاده کرد، با تشخیص اینکه خون شریانی نتیجه دقیق تری ارائه می دهد. اگرچه خون وریدی راحت‌تر به دست می‌آید، اما معمولاً وضعیت اسیدی یک اندام را منعکس می‌کند و نه کل بدن را.

روش نمونه گیری شریانی

1. سرنگ گاز خون شریانی را طبق مراحل تعیین شده آماده کنید. سوزن (گیج 18 تا 20 برای شریان بازویی) باید پوست را با زاویه تقریباً 45 تا 60 درجه (90 درجه برای شریان فمورال) به صورت آهسته و عمودی سوراخ کند. درجاتی از دورسی فلکشن(خمیدگی پشتی) مچ دست با شریان رادیال ضروری است که برای آن از سوزن گیج 23 تا 25 استفاده می شود. نبض های خون در سرنگ تایید می کند که تنها با فشار شریانی پر می شود.
2. پس از جمع آوری خون مورد نیاز، گاز خشک را روی محل سوراخ قرار دهید و به سرعت سوزن و دستگاه جمع آوری را خارج کنید.
3. محل سوراخ را به سرعت فشرده کنید، هوا را از سرنگ خارج کنید و پروتکل ایمنی سوزن را رعایت کنید. در ظرف مخصوص اجسام تیز بریزید
4. برای اطمینان از ضد انعقاد، نمونه را با چرخاندن یا معکوس کردن سرنگ به طور کامل مخلوط کنید.
5. در آب یخ (یا خنک کننده دیگری که دمای 1 تا 5 درجه سانتیگراد را حفظ می کند) قرار دهید تا مصرف لکوسیت ها از اکسیژن به حداقل برسد.
6. فشار دادن را با یک پد گاز استریل برای حداقل 3 تا 5 دقیقه (در زمان بندی شده) ادامه دهید. یک باند چسب بزنید.

سرخرگی که باید از آن نمونه گیری شود با ضربان‌های آن مشخص می‌شود و پوست روی آن باید با محلول ایزوپروپانول آبی 70 درصد و سپس ید ضدعفونی ‌شود. یک نمونه گیری شریانی بدون بیهوشی، اندازه گیری دقیق pH در حالت استراحت و فشار جزئی دی اکسید کربن (pCO2) را علیرغم خطای احتمالی ناشی از هیپرونتیلاسیون بیمار بعد از حس درد ناشی از نمونه گیری را شریانی فراهم می کند.

استفاده از ست های تزریق پروانه توصیه نمی شود. استفاده از سوزن‌های گیج 19 در مقابل سوزن‌های 25، pCO2 یا فشار جزئی اکسیژن (pO2) را بیش از یک میلی‌متر جیوه تغییر نمی‌دهد. مقدار ضد انعقاد باید 0/05 میلی لیتر هپارین مایع( IU/mL 1000) برای هر میلی لیتر خون باشد. استفاده بیش از حد از هپارین احتمالاً رایج ترین خطای پیش از آنالیز در اندازه گیری گاز خون است.

نمونه گیری از نوک انگشت یا پاشنه پا

برای تست های معمولی که نیاز به مقدار کمی خون دارند، سوراخ کردن پوست یک روش ساده برای جمع آوری نمونه خون در بیماران اطفال است. در نوزاد، سوراخ پوستی پاشنه، محل ارجح برای جمع‌آوری نمونه خون است. در کودکان بزرگتر، نوک انگشت، محل ارجح است.

مقدار زیادی خون مورد نیاز برای رگ‌ گیری‌ های مکرر ممکن است باعث کم‌خونی ایتروژنیک، به‌ویژه در نوزادان نارس شود. رگ‌گیری وریدهای عمقی در بیماران اطفال به ندرت ممکن است باعث ایست قلبی، خونریزی، ترومبوز وریدی، اسپاسم رفلکس شریان و به دنبال آن قانقاریا یک اندام، آسیب به اندام‌ها یا بافت‌هایی که به طور تصادفی سوراخ شده‌اند، عفونت و آسیب ناشی از مهار نوزاد یا کودک در حین جمع‌آوری شود.

وریدهای در دسترس در نوزادان بیمار، باید منحصراً برای درمان تزریقی رزرو شوند. سوراخ کردن پوست در بزرگسالان مبتلا به چاقی شدید، سوختگی شدید، و تمایلات ترومبوتیک، یا در بیمارانی که در خانه آزمایش می‌کنند (گلوکز خون) مفید است. سوراخ کردن پوست اغلب در بیماران سالمند ترجیح داده می شود زیرا پوست نازک تر و انعطاف پذیرتر است. بنابراین احتمال بروز هماتوم از رگ‌گیری بیشتر است.

در نوزادان، سوراخ پوستی پاشنه پا اغلب برای جمع‌آوری نمونه برای آزمایش‌های غربالگری نوزادان برای اختلالات متابولیک ارثی استفاده می‌شود. خراش عمیق پاشنه در لبه دیستال برآمدگی استخوان پاشنه به دنبال یک دوره قرار گرفتن 5 تا 10 دقیقه ای با آب از قبل گرم شده ایجاد می شود. بهترین روش برای جمع آوری گاز خون در نوزاد، کاتتر شریان نافی ساکن است.

روش نمونه گیری از نوک انگشت یا پاشنه پا

محل نمونه گیری مناسب را انتخاب کنید.

• برای نوزادان کمتر از 12 ماه، معمولاً سطح پاشنه کف پا جانبی یا داخلی است.
• برای نوزادان بزرگتر از 12 ماه، کودکان و بزرگسالان، می توان از سطح کف دست آخرین انگشت دوم، سوم یا چهارم استفاده کرد.
• از انگشت شست و انگشت پنجم نباید استفاده کرد و محل سوراخ نباید ادموز یا محل سوراخ قبلی باشد زیرا مایع بافتی انباشته شده است.

محل سوراخ را با محلول ایزوپروپانول آبی 70 درصد تمیز کنید. اجازه دهید منطقه خشک شود. ناحیه سواب گرفته شده را با هیچ جسم غیر استریل لمس نکنید.

سوراخ را با یک لانست استریل یا سایر وسایل سوراخ کننده پوست، با استفاده از یک حرکت عمدی تقریباً عمود بر سطح پوست انجام دهید. برای سوراخ کردن پاشنه، پاشنه را با انگشت اشاره در قوس و انگشت شست نزدیک به محل سوراخ در مچ پا نگه دارید. در صورت استفاده از لانست، برای جلوگیری از آسیب به استخوان پاشنه (استخوان پاشنه) تیغه نباید بیشتر از 2 میلی متر باشد.

اولین قطره خون را با پاک کردن آن با یک پد استریل دور بریزید. با فشار ملایم انگشت شست، جریان خون بیشتر را تنظیم کنید. محل را فشار ندهید، زیرا ممکن است باعث همولیز و ایجاد مایع اضافی بافت شود.

نمونه را با عمل مویرگی در ظرف مناسب جمع آوری کنید. سیستم های بسته برای جمع آوری خون غیرضد انعقاد و با مواد افزودنی برای تجزیه و تحلیل خون کامل در دسترس هستند. میکروپیپت های شیشه ای یکبار مصرف با سوراخ باریک و انتهای باز اغلب تا حجم 200 میکرولیتر مورد استفاده قرار می گیرند. هر دو میکروپیپت هپارینیزه و غیرهپارینیزه در دسترس هستند. برای آزمایش درخواست شده از ضد انعقاد مناسب استفاده کنید. در صورت لزوم نمونه را مخلوط کنید.

محل را فشار دهید و دستگاه سوراخ کننده را دور بریزید.

ظرف نمونه را با تاریخ و زمان جمع آوری و مشخصات دموگرافیک بیمار برچسب بزنید.

در گزارش ذکر کنید که نتایج آزمایش از سوراخ پوستی است.

دسترسی وریدی مرکزی

دستگاه‌های دسترسی ورید مرکزی (CVAD) دسترسی آماده به گردش خون بیمار را فراهم می‌کنند، فلبوتومی‌های متعدد را از بین می‌برند و به‌ویژه در شرایط مراقبت‌های حیاتی و جراحی مفید هستند. کاتترهای ساکن از طریق جراحی در ورید سفالیک یا داخل ورید ژوگولار، ساب کلاوین یا فمورال داخلی قرار می‌گیرند و می‌توانند برای خون‌گیری، تجویز داروها یا فرآورده‌های خونی و تامین تغذیه کامل تزریقی استفاده شوند. نظارت مستمر، بلادرنگ، درون شریان گازهای خون و وضعیت اسید-باز با کانال های فیبر نوری حاوی آنالیت های شیمیایی فلورسنت و جاذب انجام شده است.

تکنیک مجموعه دسترسی وریدی مرکزی

نمونه‌های خونی که از کاتتر گرفته می‌شود ممکن است با هر آنچه که از طریق کاتتر تزریق یا تزریق شده است، آلوده شود. محلول (معمولاً هپارین) که برای حفظ باز بودن ورید استفاده می شود باید قبل از جمع آوری خون برای تجزیه و تحلیل پاک شود. خون کافی (حداقل 2 تا 5 میلی لیتر) باید برای پاک کردن لاین کشیده شود تا داده های آزمایشگاهی قابل اعتماد باشند.

بنابراین قبل از استفاده از لاین کاتتر برای جمع آوری نمونه های خون، آموزش تخصصی لازم است. برای به دست آوردن یک نمونه خون از کاتتر ساکن، ابتدا 5 میلی لیتر مایع داخل وریدی گرفته شده و دور ریخته می شود. سپس در یک سرنگ جداگانه، مقدار خون مورد نیاز برای روش(های) آزمایشگاهی درخواستی گرفته شود. برای جلوگیری از آلودگی محل و/یا کاتتر باید از روش دقیق آسپتیک پیروی کرد. اندازه‌گیری‌های انعقادی – مانند PT، APTT، و زمان ترومبین (TT) به تداخل هپارین بسیار حساس هستند. بنابراین قبل از اینکه نتایج آزمایشگاهی برای این آزمایش ها قابل قبول باشد، باید حجم بیشتری از خون پیش نمونه برداشته شود. حجم مناسبی که باید دور ریخته شود باید توسط هر آزمایشگاه تعیین شود.

گاهی اوقات از آزمایشگاه خواسته می شود تا مطالعات کشت خون را روی خون گرفته شده از کاتترهای ساکن انجام دهد. از آنجایی که کاتترهای ثابت برای چند روز در محل قرار دارند، این روش توصیه نمی شود زیرا ارگانیسم هایی که روی دیواره کاتتر رشد می کنند می توانند نمونه خون را آلوده کنند.

خطوطی مانند لاین فشار ورید مرکزی (CVP) به طور خاص برای انفوزیون فوری فرآورده خونی وارد شده و مورد استفاده قرار می گیرند و کمتر احتمال دارد که آلوده شوند. تعیین آلودگی کاتتر نیاز به رسیدگی ویژه و تجزیه و تحلیل دقیق نمونه های متعدد از کاتتر و خون محیطی دارد. کادر زیر ترتیب کشیدن از خطوط کاتتر را فهرست می کند.

ترتیب لوله ها در روش نمونه گیری از لاین کاتتر

1. 3 تا 5 میلی لیتر را در یک سرنگ بکشید و دور بریزید.
2. خون برای کشت خون
3. خون برای لوله های ضد انعقاد (اسطوخودوس، سبز، آبی روشن و غیره)
4.  خون برای لوله های لخته (قرمز، SST، و غیره)

جمع آوری نمونه ادرار و سایر مایعات بدن

نمونه گیری ادرار:

جمع آوری و نگهداری ادرار برای آزمایش های تحلیلی باید از یک روش دقیق برنامه ریزی شده برای اطمینان از نتایج معتبر پیروی کند. تست های آزمایشگاهی ادرار به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند: آزمایش های شیمیایی، باکتریولوژیک و میکروسکوپی. انواع مختلفی از جمع آوری برای نمونه های ادرار استفاده می شود: تصادفی، جمع آوری استریل، زمان بندی شده، 24 ساعته و سوند.

نمونه‌های تصادفی را می‌توان در هر زمانی جمع‌آوری کرد، اما مقداری که در اول صبح تخلیه شود برای غلظت تشکیل‌دهنده بهینه است، زیرا معمولاً غلیظ‌ترین است و pH پایین‌تری ناشی از کاهش تنفس در طول خواب دارد. نمونه‌های ادرار تصادفی باید در یک ظرف شیشه‌ای یا پلاستیکی تمیز از نظر شیمیایی جمع‌آوری شوند.

برای بررسی های باکتریولوژیک، یک نمونه میانی با جمع آوری استریل بسیار مطلوب است. جمع‌آوری مناسب نمونه استریل مستلزم آن است که بیمار ابتدا اندام تناسلی خارجی را با یک دستمال ضدعفونی‌کننده تمیز کند. بیمار بعداً شروع به ادرار می کند، در وسط جریان ادرار متوقف می شود و اولین قسمت ادرار را دور می اندازد، سپس ادرار باقیمانده را در یک ظرف استریل جمع می کند. ظرف نمونه با درب محکم و بسته شده ، با نام و تاریخ جمع آوری بیمار برچسب گذاری شده است و برای تجزیه و تحلیل ارسال می شود.

از کیت انتقال ادرار برای نمونه‌های میانی (BD Vacutainer) می‌تواند برای برداشتن مقدار کمی از ظرف جمع‌آوری استریل استفاده شود، که سپس می‌تواند به آزمایشگاه منتقل شود. این سیستم از یک آداپتور تشکیل شده است که به یک لوله استریل تخلیه شده زرد رنگ متصل می شود. خلاء ادرار را به داخل لوله استریل می کشد.

مجموعه آداپتور باید مانند یک سیستم مونتاژ سوزنی رفتار شود و در یک ظرف خطرناک دور ریخته شود. یک محصول مشابه برای کشت ها در دسترس است. از یک لوله خاکستری استریل حاوی 6/7 میلی گرم در لیتر اسید بوریک و 3/335 میلی گرم در لیتر فورمات سدیم به همراه دستگاه آداپتور که قبلاً توضیح داده شد (BD Vacutainer) استفاده می کند.

نمونه‌های زمان‌بندی‌شده در فواصل زمانی مشخص، از زمان صفر شروع می‌شوند. نمونه‌های ادرار برای جمع‌آوری حجم کل 24 ساعته بسیار دشوار است و نیاز به همکاری بیمار دارد. جمع آوری ناقص شایع ترین مشکل است. در برخی موارد، نمونه بیش از حد جمع آوری می شود. جمع آوری در بیمارستان معمولاً تحت نظارت پرستاران است و به طور کلی قابل اعتمادتر از جمع آوری سرپایی است.

مجموعه های کودکان برای جلوگیری از آلودگی مدفوع نیاز به توجه ویژه ای دارند. می توان با دادن دستورالعمل های کتبی و شفاهی کامل به بیماران همراه با هشداری مبنی بر اینکه آزمایش با روش جمع آوری نادرست باطل می شود، از مشکلات در جمع آوری نمونه های 24 ساعته جلوگیری کرد. ظرف ترجیحی نشکن است، اندازه آن 4 لیتر (تقریبا)، پلاستیکی است، و از نظر شیمیایی تمیز است، با مواد نگهدارنده صحیح قبلاً اضافه شده است.

باید به بیمار یادآوری کرد که اولین نمونه صبحگاهی را دور بریزد، زمان را ثبت کند و تمام دفعات دفع ادرار را برای 24 ساعت آینده جمع آوری کند. یک روش آسان این است که به بیمار آموزش دهیم که با مثانه خالی شروع کند و با مثانه خالی پایان دهد. اگر اولین نمونه صبحگاهی در این روال گنجانده شود، جمع آوری بیش از مقدار اتفاق می افتد. حجم کل نمونه جمع‌آوری‌شده اندازه‌گیری و در فرم درخواست ثبت می‌شود، کل نمونه 24 ساعته کاملاً مخلوط می‌شود و مقدار 40 میلی‌لیتری برای تجزیه و تحلیل ارائه می‌شود.

تعیین کامل بودن یک مجموعه دشوار است. اگر نتایج از نظر بالینی نامعتبر به نظر برسند، این دلیلی برای شک است. از آنجا که دفع کراتینین بر اساس توده عضلانی است و از آنجا که توده عضلانی بیمار نسبتاً ثابت است، دفع کراتینین نیز به طور منطقی ثابت است. بنابراین می توان کراتینین را در چندین مجموعه 24 ساعته اندازه گیری کرد تا کامل بودن نمونه ارزیابی شود و این به عنوان بخشی از پرونده بیمار نگهداری شود.

بسته به آنالیت مورد اندازه گیری، نمونه های جمع آوری زمان بندی شده یک و دو ساعته ممکن است در برخی موارد کافی باشد. اوروبیلینوژن در معرض تغییرات روزانه است که بالاترین میزان آن در بعدازظهر می رسد. معمولاً زمانی که مقدار اوروبیلینوژن درخواست می شود، ادرار از ساعت 2 تا 4 بعد از ظهر جمع آوری می شود.

تکنیک های ویژه جمع آوری ادرار

کاتتریزاسیون مجرای ادرار و مثانه ممکن است باعث عفونت شود، اما در برخی از بیماران ضروری است (به عنوان مثال، برای جمع آوری ادرار زمانی که بیماران قادر به تخلیه یا کنترل ادرار نیستند). کاتترهای حالب را می توان از طریق سیستوسکوپ به حالب نیز وارد کرد. ابتدا ادرار مثانه جمع آوری می شود و سپس شستشوی مثانه انجام می شود. نمونه های ادرار حالب در افتراق مثانه از عفونت کلیه یا برای آنالیز افتراقی حالب مفید هستند و ممکن است به طور جداگانه از هر لگن کلیه (با برچسب چپ و راست) تهیه شوند. ادرار اول صبح برای معاینه سیتولوژیک مناسب است.

نکات نمونه گیری مایع منی:

• روش جمع آوری نمونه را برای بیمار توضیح دهید.
• به بیمار آموزش دهید که قبل از جمع آوری نمونه، 2 تا 5 روز از فعالیت جنسی یا خودارضایی خودداری کند. از پرهیز طولانی مدت قبل از جمع آوری باید جلوگیری کرد، زیرا ممکن است کیفیت سلول های اسپرم و به ویژه تحرک آنها کاهش یابد.
• ظرف مناسب برای جمع آوری مایع منی را به بیمار بدهید.
• به بیمار آموزش دهید تا چند روز قبل از جمع آوری از نوشیدنی های الکلی خودداری کند.
• توجه داشته باشید که مایع منی بهتر است از طریق انزال در یک ظرف تمیز جمع آوری شود. برای بهترین نتایج، نمونه باید با خودارضایی در مطب پزشک یا آزمایشگاه جمع آوری شود.
• توجه داشته باشید که در خانه بیمار با قطع رابطه جنسی یا خودارضایی به دست می آید کمتر رضایت بخش و مورد تایید برای آنالیز می باشند. اما اگر در منزل نمونه گیری انجام شد به مراحل رویه ای زیر توجه کنید:

1. اگر بیمار ترجیح می دهد نمونه را در خانه جمع آوری کند، می توان از کاندوم سیلاستیک بدون روان کننده در حین قطع رابطه جنسی استفاده کرد.
2. از بیمار بخواهید که این نمونه های خانگی را ظرف نیم ساعت ساعت پس از جمع آوری به آزمایشگاه تحویل دهد.
3. به بیمار بگویید از گرما و سرمای بیش از حد در طول حمل و نقل نمونه خودداری کند(ترجیحا در نزدیکی دمای بدن حمل شود)

• تاریخ انزال مایع منی قبلی را همراه با زمان جمع آوری و تاریخ نمونه تازه ثبت کنید.
•  به بیمار بگویید چه زمانی و چگونه نتایج آزمایش را به دست آورد. به یاد داشته باشید که نتایج غیرطبیعی ممکن است تأثیر مخربی بر تمایلات جنسی بیمار داشته باشد.
• مایع منی در یک منطقه خصوصی با خودتحریکی جمع آوری می شود. برخی از مردان، به دلایل مذهبی یا دلایل دیگر، ممکن است بخواهند در حین مقاربت، با استفاده از کاندوم، مایع منی جمع آوری کنند. در این صورت، باید کاندوم سیلاستیک بدون روان کننده را تهیه کند زیرا کاندوم های روغن کاری شده می توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.
• اسپرم ها بسیار حساس به دما هستند. اگر جمع آوری در خانه انجام می شود، نمونه باید در دمای بدن با نگه داشتن آن در کنار بدن هنگام حمل و نقل نگهداری شود. نباید آن را برای مدت طولانی در دمای اتاق قرار داد و نباید در یخچال نگهداری شود.
• تحرک اسپرم پس از انزال کاهش می یابد. بنابراین، زمان و دما برای به دست آوردن نتایج دقیق بسیار مهم هستند. اگر نمونه ضعیف باشد، ممکن است نیاز به آزمایش مجدد باشد.

تکنیک های جمع آوری نمونه سایر مایعات بدن:

مایع مغزی نخاعی:

پونکسیون نمونه گیری کمری (LPs) برای جمع‌آوری مایع مغزی نخاعی (CSF) برای ارزیابی آزمایشگاهی برای تشخیص عفونت (مننژیت باکتریایی، قارچی، مایکوباکتریومی یا آمیبی)، بدخیمی، خونریزی زیر عنکبوتیه، مولتیپل اسکلروزیس یا اختلالات دمیلینه‌کننده انجام می‌شود. . شایع ترین محل برای پونکسیون کمری بین مهره های سوم و چهارم کمری یا بین مهره های چهارم و پنجم کمری است.

یکی از عوارض جدی LP، فتق لوزه های مخچه در بیماران با فشار داخل جمجمه بالا است. از LP باید اجتناب شود مگر اینکه انتظار می رود یافته های CSF باعث بهبود درمان یا نتیجه شود. بیماران مبتلا به تومورهای نخاعی همراه با فلج ممکن است به دنبال LP به فلج پیشرفت کنند. بیماران مبتلا به سپسیس در ناحیه کمر (عفونت پوستی، سلولیت یا آبسه اپیدورال) نباید برای جلوگیری از ایجاد عفونت، LP انجام دهند.

از دیگر عوارض LP می توان به خفگی در نوزادان به دلیل افزایش بیش از حد سر به جلو و در نتیجه انسداد نای، پارستزی، سردرد و به ندرت هماتوم اشاره کرد. CSF نیز با سوراخ سیسترن جمع آوری می شود. یک سوزن در زیر عنکبوتیه سیسترنال یا فضای کوچکی وارد می شود که به عنوان مخزن CSF بین اطلس و استخوان اکسیپیتال در پشت سر یا توسط سوراخ جانبی گردن رحم عمل می کند. در صورت وجود، می توان نمونه ها را از کانول های بطنی (شانت) نیز جمع آوری کرد.

قبل از جمع آوری CSF، فشار باید بین 90 تا 180 میلی متر جیوه باشد. این با اجازه دادن به مایع برای بالا آمدن در یک مانومتر استریل و مدرج اندازه گیری می شود. حبس نفس، فشردگی شکم، نارسایی احتقانی قلب، التهاب مننژها، انسداد سینوس های وریدی داخل جمجمه، ضایعات توده ای، یا ادم مغزی ممکن است باعث افزایش فشار (بیش از 180 میلی متر جیوه) شود.

هنگامی که فشار نرمال است، 20 میلی لیتر از نمونه ممکن است برداشته شود. هنگام بسته شدن، فشار باید بین 10 تا 30 میلی متر جیوه باشد. کاهش قابل توجه فشار به دنبال این روش نشان دهنده فتق مخچه یا فشردگی طناب نخاعی است. بنابراین هیچ CSF اضافی نباید جمع آوری شود.

بیماران مبتلا به بلوک کامل یا جزئی ستون فقرات ممکن است فشار پایین ( کمتر از80 میلی متر جیوه) داشته باشند که پس از برداشتن تنها یک میلی لیتر به صفر می رسد. باز هم، هیچ مایع اضافی نباید حذف شود. هنگامی که فشار بیش از 200 میلی متر جیوه باشد، بیش از 2 میلی لیتر را نمی توان برداشت.

معمولاً سه نمونه در لوله‌های استریل جداگانه با برچسب مناسب با نام، تاریخ و شماره مجموعه لوله‌های متوالی جمع‌آوری و توزیع می‌شوند. سیاست های بیمارستان در مورد اینکه کدام لوله برای تجزیه و تحلیل به کدام آزمایشگاه توزیع می شود متفاوت است.

به طور کلی توصیه می شود که لوله شماره یک به شیمی برای تجزیه و تحلیل گلوکز و پروتئین یا ایمونولوژی/سرولوژی اختصاص داده شود. لوله شماره 2 برای کشت و رنگ آمیزی گرم به میکروبیولوژی می رود. و لوله شماره 3 برای شمارش سلولی به هماتولوژی می رود. لوله شماره 3 کمترین احتمال را دارد که در هنگام جمع آوری توسط یک ضربه خونی آلوده شود.

گسترش آزمایش‌های درخواست شده روی CSF برای شامل روش‌های تشخیص مولکولی، تقاضای بیشتری را برای استفاده مناسب از کل حجم CSF جمع‌آوری‌شده، با تلاش‌های ویژه برای نگهداری نمونه‌ها در هر بخش آزمایشگاهی به‌منظور انجام آزمایش‌های اضافی ایجاد کرده است.

مایع سینوویال

مایع سینوویال موجود در حفره های مفصلی یک اولترافیلترات پلاسما است که از طریق اندوتلیوم مویرگی زیر سینوویال به داخل حفره سینوویال منتقل می شود. هنگامی که در حفره قرار می گیرد، با اسید هیالورونیک، یک گلیکوزامینوگلیکان ترشح شده توسط سلول های پوشش سینوویال ترکیب می شود.

مایع سینوویال با سایر مایعات سروزی متفاوت است زیرا حاوی اسید هیالورونیک (موسین) است و ممکن است حاوی کریستال باشد. مایع سینوویال با آرتروسنتز، آسپیراسیون مفصل با استفاده از یک سرنگ، مرطوب شده با یک ضد انعقاد، معمولاً 25 واحد هپارین سدیم در هر میلی لیتر مایع سینوویال جمع آوری می شود.

اگزالات، پودر EDTA و لیتیوم هپارین نباید استفاده شوند زیرا می توانند ساختارهای کریستالی شبیه کریستال های مونو سدیم اورات (MSU) تولید کنند. پس از برداشتن، مایع سینوویال معمولاً به سه لوله استریل، یکی حاوی EDTA یا هپارین و یک لوله قرمز منتقل می شود. به هر کدام 5 تا 10 میلی لیتر مایع اضافه می شود.

لوله استریل به میکروبیولوژی، لوله ضد انعقاد به هماتولوژی ارسال می شود و لوله قرمز پس از سانتریفیوژ برای تجزیه و تحلیل شیمیایی استفاده می شود. برخی از بیمارستان ها مایع سینوویال را برای کشت میکروبیولوژیک به بطری های کشت خون هوازی و بی هوازی منتقل می کنند.

مایع پلور، مایع پریکارد و مایع صفاقی

مایع جنب یک اولترافیلترات پلاسمای خون است. که به طور مداوم در حفره پلور تشکیل می شود. این حفره، که معمولاً حاوی یک تا 10 میلی لیتر مایع است، توسط پلور جداری که دیواره قفسه سینه را پوشانده و پلور احشایی که ریه را می پوشاند، تشکیل می شود. هر ریه توسط این غشای دوگانه از لایه های مزوتلیال به هم پیوسته پوشانده شده است.

مایع جنب به عنوان یک روان کننده طبیعی برای انقباض و انبساط ریه ها در طول تنفس عمل می کند. توسط غدد لنفاوی و وریدهای پلورا بازجذب می شود. توراسنتز یک روش جراحی برای تخلیه مایع (افیوژن) از حفره سینه است و در تشخیص التهاب یا بیماری نئوپلاستیک در ریه یا پلور مفید است.

پریکاردیوسنتز و پریتونوسنتز به ترتیب به جمع آوری مایع از پریکارد (افیوژن) و حفره های صفاقی (آسیت) اشاره دارد. این حفره ها معمولاً حاوی کمتر از 50 میلی لیتر مایع هستند.

نمونه‌ها برای بررسی‌های شیمیایی، میکروبیولوژیکی و سیتولوژیک به دست می‌آیند و با افزودنی‌های مناسب به لوله‌های جمع‌آوری منتقل می‌شوند. برای اکثر ارزیابی های شیمیایی، از هیچ افزودنی استفاده نمی شود و نمونه اجازه لخته شدن دارد. نمونه های باکتریولوژیک و سیتولوژیک ممکن است در EDTA یا هپارین سدیم استریل (بدون مواد نگهدارنده) جمع آوری شوند.

مطالعات ویژه برای مایکوباکتریوم، باکتری های بی هوازی یا ویروس ها ممکن است نیاز به روش های ویژه ای داشته باشد. قبل از شروع جمع‌آوری باید رویه‌های رسیدگی ویژه بررسی شود.

بیوپسی یا نمونه گیری بافت

نمونه‌هایی از بافت ممکن است از چندین محل مختلف بدن مانند سینه، ریه، غدد لنفاوی یا پوست گرفته شود. بسته به محل و درجه تهاجمی، ممکن است مقداری درد یا ناراحتی ایجاد شود. زمان لازم برای انجام این روش و بهبود نیز می تواند بسیار متفاوت باشد. این روش ها متخصصان که آموزش های تخصصی دیده اند انجام می شود. بیوپسی بافت را می توان با استفاده از روش هایی مانند:

بیوپسی سوزنی 

یک سوزن در محل وارد می شود و سلول ها و/یا مایع با استفاده از سرنگ خارج می شوند. ممکن است درد در حد یک نیشگون گرفتن جزئی در محل وارد کردن سوزن احساس شود. معمولاً نیازی به زمان بهبودی نیست و ممکن است ناراحتی جزئی پس از آن احساس شود.

بیوپسی اکسیزیونال

یک روش جراحی جزئی است که در آن یک برش ایجاد می شود و بخشی یا تمام بافت از محل بریده می شود. بیوپسی بسته روشی است که در آن یک برش کوچک ایجاد می‌شود و ابزاری برای کمک به هدایت جراح به محل مناسب برای گرفتن نمونه وارد می‌شود. این بیوپسی ها معمولا در اتاق عمل بیمارستان انجام می شود. بسته به روش از بی حسی موضعی یا عمومی استفاده می شود، بنابراین بیمار راحت می ماند. اگر از بیهوشی عمومی استفاده شود، بهبودی ممکن است یک تا چند ساعت طول بکشد.

نمونه گیری مغز استخوان

آسپیراسیون مغز استخوان و/یا روش بیوپسی توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی آموزش دیده انجام می شود. هر دو نوع نمونه اغلب از استخوان لگن (کرست ایلیاک) جمع آوری می شوند. در برخی موارد، جمع آوری مغز استخوان ممکن است از استخوان سینه (استرنوم) جمع آوری شود.

تقریباً به همه بیماران قبل از عمل یک آرام‌بخش خفیف داده می‌شود، سپس از آنها خواسته می‌شود که برای جمع‌آوری روی شکم یا پهلو دراز بکشند. محل با یک ضد عفونی کننده تمیز می شود و با یک بی حس کننده موضعی تزریق می شود و آن را به عنوان یک میدان جراحی معمولی درمان می کند. هنگامی که محل بی حس شد، پزشک یک سوزن را از طریق پوست و داخل استخوان وارد می کند.

برای آسپیراسیون، یک سرنگ به سوزن وصل می شود و مایع مغز استخوان آسپیره می شود. برای بیوپسی مغز استخوان، از یک سوزن مخصوص برای جمع آوری هسته (نمونه استوانه ای) استخوان و مغز استفاده می شود. حتی اگر پوست بیمار بی حس شده باشد، بیمار ممکن است در طول این روش ها احساس فشار کوتاه اما ناراحت کننده (کشیدن و/یا هل دادن) کند.

پس از بیرون کشیدن سوزن، یک باند استریل روی محل قرار داده می شود و فشار وارد می شود. در برخی موارد، این روش ممکن است در لگن مقابل (مغز استخوان دو طرفه) تکرار شود، که اغلب به عنوان بخشی از اقدامات تشخیصی اولیه انجام می شود. سپس به بیمار دستور داده می شود که آرام دراز بکشد تا زمانی که فشار خون، ضربان قلب و دمای بدنش نرمال شود و سپس محل جمع آوری را برای حدود 48 ساعت خشک و پوشیده نگه دارد.

 

📚 Writing, Translation and Gathering:

🖌Dr. Farzad Babakhani🖌

• Master of Laboratory Science
• PhD in medical virology
• from Tehran University of Medical Sciences