مسمومیت با سرب خون: توصیه های آزمایشگاهی برای مدیریت بهینه بیمار

سرب (Pb) یک فلز سنگین است که به طور طبیعی در محیط وجود دارد. به دلیل خواص منحصر به فردش در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی، باتری سازی و لوله سازی کاربرد فراوانی داشته است. با این حال، سرب بسیار سمی است و می تواند خطرات قابل توجهی برای سلامتی داشته باشد، به خصوص زمانی که وارد بدن شود.

قرار گرفتن در معرض سرب می تواند از طریق مسیرهای مختلفی از جمله بلع، استنشاق و تماس پوستی رخ دهد. کودکان به ویژه در برابر مسمومیت با سرب آسیب پذیر هستند زیرا بدن در حال رشد آنها راحت تر سرب را جذب می کند و اغلب در معرض منابع سرب در محیط اطراف خود قرار می گیرند. منابع متداول قرار گرفتن در معرض سرب عبارتند از رنگ های مبتنی بر سرب در خانه های قدیمی، خاک آلوده، گرد و غبار، آب لوله های سربی یا وسایل لوله کشی، برخی از داروهای سنتی، لوازم آرایشی و برخی از سرگرمی ها یا مشاغل مرتبط با سرب.

منابع حاوی سرب

مسمومیت با سرب خون: توصیه های آزمایشگاهی برای مدیریت بهینه بیمار

نتیجه سرب خون یک مرد ۵۶ ساله ی رنگ پریده با آنمی شدید، درد شکمی، یبوست و معتاد به سؤ استعمالِ تریاک که اخیراً به فُرم خوراکی تغییر یافته، پس از تکرار برای تأیید در کارتابل شما به عنوان مسئول فنی و یا سوپروایزر آزمایشگاه قرار گرفته است که به صورت گزارش پیوست می باشد. چه کامنت یا یادداشتی بر پایه تکست های توکسیکولوژی و بیوشیمی می توان برای مدیریت بهینه بیمار به پزشک مربوطه ارایه کرد.

سرب فلز نَرمی است که در محیط وجود دارد و بسیار توکسیک می باشد به طوری که پس از جذب در بدن قادر است هر ارگانی را تحت تاثیر قرار دهد. آکادمی اطفال آمریکا [AAP]، CDC و USPSTF اسکرینینگ سرب در اطفال زیر ۲ سال را چنانچه در مناطق باشیوع بالا [high prevalence] و محیط های پُر ریسک زندگی کنند و یا واجد علائم مسمومیت با سرب باشند، توصیه می کنند.

کودکان کمتر از 6 سال بیشتر در معرض گرد و غبار سرب به دلیل رفتار دست به دهانشان هستند. بسیاری از کودکان گرد و غبار سرب را با گذاشتن اشیایی مانند اسباب بازی و خاک در دهان خود می بلعند. کودکان کمتر از 6 سال به دلیل سیستم عصبی در حال رشد خود به ویژه در برابر اثرات قرار گرفتن در معرض سرب آسیب پذیر هستند زیرا سرب به راحتی در سیستم عصبی آنها جذب می شود.

هیچ سطح سرب خون ایمن (BLL) در کودکان شناسایی نشده است و حتی سطوح پایین سرب در خون می تواند باعث تاخیر در رشد، مشکل در یادگیری، مشکلات رفتاری و آسیب عصبی شود. اثرات مسمومیت با سرب می تواند دائمی و ناتوان کننده باشد.

در صورتیکه کودکی از لحاظ سرب خونی اسکرین مثبت بود باید از ۱۸ ماهگی تا ۶ سالگی مانیتور و در صورت نیاز، درمان شود. نمونه انتخابی برای اندازه گیری سرب خون، خون کامل می باشد که می تواند حتی در کودکان از نوک انگشت نیز گرفته شود [heel stick].

قرار گرفتن در معرض سرب می تواند به طور جدی به سلامت کودک آسیب برساند و اثرات نامطلوب کاملاً مستندی مانند:

• آسیب به مغز و سیستم عصبی
• کندی رشد و توسعه
• مشکلات یادگیری و رفتاری
• مشکلات شنوایی و گفتاری
• ضریب هوشی پایین تر
• کاهش توانایی توجه
• عملکرد ضعیف در مدرسه

مواجهه با سرب در کودکان اغلب به سختی قابل مشاهده است. اکثر کودکان هیچ علائم فوری آشکاری ندارند. اثرات بهداشتی قرار گرفتن در معرض برای کودکان کمتر از شش سال مضرتر است زیرا بدن آنها هنوز در حال رشد و رشد سریع است. کودکان خردسال همچنین تمایل دارند دست ها یا سایر اشیاء را که ممکن است به گرد و غبار سرب آلوده شده باشد، در دهان خود بگذارند، بنابراین نسبت به کودکان بزرگتر بیشتر در معرض سرب قرار می گیرند.

پایش یا مانیتورینگ سرب خون در کارگرانی که در محیط ها و کارخانجات آلوده به سرب زندگی می کنند دائماً باید صورت گیرد. این مانیتورینگ با هدف ارزیابی آلودگی و مسمومیت اخیر یا مزمن سرب توصیه می شود. علائم و سمپتوم ها در اطفال و بزرگسالان ِ مشکوک به مسمومیت با سرب [Lead poisoning] غیراختصاصی بوده و شامل موارد زیر است: خستگی، تغییرات خُلقی، تهوع، دیسترس طول کشنده معده، سردرد، تِرِمور، کاهش وزن، نوروپاتی محیطی، آنمی، انسفالوپاتی، ضعف حافظه، حملات عصبی و کوما.

ارگان های تحت تاثیر آلودگی با سرب در کودکان و بزرگسالان

در تست سرب خون، غلظت این فلز در خون اندازه گیری می شود. تقریباً فقط یک درصد سرب به طور آزاد در خون وجود دارد. بنابراین تعیین غلظت یا سطح سرب خون [Blood lead level=BLL] ممکن است منعکس کننده مقادیر واقعی سرب در بدن نباشد [Pb status].

گاهی اوقات در بررسی و ارزیابی مسمومیت با سرب تست پروتوپورفیرین روی یا ZPP [Zinc Protoporphyrin] نیز درخواست می شود.ZPP زمانی افزایش می یابد که سرب شروع به تأثیر بر تولید RBC در مغز استخوان می کنند. تست ZPP برای به عنوان اسکرینینگ تست در اطفال فاقد حساسیت کافی است از این رو پیشنهاد نمی گردد. اما می تواند برای کمک به ارزیابی متوسط آلودگی یا اکسپوز شدن (در معرض قرار گرفتن) بزرگسالان با سرب در چند هفته اخیر درخواست شود [average lead exposure].

تست ZPP می تواند در کیس هایی که علائم مسمومیت با سرب را داشته ولی BLL آنها افزایش نشان نمی دهد نیز اندیکاسیون داشته باشد. در کیس بالا یک عدم هماهنی بین نتایج آزمایش گاهی و علایم کلینیکال بیمار وجود دارد (علایم مسمومیت با سرب را نشان می دهد در حالیکه سطح سرمی سرب چندان بالا نرفته است)، که در این شرایط تست ZPP می تواند گره این موضوع را باز کند. بنابراین برای کمک به مدیریت بهینه بیمار، به آزمایشگاه کلینیکال پیشنهاد می شود کامنت زیر را به پیوست ریپورت سرب خون بیمار قرار دهد:

✅Comment: For further evaluation of lead exposure, ZPP test (Zinc ProtoPorphyrin) is recommended.

مسمومیت با سرب می‌تواند منجر به عوارض مختلفی شود و بر سیستم‌های مختلف بدن تأثیر بگذارد. ارزیابی شدت قرار گرفتن در معرض سرب و ارائه مدیریت مناسب برای کاهش آسیب بیشتر ضروری است. علاوه بر آزمایش سرب خون، ارزیابی بیشتر از طریق یک ارزیابی جامع برای درک کاملی از وضعیت بیمار توصیه می شود.

تلاش برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض سرب شامل آزمایش منظم آب آشامیدنی برای محتوای سرب، به ویژه در ساختمان های قدیمی با لوله کشی سرب، اطمینان از تغذیه مناسب با رژیم غذایی غنی از آهن، کلسیم و ویتامین C برای کاهش جذب سرب، رعایت بهداشت خوب با شستن مکرر دست ها است. و با تمیز نگه داشتن محل زندگی و استفاده از روش های مناسب نظافت، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا خاک سرب را به حداقل برسانید.

در موارد مسمومیت تایید شده با سرب، مداخلات پزشکی، از جمله درمان کیلاسیون، درمانی که به حذف سرب از بدن کمک می کند، ممکن است ضروری باشد. با این حال، پیشگیری همچنان تمرکز اصلی در پرداختن به قرار گرفتن در معرض سرب برای به حداقل رساندن اثرات مضر آن بر افراد و جوامع است.

Reference:
CDC: Childhood Lead Poisoning Prevention
USPSTF
American Academy of Pediatrics (APA)
NIOSH: National Institute of Occupational Safety and Health: Lead