آزمایش کروموگرانین A یا CgA

کروموگرانین A یا CgA پروتئینی است که در دانه‌های ترشحی بسیاری از سلول‌ها از جمله سلول‌های عصبی غدد درون‌ریز یافت می‌شود. در درجه اول به عنوان یک بیومارکر برای انواع خاصی از تومورها، از جمله تومورهای نورواندوکرین، فئوکروموسیتوم ها و پاراگانگلیوماها شناخته می شود. سطح CgA را می توان در خون اندازه گیری کرد تا به تشخیص این شرایط و نظارت بر پیشرفت آنها کمک کند. علاوه بر این، CgA در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف مانند تنظیم فشار خون، ترشح انسولین و عملکرد سیستم ایمنی نقش دارد.

چرا آزمایش کروموگرانین A درخواست می شود؟

• تومورهای نورواندوکرین: کروموگرانین A یک بیومارکر است که معمولاً برای تشخیص و مانیتور تومورهای عصبی غدد، که شامل تومورهای کارسینوئید، تومورهای عصبی غدد پانکراس و سرطان ریه سلول کوچک است، استفاده می شود. سطوح بالای کروموگرانین A در خون می تواند نشان دهنده وجود این تومورها باشد و تغییرات در سطح CgA در طول زمان می تواند برای ارزیابی رشد تومور یا پاسخ به درمان استفاده شود.
• فئوکروموسیتوم و پاراگانگلیوما: اینها تومورهای نادری هستند که به ترتیب از غدد فوق کلیوی یا سلول های عصبی خاصی منشا می گیرند. سطح کروموگرانین A را می توان در بیماران مبتلا به این تومورها افزایش داد و آن را به یک ابزار تشخیصی مفید تبدیل کرد.
• سندرم زولینگر-الیسون: این بیماری شامل تولید بیش از حد گاسترین، هورمونی است که ترشح اسید در معده را تحریک می کند. سطوح بالا کروموگرانین A می تواند در بیماران مبتلا به این سندرم رخ دهد، زیرا توموری که گاسترین اضافی تولید می کند اغلب نوعی تومور عصبی غدد درون ریز است.
• سایر شرایط: سطح کروموگرانین A ممکن است در شرایط دیگر مانند نارسایی کلیه، بیماری کبد و التهاب مزمن نیز افزایش یابد. با این حال، آزمایش کروموگرانین A معمولاً به عنوان یک ابزار غربالگری برای این شرایط استفاده نمی‌شود و برای تأیید تشخیص به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.

چه زمانی آزمایش کروموگرانین A بایستی انجام شود؟

• هنگامی که علائم حاکی از وجود تومور کارسینوئید مانند برافروختگی، اسهال و/یا خس خس سینه را دارید.
• زمانی که پزشک فکر می کند ممکن است یک تومور کارسینوئید یا دیگر غدد عصبی داشته باشید
• آزمایش کروموگرانین A ممکن است زمانی درخواست شود که بیمار مشکوک به تومور نورواندوکرین، فئوکروموسیتوم یا پاراگانگلیوما باشد

نمونه مورد نیاز برای آزمایش کروموگرانین A:

• ظرف/لوله: لوله لخته با درب قرمز یا زرد (ترجیحا حاوی ژل)
• نوع نمونه: سرم
• حجم نمونه: 1 میلی لیتر

لوله های مورد استفاده برای آزمایش کروموگرانین A

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

روش های مختلف جمع آوری نمونه های آزمایشگاه

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

لوله های آزمایش و ضد انعقادها (Test tubes and Anticoagulants)

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

شاید این مطلب برای شما مفید باشد:

ذخیره سازی نمونه های آزمایشگاهی

بروزرسانی شده در17 آبان 1402 | توسط دکتر فرزاد باباخانی

روش انجام آزمایش کروموگرانین A:

روش های مختلفی برای اندازه گیری سطح کروموگرانین A (CgA) در خون وجود دارد. رایج ترین روش آزمایش خون است که میزان پروتئین CgA موجود را اندازه گیری می کند. در اینجا برخی از روش های مورد استفاده برای اندازه گیری CgA آورده شده است:

سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم (ELISA): این روش رایج ترین روش برای اندازه گیری سطوح CgA است. این شامل استفاده از آنتی بادی هایی است که به طور خاص CgA را شناسایی کرده و به آن متصل می شوند، که امکان تعیین کمیت پروتئین را فراهم می کند.

ایمونواسی کمی لومینسانس (CLIA): این روش همچنین از آنتی‌بادی‌ها برای تشخیص و تعیین کمیت سطوح CgA استفاده می‌کند، اما شامل استفاده از مواد شیمیایی است که هنگام واکنش با آنتی‌بادی‌ها، نور ساطع می‌کنند و امکان تشخیص حساس‌تر را فراهم می‌کنند.

سنجش ایمونوفلورسانس (IFA): روش ایمونوفلورسانس (IFA) روشی است که برای تجسم حضور و توزیع پروتئین‌های خاص از جمله کروموگرانین A (CgA) در سلول‌ها یا نمونه‌های بافتی استفاده می‌شود. در این تکنیک از آنتی بادی های فلورسنت استفاده می شود که به طور خاص به CgA متصل می شوند و هنگام قرار گرفتن در معرض نور UV نور ساطع می کنند.

اگرچه IFA می‌تواند برای تشخیص CgA در نمونه‌های بافتی استفاده شود، اما معمولاً به عنوان روشی برای تعیین کمیت سطح CgA در نمونه‌های خون استفاده نمی‌شود. دلیل اصلی این امر این است که IFA نسبت به روش‌های دیگر مانند ELISA یا CLIA حساسیت کمتری دارد و نمی‌تواند مقدار CgA موجود در یک نمونه را به دقت تعیین کند. علاوه بر این، IFA به تجهیزات و تخصص تخصصی نیاز دارد که ممکن است در همه آزمایشگاه ها در دسترس نباشد.

صرف نظر از روش خاص مورد استفاده، توجه به این نکته مهم است که آزمایشگاه های مختلف ممکن است محدوده مرجع متفاوتی برای آنچه که سطح CgA طبیعی یا بالا در نظر گرفته می شود، داشته باشند. این بدان معنی است که تفسیر نتایج باید با مشورت یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی انجام شود که با تاریخچه پزشکی و وضعیت بالینی بیمار آشنا باشد.

آمادگی قبل از انجام آزمایش کروموگرانین A:

• داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح کروموگرانین A شوند شامل مهارکننده های پمپ پروتون (مثلاً امپرازول) هستند و باید 2 هفته قبل از آزمایش قطع شوند.
• ورزش: ورزش شدید ممکن است سطح CgA را به طور موقت افزایش دهد، بنابراین ممکن است بخواهید چند ساعت قبل از انجام آزمایش از فعالیت شدید خودداری کنید.

چه چیزی در آزمایش کروموگرانین A مورد بررسی قرار می گیرد؟

کروموگرانین A پروتئینی است که عمدتاً توسط سلول های سیستم عصبی غدد درون ریز که شامل سلول های غدد فوق کلیوی، پانکراس و روده است، تولید می شود. کروموگرانین A در گرانول های ترشحی درون این سلول ها ذخیره می شود و در پاسخ به محرک های خاصی مانند استرس، ورزش و تغذیه در جریان خون آزاد می شود.

نواحی از بدن که حاوی سلول های اندوکرین است

کروموگرانین A از 439 اسید آمینه تشکیل شده است و وزن مولکولی آن تقریباً 49 کیلو دالتون است. عضوی از خانواده پروتئین های کروموگرانین است که شامل کروموگرانین B و سکرتوگرانین II نیز می شود.

ساختار کروموگرانین A با مجموعه ای از حوزه ها مشخص می شود که در عملکردهای مختلفی نقش دارند. این شامل:

• دامنه N ترمینال: این دامنه حاوی چندین مکان برای تغییرات پس از ترجمه مانند فسفوریلاسیون، گلیکوزیلاسیون و برش پروتئولیتیک است.
• دامنه مرکزی: این دامنه حاوی تعدادی زائده اسیدی است که در شرایط خاصی می تواند منجر به تشکیل فیبریل ها شود.
• دامنه C ترمینال: این دامنه حاوی چندین توالی پپتیدی است که در اتصال یون های کلسیم نقش دارند و می توانند آزادسازی کروموگرانین A را از گرانول های ترشحی درون سلول ها تنظیم کنند.

گرانین ها در بافت های غدد درون ریز، عصبی غدد درون ریز، محیطی و اعصاب مرکزی گسترده هستند، جایی که در گرانول های ترشحی در کنار محصولات ترشحی خاص بافت می شوند. نقش گرانین ها در گرانول ها حفظ ترشح تنظیم شده این مولکول های سیگنالینگ است. که شامل موارد زیر است:

• تسهیل در تشکیل گرانول های ترشحی
• جداسازی و حل مجدد هورمون ها یا انتقال دهنده های عصبی به واسطه کلسیم و pH
• تنظیم نوروپپتید و پردازش هورمون پپتیدی از طریق تعدیل فعالیت پروهورمون کانورتاز

نحوه ترشح کروموگرانین A

علاوه بر این، گرانین‌ها حاوی چندین محل برش پروتئاز و پپتیداز هستند و با برش داخل یا خارج سلولی، باعث ایجاد یک سری پپتیدهای دختر با عملکردهای خارج سلولی مشخص می‌شوند. برخی از اینها عملکردهای مشخصی دارند، مانند پانکراستاتین، وازوستاتین، و کاتستاتین، در حالی که برخی دیگر به خوبی مشخص نمی شوند.

متابولیسم کروموگرانین A شامل تجزیه آن به قطعات کوچکتر توسط آنزیم هایی مانند پروتئازها، کربوکسی پپتیدازها و پپتیدیل گلیسین آلفا آمیداز  مونواکسیژناز است. این قطعات می توانند فعالیت بیولوژیکی داشته باشند و ممکن است در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند فشار خون، ترشح انسولین و عملکرد سیستم ایمنی نقش داشته باشند.

نقش کروموگرانین A در بدن به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که در چندین فرآیند فیزیولوژیکی نقش دارد. علاوه بر نقش تنظیمی بالقوه آن، کروموگرانین A در ایجاد و پیشرفت انواع خاصی از تومورها، به ویژه تومورهای عصبی غدد درون ریز نقش دارد. سطوح بالای کروموگرانین A در خون معمولاً به عنوان بیومارکر برای این تومورها استفاده می شود و تغییرات در سطح کروموگرانین A در طول زمان می تواند برای مانیتور پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان مورد استفاده قرار گیرد.

آنها شامل تومورهای کارسینوئید، فئوکروموسیتوم، انسولینوم ها، سرطان های سلول کوچک ریه، نوروبلاستوم و سایر تومورهای عصبی غدد درون ریز هستند.بسیاری از این تومورها مقادیر زیادی هورمون – مانند سروتونین، کاتکول آمین ها یا انسولین – را به طور مداوم یا متناوب آزاد می کنند که باعث ایجاد علائم مشخصه برای آن تومور می شود. با این حال، برخی از تومورهای عصبی غدد درون ریز هورمون های مورد انتظار را آزاد نمی کنند. در هر صورت، تومورهای نورواندوکرین اغلب با افزایش غلظت CgA همراه هستند.

تومور تولید کننده کروموگرانین A

تومورهای کارسینوئید، به ویژه کارسینوئیدهای کولون و رکتوم، تقریباً همیشه کروموگرانین A ترشح می کنند. سایر تومورهای عصبی غدد درون ریز، مانند کارسینوم سلول کوچک ریه یا کارسینوم پروستات، ممکن است سطح کروموگرانین A را افزایش دهند.

به طور کلی، در حالی که نقش دقیق CgA در بدن هنوز در حال مطالعه است، واضح است که نقش مهمی در عملکرد سیستم عصبی غدد ایفا می کند و پیامدهای مهمی برای تشخیص و مدیریت انواع خاصی از تومورها دارد.

سوالات متداول:

چگونه از آزمایش کروموگرانین A استفاده می شود؟

آزمایش کروموگرانین A یک آزمایش خون است که سطح پروتئین کروموگرانین A را در خون اندازه گیری می کند. این آزمایش برای تشخیص و مانیتور انواع خاصی از تومورها، به ویژه تومورهای عصبی غدد درون ریز استفاده می شود.

آزمایش کروموگرانین A ممکن است برای چندین هدف استفاده شود:

• تشخیص: افزایش سطح کروموگرانین A در خون می تواند نشان دهنده وجود تومورهای عصبی غدد درون ریز، از جمله تومورهای کارسینوئید، تومورهای عصبی غدد پانکراس، و سرطان ریه سلول کوچک باشد. آزمایش کروموگرانین A ممکن است همراه با سایر آزمایش‌های تشخیصی مانند مطالعات تصویربرداری و بیوپسی برای تأیید تشخیص استفاده شود.
• مانیتور: هنگامی که یک بیمار مبتلا به تومور عصبی غدد تشخیص داده شد، آزمایش کروموگرانین A ممکن است برای مانیتور بیماری در طول زمان مورد استفاده قرار گیرد. تغییرات در سطوح کروموگرانین A می تواند نشان دهنده رشد یا کوچک شدن تومور و همچنین پاسخ به درمان باشد.
• پیش آگهی: در برخی موارد، سطوح کروموگرانین A ممکن است برای پیش بینی پیش آگهی برای یک بیمار مبتلا به تومور نورواندوکرین استفاده شود. سطوح بالاتر CgA ممکن است با پیش آگهی ضعیف تری همراه باشد، اگرچه بسته به وضعیت بیمار متفاوت است.
• پیگیری: برای بیمارانی که تحت درمان تومور نورواندوکرین قرار گرفته‌اند، آزمایش CgA ممکن است برای نظارت بر عود یا پیشرفت بیماری استفاده شود.

توجه به این نکته مهم است که آزمایش کروموگرانین A به عنوان یک ابزار غربالگری برای جمعیت عمومی استفاده نمی شود، زیرا سطوح بالا CgA می تواند در شرایط دیگری مانند نارسایی کلیه، بیماری کبد و التهاب مزمن رخ دهد. این آزمایش معمولاً برای موقعیت‌هایی که مشکوک بالینی تومور عصبی غدد درون‌ریز وجود دارد، رزرو می‌شود.

چه زمانی آزمایش کروموگرانین A درخواست می شود؟

بسته به علائم و سابقه پزشکی بیمار، ممکن است آزمایش کروموگرانین A در چندین موقعیت بالینی درخواست شود. در اینجا برخی از نشانه های رایج برای آزمایش CgA آورده شده است:

• تومورهای نورواندوکرین: کروموگرانین A یک بیومارکر مفید برای تشخیص و نظارت بر انواع خاصی از تومورهای عصبی غدد درون ریز، از جمله تومورهای کارسینوئید، تومورهای نورواندوکرین پانکراس و سرطان ریه سلول کوچک است.
• فئوکروموسیتوم و پاراگانگلیوما: این تومورهای نادر با سطوح بالای CgA مرتبط هستند و آن را به یک ابزار تشخیصی مفید تبدیل می‌کنند.
• سندرم زولینگر-الیسون: این بیماری شامل تولید بیش از حد گاسترین است که می تواند ترشح اسید در معده را تحریک کند. افزایش سطح CgA اغلب در بیماران مبتلا به این سندرم دیده می شود، زیرا توموری که گاسترین اضافی تولید می کند معمولاً نوعی تومور عصبی غدد درون ریز است.
• سایر شرایط: سطح کروموگرانین A ممکن است در شرایط دیگری مانند نارسایی کلیوی، بیماری کبد و التهاب مزمن نیز افزایش یابد. با این حال، آزمایش CgA معمولاً به عنوان ابزار غربالگری برای این شرایط استفاده نمی‌شود و برای تأیید تشخیص به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.

تومورهای نورواندوکرین

به طور کلی، اگر بیمار با علائمی که حاکی از تومور عصبی غدد درون ریز است مراجعه کند یا مشکوک بالینی به فئوکروموسیتوم، پاراگانگلیوما یا سندرم زولینگر-الیسون باشد، ممکن است آزمایش CgA درخواست شود. توجه به این نکته مهم است که آزمایش CgA همیشه باید در چارچوب سایر آزمایش‌های تشخیصی و تاریخچه پزشکی فرد تفسیر شود.

نتیجه آزمایش کروموگرانین A چه چیزی را نشان می دهد؟

نتایج آزمایش کروموگرانین A می تواند اطلاعاتی در مورد وجود و شدت برخی شرایط پزشکی ارائه دهد.

در اینجا چند دستورالعمل کلی برای تفسیر نتایج آزمایش CgA وجود دارد:

• محدوده طبیعی: محدوده طبیعی برای سطوح CgA بسته به آزمایشگاهی که آزمایش را انجام می دهد متفاوت است، اما معمولاً بین 0-5 نانوگرم در میلی لیتر است.
• سطوح بالا: افزایش سطح CgA در خون ممکن است نشان دهنده وجود تومور عصبی غدد درون ریز باشد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که سایر شرایط مانند نارسایی کلیه، بیماری کبد و التهاب مزمن نیز می توانند باعث افزایش سطح CgA شوند.
• تغییرات در طول زمان: برای بیمارانی که تومور عصبی غدد درون ریز تشخیص داده شده اند، تغییرات در سطح CgA در طول زمان می تواند اطلاعاتی در مورد پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان ارائه دهد. افزایش سطوح ممکن است نشان دهنده رشد تومور باشد، در حالی که کاهش سطوح ممکن است نشان دهد که تومور به درمان پاسخ می دهد.
• موارد مثبت کاذب: در حالی که CgA یک نشانگر زیستی مفید برای تومورهای عصبی غدد درون ریز است، نتایج مثبت کاذب می تواند در شرایط خاصی رخ دهد. به عنوان مثال، داروهایی مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون و مسدودکننده‌های H2 می‌توانند سطح CgA را افزایش دهند، همچنین استرس و ورزش.

توجه به این نکته ضروری است که تفسیر نتایج آزمایش CgA باید همیشه همراه با سایر تست های تشخیصی و سابقه پزشکی بیمار انجام شود. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی که با وضعیت هر بیمار آشنا است، بهترین گزینه برای تفسیر نتایج و ارائه راهنمایی‌های مناسب برای آزمایش یا درمان بیشتر است.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

غلظت CgA ممکن است در شرایط دیگر مانند بیماری کبد، بیماری التهابی روده، نارسایی کلیوی و استرس افزایش یابد. این دلایل احتمالی برای افزایش غلظت CgA باید هنگام تفسیر نتایج آزمایش در نظر گرفته شود.

روش های مختلفی برای اندازه گیری CgA موجود است. آن دسته از تست‌های CgA که توسط آزمایشگاه‌های مختلف آماده و تایید شده‌اند، همگی کمی متفاوت خواهند بود و نتایج آنها قابل تعویض نخواهد بود. به همین دلیل، اگر بیمار بیش از یک آزمایش CgA انجام دهد (مثلاً برای نظارت)، پزشک او معمولاً هر نمونه را به همان آزمایشگاه می‌فرستد.

آیا همه باید آزمایش کروموگرانین A انجام دهند؟

خیر. این آزمایش معمولاً برای کمک به تشخیص و مانیتور تومور کارسینوئید یا سایر تومورهای عصبی غدد درون ریز که هر دو غیرمعمول هستند، درخواست می شود. اکثر مردم هرگز نیازی به انجام این آزمایش ندارند.

تفاوت بین کروموگرانین A و کروموگرانین B چیست؟

کروموگرانین A و B هر دو از خانواده پروتئین های کروموگرانین هستند. در حالی که آنها از نظر عملکرد و ساختار مشابه هستند، توزیع بافتی متفاوتی دارند و ممکن است نقش های متمایزی را در فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف ایفا کنند.

چگونه جهش های ژنتیکی بر سطح کروموگرانین A تأثیر می گذارد؟

جهش های ژنتیکی می تواند منجر به تغییراتی در ساختار یا تولید CgA شود که می تواند منجر به سطوح غیر طبیعی پروتئین در خون شود. به عنوان مثال، جهش در ژن MEN1 با افزایش سطوح CgA و همچنین ایجاد تومورهای عصبی غدد مرتبط است.

آیا داروها می توانند بر سطح کروموگرانین A تأثیر بگذارند؟

بله، برخی داروها مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون و مسدودکننده‌های H2 می‌توانند سطوح CgA را در خون، حتی در غیاب تومور عصبی غدد، افزایش دهند. با این حال، این اثر به طور کلی برگشت پذیر است و یک وضعیت پاتولوژیک را نشان نمی دهد.

نقش کروموگرانین A در بیماری های قلبی عروقی چیست؟

تحقیقات اخیر نشان داده است که CgA ممکن است در پاتوژنز بیماری قلبی عروقی نقش داشته باشد، احتمالاً از طریق تأثیر آن بر تون عروق و التهاب. سطوح بالا CgA با افزایش خطر بروز حوادث نامطلوب قلبی عروقی مرتبط است، اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک کامل مکانیسم های درگیر مورد نیاز است.

سن چگونه بر سطح کروموگرانین A تأثیر می گذارد؟

تغییرات مربوط به سن در سطوح CgA در برخی از مطالعات گزارش شده است که سطوح بالاتری در افراد مسن مشاهده شده است. با این حال، مکانیسم های دقیق زیربنای این ارتباط به خوبی شناخته نشده است و تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته ها مورد نیاز است.

در سایت National Library Medicine در مورد آزمایش کروموگرانین A بیشتر بخوانید:

کروموگرانین A، به دلیل بیان اولیه آن در سراسر سیستم عصبی غدد درون ریز، یک نشانگر زیستی پذیرفته شده برای ارزیابی تومورهای عصبی غدد درون ریز است. به طور سنتی در مدیریت بیماران مبتلا به تومورهای با منشاء گوارشی-آنتروپانکراس استفاده می شود. اخیراً در شرایط و بیماری های مختلف، خوش خیم و بدخیم نیز نقش دارد.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

• 5HIAA
• آزمایش کاتکول آمین ها
• آزمایش سروتونین (Serotonin Test)
• تومور مارکر (Tumor Markers)

در جای دیگر وب:

• American Society of Clinical Oncology: Neuroendocrine Tumors
• American Society of Clinical Oncology: Neuroendocrine Tumor of the Gastrointestinal TractAmerican Society of Clinical Oncology: Neuroendocrine Tumor of the Lung
• National Cancer Institute: Pancreatic Neuroendocrine Tumors (Islet Cell Tumors) Treatment (PDQ)–Patient Version