تب کریمه کنگو(CCHF) یک بیماری شایع است که توسط یک ویروس منتقله از کنه (Nairovirus) از خانواده Bunyaviridae ایجاد می شود. ویروس تب کریمه کنگو(CCHF) باعث شیوع تب خونریزی دهنده ویروسی شدید، با نرخ مرگ و میر 10 تا 40 درصد می شود. تب کریمه کنگو(CCHF) در آفریقا، بالکان، خاورمیانه و کشورهای آسیای مرکزی بومی است.
حقایق کلیدی در ارتباط با تب کریمه کنگو (CCHF):
ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) باعث شیوع شدید تب خونریزی دهنده ویروسی می شود.
شیوع ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) دارای نرخ مرگ و میر تا 40 درصد است.
این ویروس در درجه اول از کنه ها و دام ها به اتسان منتقل می شود. انتقال از انسان به انسان می تواند در نتیجه تماس نزدیک با خون، ترشحات، اندام ها یا سایر مایعات بدن افراد آلوده رخ دهد.
تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در اروپای شرقی، به ویژه در اتحاد جماهیر شوروی سابق، در سراسر مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی، جنوب اروپا، آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند یافت می شود.
هیچ واکسنی برای افراد و حیوانات وجود ندارد.
ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) در حیوانات و کنه ها
میزبان های ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) شامل طیف وسیعی از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، گوسفند و بز می باشد. بسیاری از پرندگان به عفونت مقاوم هستند، اما شترمرغ ها حساس هستند و ممکن است شیوع بالایی از عفونت را در مناطق بومی نشان دهند، آنها می توانند منشاء موارد انسانی باشند. برای مثال، شیوع قبلی در یک کشتارگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی رخ داد. هیچ علائم ظاهری در این حیوانات بروز نمی کند.
حیوانات با نیش کنه‌های آلوده، آلوده می‌شوند، ویروس حدود یک هفته پس از ابتلا در جریان خون آنها باقی می‌ماند و با نیش زدن کنه دیگری چرخه کنه-حیوان-کنه ادامه می یابد. اگرچه تعدادی از جنس‌های کنه می‌توانند با ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) آلوده شوند، اما کنه‌های جنس Hyalomma ناقل اصلی هستند.
انتقال تب کریمه کنگو (CCHF)
ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) یا از طریق نیش کنه یا از طریق تماس با خون یا بافت حیوان آلوده در حین و بلافاصله پس از کشتار به افراد منتقل می شود. اکثر موارد در افراد فعال در صنعت دام مانند کارگران کشاورزی، کارگران کشتارگاه و دامپزشکان رخ داده است.
انتقال از انسان به انسان می تواند در نتیجه تماس نزدیک با خون، ترشحات، اندام ها یا سایر مایعات بدن افراد آلوده رخ دهد. عفونت های بیمارستانی نیز می تواند به دلیل استریل کردن نامناسب تجهیزات پزشکی، استفاده مجدد از سوزن ها و آلودگی تجهیزات پزشکی رخ دهد.
علائم و نشانه های تب کریمه کنگو (CCHF)
طول دوره کمون بستگی به نحوه اکتساب ویروس دارد. پس از عفونت توسط کنه، دوره کمون معمولا یک تا سه روز و حداکثر نه روز است. دوره کمون پس از تماس با خون یا بافت های آلوده معمولاً 5 تا 6 روز و حداکثر 13 روز است.
شروع علائم ناگهانی، همراه با تب، میالژی، (درد عضلانی)، سرگیجه، درد و سفتی گردن، کمردرد، سردرد، چشم درد و فتوفوبیا (حساسیت به نور) است. ممکن است در اوایل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و گلودرد، به دنبال آن نوسانات خلقی شدید و گیجی وجود داشته باشد. پس از دو تا چهار روز، بی‌قراری ممکن است با خواب‌آلودگی، افسردگی و بی‌حالی جایگزین شود، و درد شکم ممکن است در ربع بالایی سمت راست، با هپاتومگالی قابل تشخیص (بزرگ شدن کبد) موضعی شود.
سایر علائم بالینی عبارتند از تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)، لنفادنوپاتی (بزرگ شدن غدد لنفاوی) و بثورات پتشیال (بثورات ناشی از خونریزی در پوست) در سطوح داخلی مخاطی مانند دهان و گلو و روی پوست. پتشی ممکن است جای خود را به بثورات بزرگتری به نام اکیموز و سایر پدیده های خونریزی دهنده بدهد. معمولاً شواهدی از هپاتیت وجود دارد و بیماران شدیداً بیمار ممکن است پس از پنجمین روز بیماری دچار زوال سریع کلیه، نارسایی ناگهانی کبد یا نارسایی ریوی شوند.
با پیشرفت بیماری، مناطق وسیعی از کبودی شدید، خونریزی شدید بینی و خونریزی کنترل نشده در محل های تزریق دیده می شود که تقریباً از روز چهارم بیماری شروع می شود و حدود دو هفته طول می کشد. در شیوع های تب کریمه کنگو (CCHF) ، میزان مرگ و میر در بیماران بستری در بیمارستان از 9 درصد تا 50 درصد متغیر است.در بیمارانی که بهبود می یابند، بهبود عموماً از روز نهم یا دهم پس از شروع بیماری آغاز می شود.
اثرات دراز مدت عفونت تب کریمه کنگو (CCHF)به اندازه کافی در بازماندگان مورد مطالعه قرار نگرفته است تا مشخص شود که آیا عوارض خاصی وجود دارد یا خیر. با این حال، بهبودی کند است.
تشخیص تب کریمه کنگو (CCHF)
عفونت ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) را می توان با چندین آزمایش مختلف آزمایشگاهی تشخیص داد:
سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA)
تشخیص آنتی ژن
خنثی سازی سرم
روش واکنش زنجیره ای پلیمراز ترانس کریپتاز معکوس (RT-PCR)
جداسازی ویروس با کشت سلولی
در بیماران در چند روز اول بیماری معمولاً پاسخ آنتی بادی قابل اندازه گیری ایجاد نمی کنند و بنابراین تشخیص در این افراد با تشخیص ویروس یا RNA در نمونه های خون یا بافت به دست می آید.
بیمار با سابقه بالینی سازگار با تب کریمه کنگو (CCHF) را می توان در مرحله حاد بیماری با استفاده از ترکیبی از تشخیص آنتی ژن ویروسی (ELISA)، توالی RNA ویروسی (RT-PCR) در خون یا در بافت های جمع آوری شده از یک مورد کشنده و جداسازی ویروس تشخیص داد. رنگ آمیزی ایمونوهیستوشیمی همچنین می تواند شواهدی از آنتی ژن ویروسی را در بافت های ثابت شده با فرمالین نشان دهد.
آزمایش روی نمونه‌های بیمار، خطر بیولوژیکی شدیدی را به همراه دارد و فقط باید تحت حداکثر شرایط مهار بیولوژیکی انجام شود. با این حال، اگر نمونه‌ها غیرفعال شده باشند (مثلاً با ویروس‌کش‌ها، اشعه گاما، فرمالدئید، گرما و غیره)، می‌توان آنها را در یک محیط ایمنی زیستی اولیه شناسایی کرد.
درمان تب کریمه کنگو (CCHF)
مراقبت های حمایتی عمومی با درمان علائم، رویکرد اصلی برای مدیریت تب کریمه کنگو (CCHF) در افراد است.
داروی ضد ویروسی ریباویرین برای درمان عفونت تب کریمه کنگو (CCHF) با مزایای ظاهری استفاده شده است. به نظر می رسد هر دو فرمولاسیون خوراکی و داخل وریدی موثر باشند.
پیشگیری و کنترل تب کریمه کنگو (CCHF)
کنترل CCHF در حیوانات و کنه ها
پیشگیری یا کنترل عفونت تب کریمه کنگو (CCHF) در حیوانات و کنه ها دشوار است زیرا چرخه کنه-حیوان-کنه معمولاً بدون مشاهدات خاصی در جریان است و عفونت در حیوانات اهلی معمولاً علائم آشکاری ندارد. علاوه بر این، کنه های ناقل متعدد و گسترده هستند، بنابراین کنترل کنه با کنه کش ها (مواد شیمیایی در نظر گرفته شده برای کشتن کنه ها) تنها یک گزینه واقعی برای تاسیسات تولید دام است.
به عنوان مثال، پس از شیوع بیماری در یک کشتارگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی (که در بالا ذکر شد)، اقداماتی انجام شد تا اطمینان حاصل شود که شترمرغ ها قبل از کشتار به مدت 14 روز در یک ایستگاه قرنطینه بدون کنه باقی می مانند. این امر خطر ابتلای حیوان در حین کشتار را کاهش داد و از ابتلای انسان به افرادی که با دام در تماس بودند جلوگیری کرد.
هیچ واکسنی برای استفاده در حیوانات وجود ندارد.
کاهش خطر ابتلا به عفونت تب کریمه کنگو (CCHF) در افراد
اگرچه یک واکسن غیرفعال و مشتق از مغز موش علیه تب کریمه کنگو (CCHF) در اروپای شرقی در مقیاس کوچک ساخته و استفاده شده است، اما در حال حاضر هیچ واکسن ایمن و موثری به طور گسترده برای استفاده انسان در دسترس نیست.
در غیاب واکسن، تنها راه کاهش عفونت در افراد، افزایش آگاهی در مورد عوامل خطر و آموزش مردم در مورد اقداماتی است که می توانند برای کاهش مواجهه با ویروس انجام دهند.
توصیه های بهداشت عمومی باید بر چندین جنبه متمرکز باشد.
کاهش خطر انتقال کنه به انسان:
- پوشیدن لباس محافظ (آستین بلند، شلوار بلند)
- لباس های رنگ روشن بپوشید تا به راحتی کنه روی لباس را تشخیص دهید.
- از کنه کش های تایید شده (مواد شیمیایی برای کشتن کنه ها) روی لباس استفاده کنید.
- استفاده از دافع تایید شده روی پوست و لباس
- به طور منظم لباس و پوست را از نظر کنه بررسی کنید. اگر پیدا شد، آنها را با خیال راحت حذف کنید.
- تلاش برای از بین بردن یا کنترل هجوم کنه ها به حیوانات یا در اصطبل ها و انبارها
- از مناطقی که کنه ها فراوان هستند و فصل هایی که بیشتر فعال هستند اجتناب کنید.
کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان:
- پوشیدن دستکش و سایر لباس‌های حفاظتی هنگام دست زدن به حیوانات یا بافت‌های آنها در مناطق بومی، به‌ویژه در هنگام کشتار، قصابی و کشتار در کشتارگاه‌ها یا در خانه
- حیوانات را قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از کشتار حیوانات را به طور معمول با آفت کش ها درمان کنید.
کاهش خطر انتقال انسان به انسان در جامعه:
- از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به CCHF خودداری کنید.
- هنگام مراقبت از افراد بیمار از دستکش و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید.
- پس از مراقبت یا ملاقات با افراد بیمار، دست ها را به طور مرتب بشویید.
کنترل عفونت تب کریمه کنگو (CCHF) در محیط های مراقبت های بهداشتی:
کارکنان مراقبت های بهداشتی که از بیماران مبتلا به CCHF مشکوک یا تایید شده مراقبت می کنند، یا نمونه هایی از آنها را جابجا می کنند، باید اقدامات احتیاطی استاندارد کنترل عفونت را اجرا کنند. این موارد شامل بهداشت اولیه دست، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، روش های تزریق ایمن و روش های دفع ایمن است.
به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، کارکنان مراقبت های بهداشتی که از بیماران در خارج از منطقه شیوع تب کریمه کنگو (CCHF) مراقبت می کنند، باید اقدامات احتیاطی استاندارد کنترل عفونت را نیز اجرا کنند.
نمونه های گرفته شده از افراد مشکوک به تب کریمه کنگو (CCHF) باید توسط کارکنان آموزش دیده ای که در آزمایشگاه های مجهز کار می کنند، نگهداری شود.
توصیه هایی برای کنترل عفونت در حین ارائه مراقبت به بیماران مشکوک یا تایید شده به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو باید از توصیه هایی پیروی کند که توسط WHO برای ابولا و تب خونریزی دهنده ماربورگ ارائه شده است.
مطالب مرتبط در متااورگانون:
European Commission. Commission implementing decision 2018/945 of 22 June 2018 on the communicable diseases and related special health issues to be covered by epidemiological surveillance as well as relevant case definitions. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 6.7.2018:L170/1. Available from: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018D0945&from=EN#page=13
World Health Organization (WHO). Prioritizing diseases for research and development in emergency contexts. Geneva: WHO. [Accessed: 5 April 2022]. Available from: https://www.who.int/activities/prioritizing-diseases-for-research-and-development-in-emergency-contexts
European Commission. Commission Regulation (EC) No 2073/2005 of 15 November 2005 on microbiological criteria for foodstuffs. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 22.12.2005:L 338. Available from: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:338:0001:0026:EN:PDF
Kuhn JH, Adkins S, Agwanda BR, Al Kubrusli R, Alkhovsky SV, Amarasinghe GK, et al. 2021 Taxonomic update of phylum Negarnaviricota (Riboviria: Orthornavirae), including the large orders Bunyavirales and Mononegavirales. Arch Virol. 2021 Dec;166(12):3513-66. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34463877
Papa A, Marklewitz M, Paraskevopoulou S, Garrison AR, Alkhovsky SV, Avsic Zupanc T, et al. History and Classification of Aigai virus (Formerly Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus Genotype VI). J Gen Virol. 2022 Apr;103(4) Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/35412967
Ergonul O. Crimean-Congo haemorrhagic fever. Lancet Infect Dis. 2006 Apr;6(4):203-14. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16554245
Akinci E, Bodur H, Sunbul M, Leblebicioglu H. Prognostic factors, pathophysiology and novel biomarkers in Crimean-Congo hemorrhagic fever. Antiviral Res. 2016 Aug;132:233-43. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27378224
Tsergouli K, Karampatakis T, Haidich AB, Metallidis S, Papa A. Nosocomial infections caused by Crimean-Congo haemorrhagic fever virus. J Hosp Infect. 2020 May;105(1):43-52. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31821852
Espunyes J, Cabezon O, Pailler-Garcia L, Dias-Alves A, Lobato-Bailon L, Marco I, et al. Hotspot of Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus Seropositivity in Wildlife, Northeastern Spain. Emerg Infect Dis. 2021 Sep;27(9):2480-4. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/34424182
وای من از اسم تب کریمه کنگو هم وحشت دارم بنظرم از کرونا هم وحشتناکتره😐😐😐
واقعیت اینه که راه های انتقال تب کریمه کنگو به راحتی کرونا نیست و با مقداری مراعات و رعایت اصولی که بالا توضیح داده شده میشه از شیوعش جلوگیری کرد. اما با این حال ویروس خطرناکی هست و باید خیلی جدی گرفته بشه
الان تو کشور ما تب کریمه کنگو مشاهده شده؟مورد ابتلایی گزارش شده آیا؟
بله مواردی تشخیص داده شده، مخصوصا در مناطقی در مناطقی که حیوانات اهلی نگهداری میشه
مخصوصا مناطق شرقی و غربی کشور
سلام ماسک زدن چقدر میتونه از انتقال تب کریمه کنگو جلوگیری کنه؟
چون تب کریمه کنگو از طریق هوا و تنفس منتقل نمیشه اصولا تاثیر پایینی داره
بیشتر باید خوردن و آشامیدن، عدم ارتباط با حیوانات و طبخ صحیح غذا مدنظر باشه