آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) | Blood Urea Nitrogen

نیتروژن اوره خون (BUN) یک ماده زائد است که کلیه های شما از خون شما خارج می کنند. آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) میزان نیتروژن اوره در خون شما را اندازه گیری می کند. سطوح BUN بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشانه ای از عدم عملکرد کلیه های شما باشد. افراد مبتلا به بیماری کلیوی اولیه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.

اسامی دیگر:

• BUN
• Urea Nitrogen
• BUN to Creatinine Ratio

چرا آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) درخواست می شود؟

• برای ارزیابی عملکرد کلیه و مانیتور اثربخشی دیالیز
• نیتروژن اوره خون (BUN) یک اندازه گیری غیرمستقیم از عملکرد کلیه و میزان تصفیه گلومرولی (در صورت وجود عملکرد طبیعی کبد) و بررسی عملکرد کبد است.
• برای ارزیابی عملکرد کبد

چه زمانی آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) بایستی انجام شود؟

• در صورت داشتن عوامل خطر بیماری کلیوی مانند سابقه خانوادگی مشکلات کلیوی ، دیابت یا مشکلات قلبی عروقی مانند فشار خون بالا

نمونه مورد نیاز برای آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN):

• نوع نمونه: سرم
• ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد (ترجیحا همراه با ژل جداکننده)
• حجم نمونه: 0/5 میلی لیتر
• اگر فلوراید وجود داشته باشد، واکنش اوره آز را مهار می کند.

روش های انجام آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN):

روش آنزیمی (اوره آز):

این یک سنجش فرابنفش جنبشی است که در آن اوره آز، اوره را برای تشکیل آمونیاک و CO2 می شکافد. آمونیاک تشکیل شده سپس با a-ketoglutarate و NADH در حضور اوره آز/گلوتامات دهیدروژناز (GLDH) واکنش داده و گلوتامات و NAD تولید می کند. کاهش جذب، به دلیل مصرف NADH، به صورت سنتتیکی اندازه‌گیری می‌شود و متناسب با مقدار اوره در نمونه است.

روش رنگ سنجی:

روش رنگ سنجی برای اندازه گیری سطوح BUN شامل افزودن یک معرف به نمونه خون است که با اوره واکنش می دهد و یک ترکیب رنگی تشکیل می دهد. شدت رنگ با مقدار اوره موجود در نمونه خون نسبت مستقیم دارد. این روش را می توان به صورت دستی یا با استفاده از سیستم های اتوآنالیزر انجام داد.
روش رنگ سنجی دستی: در روش دستی، سرم خون یا نمونه پلاسما را با یک معرف هیپوکلریت قلیایی مانند هیپوکلریت سدیم مخلوط می کنند که اوره را به ترکیب زرد رنگی به نام دی استیل مونوکسیم تبدیل می کند. این واکنش در حضور گرما و اسید رخ می دهد. سپس مقدار دی استیل مونوکسیم تولید شده با استفاده از اسپکتروفتومتر در طول موج 520 نانومتر اندازه گیری می شود و غلظت BUN بر اساس منحنی استاندارد تولید شده از غلظت های شناخته شده اوره محاسبه می شود.

روش رنگ سنجی با اتوآنالیزر: در این روش، یک نمونه خون در یک سیستم اتوآنالیزر بارگذاری می شود که از همان اصل روش دستی اما با دقت و سرعت بیشتر استفاده می کند. این سیستم نمونه خون را با معرف مخلوط کرده و شدت رنگ حاصل را با استفاده از حسگرهای فتومتریک اندازه گیری می کند. سپس غلظت BUN به طور خودکار محاسبه و بر روی سیستم نمایش داده می شود.

آمادگی قبل از انجام آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN):

• به آمادگی خاصی نیاز ندارد
• به بیمار آموزش دهید که قبل از آزمایش از رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز پرهیز کند.

چه چیزی در آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) مورد بررسی قرار می گیرد؟.

آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) مقدار نیتروژن اوره در خون را اندازه گیری می کند. اوره به عنوان محصول نهایی متابولیسم پروتئین و گوارش، در کبد تشکیل می شود. در طی مصرف، پروتئین به اسیدهای آمینه تجزیه می شود. در کبد این اسیدهای آمینه کاتابولیز می شوند و آمونیاک آزاد تشکیل می شود. مولکول های آمونیاک با هم ترکیب می شوند و اوره را تشکیل می دهند که سپس در خون ترشح می شود و برای دفع به کلیه ها منتقل می شود.

بنابراین نیتروژن اوره خون (BUN) مستقیماً با عملکرد متابولیک کبد و عملکرد دفع کلیه مرتبط است. به عنوان شاخصی از عملکرد این اندام ها عمل می کند. گفته می شود بیمارانی که سطح نیتروژن اوره خون (BUN) آنها افزایش یافته است به ازوتمی یا آزوتمیک مبتلا هستند.

تقریباً همه بیماری‌های کلیوی باعث دفع ناکافی اوره می‌شوند که باعث می‌شود غلظت خون بالاتر از حد طبیعی باشد. با این حال، اگر بیماری یک کلیه را درگیر کند، کلیه سالم می تواند کلیه بیمار را جبران کند و نیتروژن اوره خون (BUN)ممکن است بالا نرود. نیتروژن اوره خون (BUN) همچنین در شرایطی غیر از بیماری اولیه کلیوی افزایش می یابد. آزوتمی پره کلیوی به افزایش نیتروژن اوره خون (BUN) در نتیجه شرایط پاتولوژیک اشاره دارد که بر تجمع نیتروژن اوره قبل از رسیدن به کلیه تأثیر می گذارد. نمونه هایی از آزوتمی پیش کلیه شامل:

• شوک
• کم آبی بدن
• نارسایی احتقانی قلب
• کاتابولیسم بیش از حد پروتئین است.
• نمونه دیگری از آزوتمی پیش کلیوی، خونریزی گوارشی است که باعث ایجاد خون متغیر و گاهی قابل توجه در مجرای روده می شود. پروتئین های موجود در خون و سلول های خونی به اوره هضم می شوند. همانطور که افزایش قابل توجه اوره روده جذب می شود، می توان انتظار داشت که BUN گاهی اوقات به طور قابل توجهی افزایش یابد.

آزوتمی پس کلیوی به شرایط پاتولوژیک اطلاق می شود که بر تجمع نیتروژن اوره پس از رسیدن به کلیه تأثیر می گذارد. نمونه هایی از این موارد عبارتند از:

• انسداد حالب
• انسداد مجرای ادرار

در نهایت، سنتز اوره به کبد بستگی دارد. بیماران مبتلا به بیماری شدید اولیه کبدی کاهش BUN خواهند داشت. با بیماری ترکیبی کبد و کلیه (مانند سندرم هپاتورنال)، نیتروژن اوره خون (BUN) می تواند طبیعی باشد زیرا عملکرد ضعیف کبدی منجر به کاهش تشکیل اوره می شود و نشان دهنده کافی بودن عملکرد دفعی کلیه نیست.

نیتروژن اوره خون (BUN) همراه با آزمایش کراتینین تفسیر می شود. این آزمایش ها به عنوان “مطالعات عملکرد کلیوی” نامیده می شوند. نسبت BUN/کراتینین اندازه گیری خوبی برای عملکرد کلیه و کبد است. محدوده نرمال بزرگسالان 6 تا 25 است که 15.5 مقدار بهینه است.

پاتوفیزیولوژی نیتروژن اوره خون (BUN) و اوره خون:

• مولکول اوره خون: O = C = (NH2)2.
• پروتئین ها نمی توانند در بدن ذخیره شوند. اسیدهای آمینه اضافی زمانی که بیش از حد باشند برای انرژی کاتابولیز می شوند.
• اسیدهای آمینه به آمونیاک (NH3)، CO2، H2O و انرژی تبدیل می شوند.
• NH3، قبل از رسیدن به سطح سمی، با تبدیل NH3 به اوره جلوگیری می شود.
• اوره توسط CO2 و آمونیاک (NH3) در کبد سنتز می شود.
• CO2 و آمونیاک (NH3) از دآمیناسیون اسیدهای آمینه در چرخه اوره تولید می شوند.
• در حالی که آمونیاک (NH3) اوره را تشکیل می دهد که از طریق ادرار دفع می شود. تبدیل NH3 به اوره در کبد انجام می شود.
• اوره محلول در آب است و یک ماده زائد است که از طریق ادرار دفع می شود.
• غلظت اوره در فیلتر گلومرولی مانند پلاسما است.
• در شرایط عادی، 40 درصد اوره فیلتر شده مجدداً در لوله ها جذب می شود.
• تولید اوره و BUN زمانی افزایش می یابد که اسیدهای آمینه بیشتری در کبد متابولیزه شوند. این با رژیم غذایی پر پروتئین، تجزیه بافتی و یا کاهش سنتز پروتئین اتفاق می افتد. در حالی که تولید اوره و BUN در صورت مصرف کم پروتئین و بیماری شدید کبدی کاهش می یابد.
• آنزیم اوره آز می تواند اوره را به آمونیاک و دی اکسید کربن تقسیم کند.
• بیش از 90 درصد اوره از طریق کلیه ها و بقیه از طریق دستگاه گوارش و پوست دفع می شود.
• اوره آزادانه از گلومرول ها فیلتر می شود.
• 40 تا 70 درصد اوره به شدت قابل انتشار است و به صورت غیر فعال از لوله کلیوی به داخل بینابینی حرکت می کند و در نهایت وارد خون می شود.
• وزن مولکولی اوره = 60 گرم
• هر مولکول حاوی 2 نیتروژن = 28 گرم است. به آن نیتروژن اوره خون (BUN) می گویند.
• غلظت سرمی 28 میلی گرم در دسی لیتر اوره نیتروژن (BUN) معادل 60 میلی گرم در دسی لیتر اوره خون یا 10 میلی مول در لیتر اوره یا اوره نیتروژن در واحد SI است.
• BUN به عنوان شاخص عملکرد گلومرولی در تولید و دفع اوره استفاده می شود.

عوامل مداخله گر در آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN):

• تغییرات در دریافت پروتئین ممکن است بر سطح BUN تأثیر بگذارد. اگر کالری دریافتی با کربوهیدرات ها حفظ شود، رژیم های کم پروتئین BUN را کاهش می دهند. رژیم های غذایی با پروتئین بالا یا تغذیه لوله های گوارشی با افزایش سطح BUN همراه است.
• تا حدی، توده عضلانی سطح BUN را تعیین می کند. زنان و کودکان نسبت به مردان سطح BUN کمتری دارند.
• بارداری پیشرفته ممکن است باعث افزایش سطح در نتیجه متابولیسم پروتئین بالا شود.
• خونریزی گوارشی می تواند باعث افزایش سطح BUN شود.
• داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح BUN شوند عبارتند از: آلوپورینول، آمینوگلیکوزیدها، سفالوسپورین ها، کلرال هیدرات، سیس پلاتین، فوروزماید، گوانتیدین، ایندومتاسین، متوترکسات، متیل دوپا، داروهای نفروتوکسیک (مانند آسپرین، آمفوتریسین B، کارباسین، باسیتراسین، باسیتراسین، – تی سیلین، نئومایسین، پنی سیلامین، پلی میکسین B، پروبنسید، وانکومایسین)، پروپرانولول، ریفامپین، اسپیرونولاکتون، تتراسایکلین ها، دیورتیک های تیازیدی و تریامترن.
• داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح شوند عبارتند از کلرامفنیکل و استرپتومایسین.

اهمیت بالینی آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) 

• تقریباً تمام بیماری های کلیوی باعث دفع ناکافی اوره می شوند که باعث افزایش BUN می شود. از آنجایی که سنتز اوره به کبد بستگی دارد، بیماری شدید کبدی می تواند باعث کاهش BUN شود. بنابراین BUN مستقیماً با عملکرد متابولیک کبد و عملکرد دفعی کلیه مرتبط است.
• تغییر در مصرف پروتئین می تواند بر سطح BUN تأثیر بگذارد. رژیم های کم پروتئین می توانند BUN را کاهش دهند و رژیم های غذایی با پروتئین بالا می توانند سطح BUN را افزایش دهند.
• وضعیت هیدراتاسیون نیز می تواند بر سطوح تأثیر بگذارد. هیدراتاسیون بیش از حد BUN را رقیق کرده و باعث کاهش سطح آن می شود. کم آبی تمایل دارد BUN را متمرکز کند و باعث سطوح بالاتر شود.

افزایش سطح BUN سرم:

علل پیش کلیوی

• هیپوولمی
• شوک
• سوختگی
• کم آبی: با کاهش حجم خون، افت خون کلیه کاهش می یابد. بنابراین دفع کلیوی BUN کاهش یافته و سطح BUN افزایش می یابد.
• نارسایی احتقانی قلب
• انفارکتوس میوکارد: با کاهش عملکرد قلب، افت خون کلیه کاهش می یابد. بنابراین دفع کلیوی BUN کاهش یافته و سطح BUN افزایش می یابد.
• خونریزی گوارشی
• مصرف بیش از حد پروتئین (تغذیه لوله گوارشی): خون یا مکمل های تغذیه روده را با پروتئین بیش از حد پر می کنند. اوره با سرعت بیشتری تشکیل می شود و BUN تجمع می یابد.
• کاتابولیسم بیش از حد پروتئین
• گرسنگی: از آنجایی که پروتئین با سرعتی سریع به اسیدهای آمینه تجزیه می شود، اوره با سرعت بیشتری تشکیل می شود و BUN تجمع می یابد.
• سپسیس: به دلایل زیادی، افت خون کلیه و عملکرد اولیه کلیه کاهش می یابد. سطح BUN افزایش می یابد.

علل کلیوی

• بیماری کلیوی (مانند گلومرولونفریت، پیلونفریت، نکروز حاد توبولار)،
• نارسایی کلیه
• داروهای نفروتوکسیک: بیماری های کلیوی اولیه همگی با کاهش دفع BUN همراه هستند.

آزوتمی پس کلیوی

• انسداد حالب ناشی از سنگ
• تومور یا ناهنجاری های مادرزادی
• انسداد خروجی مثانه ناشی از هیپرتروفی پروستات یا سرطان یا ناهنجاری های مادرزادی مثانه/ مجرای ادرار: انسداد کم ادرار باعث کاهش دفع و افزایش سطح BUN می شود.

کاهش سطح BUN سرم

• نارسایی کبد: BUN در کبد از اوره ساخته می شود. کاهش عملکرد کبد با کاهش سطح BUN همراه است.
• هیدراتاسیون بیش از حد به دلیل سندرم اضافه بار مایع ترشح نامناسب هورمون آنتی دیورتیک (SIADH): BUN با اضافه بار مایع رقیق می شود.
• تعادل منفی نیتروژن (به عنوان مثال، سوء تغذیه، سوء جذب): با کاهش پروتئین، تولید اوره کاهش می یابد و بنابراین BUN کاهش می یابد.
• بارداری: بارداری اولیه با افزایش احتباس آب و رقیق شدن BUN همراه است.
• سندرم نفروتیک: سندرم او با از دست دادن پروتئین در ادرار همراه است. با کاهش پروتئین، BUN کاهش می یابد.

محدوده مرجع آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN):

• Adult: 10–20 mg/dL
• Child: 5–18 mg/dL
• Infant: 5–18 mg/dL
• Newborn: 3–12 mg/dL
• Cord: 21–40 mg/dL

مقادیر بحرانی

بیش از 100 میلی گرم در دسی لیتر (نشان دهنده اختلال جدی در عملکرد کلیه)

سوالات متداول

چگونه از نتایج آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) استفاده می شود؟

سطح نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه و کبد و مانیتورینگ بیماران مبتلا به کلیه های بیمار یا کسانی که کلیه دیالیز می شوند استفاده می شود.

چه زمانی آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) درخواست می شود؟

نیتروژن اوره خون (BUN) ممکن است در یک پانل از آزمایش ها استفاده شود:

• وقتی کسی بیماری غیر اختصاصی دارد
• به عنوان بخشی از یک گروه معمولی از آزمایش ها، یا بررسی عملکرد کلیه ها قبل از شروع مصرف برخی داروها.
• اوره اغلب با کراتینین درخواست می شود
• اگر مشکوک به مشکلات کلیوی باشد
• برای پایش درمان بیماری کلیوی، یا برای پایش عملکرد کلیه در حالی که فردی داروهای خاصی مصرف می کند

برخی از علائم و نشانه های اختلال عملکرد کلیه عبارتند از:

• خستگی
• عدم تمرکز
• کم اشتهایی
• خواب ضعیف
• تورم یا پف (ادم) در اطراف چشم، مچ دست، مچ پا یا شکم
• ادراری که کف آلود، خونی یا قهوه ای رنگ است
• کاهش مقدار ادرار
• مشکلات ادراری مانند احساس سوزش، ترشحات غیرطبیعی در هنگام ادرار یا تغییر در تکرر ادرار به خصوص در شب.
• درد وسط کمر در زیر دنده هایی که کلیه ها در آن قرار دارند
• فشار خون بالا

نتیجه آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) چه چیزی را نشان می دهد؟

سطوح بالای نیتروژن اوره خون (BUN) نشان دهنده عملکرد ضعیف کلیه است. این ممکن است به دلیل بیماری حاد یا مزمن کلیوی باشد. با این حال، چیزهای زیادی به غیر از بیماری کلیوی وجود دارد که می تواند بر سطح نیتروژن اوره خون (BUN) تأثیر بگذارد، مانند کاهش جریان خون به کلیه ها مانند نارسایی احتقانی قلب، شوک، استرس، حمله قلبی اخیر یا سوختگی شدید. خونریزی از دستگاه گوارش؛ شرایطی که باعث انسداد جریان ادرار می شود. یا کم آبی بدن

سطح پایین نیتروژن اوره خون (BUN) رایج نیست و معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. آنها را می توان در بیماری شدید کبد یا سوء تغذیه مشاهده کرد اما برای تشخیص یا نظارت بر این شرایط استفاده نمی شود. سطح پایین نیتروژن اوره خون (BUN) نیز در بارداری طبیعی دیده می شود.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

سطح نیتروژن اوره خون (BUN) با افزایش سن و همچنین با میزان پروتئین در رژیم غذایی شما افزایش می یابد. رژیم های غذایی با پروتئین بالا ممکن است باعث افزایش غیر طبیعی سطح اوره شود. رژیم های غذایی بسیار کم پروتئین می تواند باعث کاهش غیرطبیعی سطح نیتروژن اوره خون (BUN) شود. سطوح پایین نیتروژن اوره خون (BUN) نیز در نوزادان و کودکان کوچک دیده می شود.

داروهایی که به عملکرد کلیه آسیب می رسانند ممکن است سطح نیتروژن اوره خون (BUN) را افزایش دهند. اگر از داروهای خاصی استفاده می کنید، ممکن است نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین شما کنترل شود.

چه آزمایش های دیگری با اوره برای بررسی عملکرد کلیه ها استفاده می شود؟

نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین اغلب اولین آزمایش های هستند که برای بررسی میزان توانایی کلیه ها در فیلتر کردن مواد زائد از خون شما استفاده می شود. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش های الکترولیت مانند سدیم و پتاسیم یا کلسیم را برای کمک به درک نحوه عملکرد کلیه ها درخواست کند.

چگونه نیتروژن اوره خون (BUN) با افزایش سن تغییر می کند؟

سطح نیتروژن اوره خون (BUN) با افزایش سن افزایش می یابد. سطح اوره در نوزادان بسیار جوان حدود دو سوم سطح موجود در بزرگسالان جوان سالم است، در حالی که سطح اوره در بزرگسالان بالای 60 سال کمی بیشتر از بزرگسالان جوان است. سطوح نیز در مردان کمی بالاتر از زنان است.

چه اتفاقی برای اوره در بارداری می افتد؟

سطح اوره به طور معمول کمی پایین تر است، به خصوص در چند ماه گذشته که جنین از مقادیر زیادی پروتئین برای رشد استفاده می کند.

سن چگونه بر سطح BUN تأثیر می گذارد؟

با افزایش سن، سطح BUN آنها به دلیل کاهش تدریجی عملکرد کلیه افزایش می یابد. این به این دلیل است که کلیه ها نقش کلیدی در از بین بردن اوره، یک محصول زائد متابولیسم پروتئین ایفا می کنند که به سطح BUN کمک می کند. علاوه بر این، با افزایش سن، افراد ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی و مصرف دارو تجربه کنند که می تواند بر سطح BUN نیز تأثیر بگذارد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که اگرچه سطوح BUN ممکن است با افزایش سن افزایش یابد، اما همچنان باید در محدوده نرمال آزمایشگاهی باشد که آزمایش را انجام می دهد.

آیا سطح BUN می تواند تحت تأثیر ورزش قرار گیرد؟

بله، سطح BUN را می توان تحت تاثیر ورزش قرار داد. ورزش شدید می تواند باعث افزایش سطح BUN به دلیل افزایش تجزیه پروتئین و متعاقب آن تولید اوره شود. این به این دلیل است که وقتی ماهیچه ها سخت کار می کنند، پروتئین را برای تامین انرژی تجزیه می کنند و نیتروژن اضافی آزاد شده در کبد به اوره تبدیل می شود و سپس توسط کلیه ها دفع می شود.

با این حال، توجه به این نکته ضروری است که این افزایش سطح BUN معمولاً موقتی است و در عرض چند ساعت پس از ورزش به حالت عادی باز می گردد. بنابراین، افزایش سطح BUN به تنهایی لزوماً نشانه ای از اختلال عملکرد کلیه یا سایر شرایط پزشکی نیست.

آیا کم آبی می تواند بر سطوح BUN تأثیر بگذارد؟

بله، کم آبی می تواند باعث افزایش سطح BUN شود، زیرا وقتی آب کافی در بدن وجود ندارد، کلیه ها ادرار را غلیظ می کنند و اوره بیشتری را جذب می کنند که منجر به افزایش سطح BUN می شود.

در سایت Cleveland Clinic در مورد نیتروژن اوره خون (BUN) بیشتر بخوانید:

آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) میزان نیتروژن اوره خون را اندازه گیری می کند. این به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا کلیه های شما همانطور که باید کار می کنند یا خیر. سطوح BUN با توجه به سن و جنس شما متفاوت است. سطوح غیر طبیعی ممکن است نشان دهنده یک وضعیت سلامتی، از جمله آسیب کلیه باشد.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

• آزمایش های پانل کلیه
• پانل متابولیک پایه (BMP)
• پانل متابولیک جامع (CMP)
• آزمایش کراتینین (Cr)
• آزمایش نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی (eGFR)

در جای دیگر وب:

• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Kidney Disease
• National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases: Your Kidneys and How They Work
• CDC: Take Care of Your Kidneys and They Will Take Care of You
• National Library of Medicine: Kidney Diseases