آزمایش گازهای خون | گاز خون شریانی | گاز خون وریدی

دکتر فرزاد باباخانی
آخرین بروزرسانی
18 آبان 1402
آخرین بروزرسانی
18 آبان 1402
آزمایش گازهای خون | گاز خون شریانی | گاز خون وریدی

آزمایش گازهای خون اندازه گیری میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون هستند. همچنین اسیدیته (pH) خون را تعیین می کند. آزمایش گازهای خون با جمع آوری نمونه خون از طریق سوزن از شریان انجام می شود.

اسامی دیگر:

  • Arterial Blood Gas Test
  • ABG Test
  • Venous Blood Gas Test
  • VBG Test
  • Oxygen Saturation Test
  • Arterial Blood Gas Analysis

چرا آزمایش گازهای خون درخواست می شود؟

  • برای ارزیابی عملکرد ریه با اندازه گیری pH خون، اکسیژن (O2) و دی اکسید کربن (CO2)
  • مانیتورینگ درمان بیماری های ریوی
  • برای تشخیص عدم تعادل اسید و باز در خون، که ممکن است نشان دهنده اختلال تنفسی، متابولیک یا کلیوی باشد.
  • برای پایش اثربخشی اکسیژن درمانی

چه زمانی آزمایش گازهای خون بایستی انجام شود؟

  • هنگامی که علائم یک مشکل تنفسی مانند مشکل تنفس، تنگی نفس یا تنفس سریع دارید.
  • وقتی تحت درمان بیماری ریوی قرار دارید
  • هنگامی که به عدم تعادل اسید و باز مشکوک می شود
  • به طور دوره ای هنگامی که شما دچار بیماری هستید که باعث کمبود شدید یا مزمن اکسیژن می شود و تحت اکسیژن درمانی هستید.
  • در حین جراحی های خاص برای مانیتور سطح O2 و CO2 خون

نمونه مورد نیاز برای آزمایش گازهای خون:

  • بیشتر اوقات یک نمونه خون از شریان، معمولاً شریان شعاعی مچ دست (ABG Test) جمع آوری می شود (با استفاده از تست آلن)
  • گاهی اوقات یک نمونه خون از رگ بازوی شما گرفته می شود. (VBG Test)
  • ممکن است از خون مویرگی یک پاشنه پا برای نوزادان استفاده شود.

برای نمونه ها از یک سرنگ آغشته به ضد انعقاد هپارین استفاده کنید

سرنگ هپارینه برای نمونه گازهای خونی

 سرنگ هپارینه برای نمونه گازهای خونی

تست آلن را برای ارزیابی گردش خون کافی در شریان اولنار انجام دهید. این گردش خون جانبی در صورتی که شریان رادیال توسط یک ترومبوز به دنبال سوراخ شریانی مسدود شود، مهم است.

برای انجام تست آلن، هر دو نبض رادیال و اولنار مچ دست یکی از بیمار را فشار دهید تا نبض ها از بین بروند. دست سفید می شود (رنگ پریده)

به دلیل عدم گردش خون در دست فشار روی شریان اولنار را آزاد کنید. اگر بلافاصله رنگ دست به حالت عادی برگردد، آزمایش مثبت تلقی می شود و ممکن است سوراخ شریانی در آن مچ انجام شود. اگر دست رنگ پریده باقی بماند، گردش اولنار ناکافی است. آزمایش منفی در نظر گرفته می شود و بازوی دیگر باید از نظر کفایت آزمایش شود. اگر هر دو بازو در محل نامناسبی یافت شوند، ممکن است استفاده از شریان فمورال نیاز به بررسی داشته باشد.

تست-آلن-اصلاح-شده

تست آلن اصلاح شده

روش انجام نمونه گیری از شریان:

  • قبل از کشیدن ABG به آزمایشگاه اطلاع دهید تا قبل از رسیدن نمونه خون تجهیزات لازم کالیبره شود
  • توجه داشته باشید که خون شریانی را می توان از هر ناحیه ای از بدن که در آن نبض های قوی قابل لمس است، معمولاً از شریان رادیال، بازویی یا فمورال دریافت کرد.
  • هرگز از تورنیکت استفاده نکنید.
  • شریان انتخاب شده برای دسترسی باید دارای عروق جانبی کافی باشد، به راحتی قابل دسترسی باشد و توسط چند ساختار حیاتی دیگر احاطه شود.
  •  محل شریان را به دقت با یک ماده ضد عفونی کننده (مثلاً الکل یا پوویدون ید) تمیز کنید.
  • از یک سوزن با اندازه کوچک برای جمع آوری خون شریانی در یک سرنگ آغشته به هپارین شده استفاده کنید. ترجیحا از سرنگ شیشه ای استفاده شود زیرا گازهای خونی قادر به حل شدن در پلاستیک هستند.
  • پس از خونگیری، سوزن را خارج کرده و به مدت 3 تا 5 دقیقه به محل شریان فشار دهید.
  • هرگونه حباب هوا در سرنگ را خارج کنید.
  • خون شریانی را روی یخ قرار دهید و بلافاصله آن را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ببرید.
  • برای جلوگیری از تشکیل هماتوم، فشار را نگه دارید یا فشار یا یک پانسمان فشاری را روی محل سوراخ شریانی به مدت 3 تا 5 دقیقه اعمال کنید.
  • اگر بیمار دارای زمان لخته شدن غیرطبیعی است یا داروهای ضد انعقاد مصرف می کند، برای مدت طولانی تری (تقریباً 15 دقیقه) فشار وارد کنید
  • پس از جمع آوری، فرد نمونه گیری کننده تأیید می کند که خونریزی متوقف شده است و دور مچ دست را می پیچد ، که باید حدود یک ساعت در محل باقی بماند.

خون کامل شریانی تقریباً همیشه برای تجزیه و تحلیل گاز خون استفاده می شود ، اما در برخی موارد، مانند نوزادان، خون کامل از یک پاشنه پا به جای آن جمع آوری می شود. همچنین ممکن است خون از بند ناف نوزاد تازه متولد شده گرفته شود. از آنجای که خون شریانی اکسیژن را به بدن و خون از یک ورید (خون وریدی) مواد زائد را به ریه ها و کلیه ها منتقل می کند، سطح گاز و pH در هر دو نوع نمونه خون یکسان نخواهد بود. به طور معمول، بزرگترین تفاوت در مقادیر گزارش شده بین خون وریدی و شریانی، PaO2 است و هنگام بررسی نتایج، نوع نمونه باید در نظر گرفته شود.

در نوزادانی که بلافاصله پس از تولد دچار مشکل تنفسی می شوند ، ممکن است خون از شریان و ورید ناف جمع آوری شود و به طور جداگانه آزمایش شود.

اقدامات احتیاطی برای جمع آوری خون:

  • از درد و اضطراب در بیمار که منجر به هیپرونتیلاسیون می شود خودداری کنید. هیپرونتیلاسیون به هر دلیلی منجر به کاهش CO2 و افزایش pH می شود.
  • خون را در هنگام حمل و نقل خنک نگه دارید.
  • مشت خود را گره نکنید. این منجر به کاهش CO2 و افزایش متابولیت های اسید می شود.
  • مقادیر pCO2 در حالت نشسته یا ایستاده در مقایسه با وضعیت خوابیده به پشت کمتر است.
  • از حباب های هوا در سرنگ خودداری کنید.
  • هپارین بیش از حد، pCO2 را شاید 40٪ کمتر کاهش می دهد.
  • مخلوط کردن زیاد خون قبل از انجام آزمایش ممکن است نتیجه کاذب بدهد.
  • یک تورنیکه طولانی مدت یا فعالیت عضلانی باعث کاهش pO2 وریدی و pH می شود.
  • بهترین راه برای جمع آوری خون شریانی یا وریدی بی هوازی است.
  • هپارین مایع تنها ضد انعقاد مناسب با مقدار مناسب است.
  • مقدار کمتر هپارین  منجر به تشکیل لخته می شود.
  • افزایش مقدار هپارین  منجر به افزایش CO2 و کاهش pH خواهد شد.
  • افزایش مقدار هپارین منجر به یک خطای رقیق شدن می شود.
  • سرنگ های شیشه بهتر از پلاستیکی هستند.
روش های مختلف جمع آوری نمونه های آزمایشگاه

روش های مختلف جمع آوری نمونه های آزمایشگاه

لوله های آزمایش و ضد انعقادها (Test tubes and Anticoagulants)

لوله های آزمایش و ضد انعقادها (Test tubes and Anticoagulants)

ذخیره سازی نمونه های آزمایشگاهی

ذخیره سازی نمونه های آزمایشگاهی

آمادگی قبل از انجام آزمایش گازهای خون:

  • به آمادگی خاصی نیاز ندارد
  • حتما از بیمار در ارتباط با مصرف داروهای ضد انعقاد سوال شود.
  • کمبود پلاکت و فاکتورهای خونی قبل از انجام تست مورد بررسی قرار گیرد

چه چیزی در آزمایش گازهای خون مورد بررسی قرار می گیرد؟

گازهای خونی گروهی از آزمایش ها هستند که برای اندازه گیری pH و میزان اکسیژن (O2) و دی اکسید کربن (CO2) موجود در نمونه ای از خون، معمولاً از شریان، به منظور ارزیابی عملکرد ریه و کمک به تشخیص آنها انجام می شود. عدم تعادل اسید و باز که می تواند نشان دهنده اختلال تنفسی، متابولیکی یا کلیوی باشد.

بدن فرد pH خون را با دقت تنظیم می کند و آن را در محدوده محدود 7/45 حفظ می کند و اجازه نمی دهد خون بیش از حد اسیدی (اسیدوز) و بیش از حد قلیایی/اساسی (آلکالوز) شود. تنظیم اسیدها و بازها در بدن دارای دو جزء اصلی است.

  • اولین جزء شامل متابولیسم و ​​کلیه ها است: فرایند سلولی در تبدیل یک ماده به ماده دیگر برای تولید انرژی، مقدار زیادی اسید تولید می کند که کلیه ها به دفع آن کمک می کنند.
  • دومین جزء تنظیم تعادل pH شامل حذف دی اکسید کربن (اسیدی که در خون حل می شود) از طریق بازدم ریه ها است. این جزء تنفسی نیز راهی است که بدن اکسیژن را به بافت ها می رساند. ریه ها اکسیژن را استنشاق می کنند ، سپس در خون حل شده و در سراسر بدن به بافت ها منتقل می شود.

این فرایندهای تبادل گاز و تعادل اسید/باز نیز با تعادل الکترولیت بدن ارتباط تنگاتنگی دارد. در حالت عادی سلامت، این فرایندها در تعادل پویا هستند و pH خون پایدار است.

طیف گسترده ای از شرایط حاد و مزمن وجود دارد که می تواند بر عملکرد کلیه، تولید اسید و عملکرد ریه تأثیر بگذارد و آنها می توانند pH، دی اکسید کربن/اکسیژن یا عدم تعادل الکترولیت را ایجاد کنند. به عنوان مثال می توان به دیابت کنترل نشده، که می تواند منجر به کتواسیدوز و اسیدوز متابولیک شود، و بیماری های شدید ریوی که می تواند بر تبادل گاز CO2/O2 تأثیر بگذارد، اشاره کرد. حتی شرایط موقتی مانند شوک، اضطراب، درد، استفراغ طولانی مدت و اسهال شدید گاهی می تواند منجر به اسیدوز یا آلکالوز شود.

گازهای خون شریانی (ABG):

  • مخلوط خوبی از خون را از نواحی مختلف بدن می دهد.
  • رنگ خون شریانی قرمز روشن است.
  • اندازه گیری خون شریانی وضعیت بهتری از اکسیژن رسانی به ریه می دهد.
  • اگر غلظت O2 شریانی طبیعی است، نشان دهنده طبیعی بودن عملکرد ریه است.
  • اگر غلظت O2 وریدی مختلط کم باشد، نشان دهنده نارسایی قلب و گردش خون است.
  • خون شریانی اطلاعاتی در مورد توانایی ریه برای تنظیم تعادل اسید و باز از طریق ریه می دهد

گازهای خون وریدی (VBG):

  • این اطلاعات در مورد منطقه محلی که از آنجا نمونه خون گرفته می شود، می دهد.
  • رنگ خون وریدی قرمز تیره است.
  • متابولیسم اندام از ناحیه ای به ناحیه دیگر متفاوت است.
  • در شوک، اندام‌ها سرد هستند و خونرسانی کمتری دارند.
  • نمونه خون از کاتتر ورید مرکزی ترکیب خوبی از خون از قسمت های مختلف ورید نیست

تجزیه و تحلیل گاز خون یک تصویر فوری از pH خون، O2 و CO2 فرد می دهد. اجزای زیر به طور کلی در تجزیه و تحلیل گاز خون گنجانده شده است:

 pH:

میزان تعادل اسیدها و بازها در خون است. افزایش مقدار دی اکسید کربن و سایر اسیدها می تواند باعث کاهش pH خون (اسیدی شدن) شود. کاهش دی اکسید کربن یا افزایش مقادیر بازها مانند بی کربنات (-HCO3) می تواند باعث افزایش pH خون (قلیایی شدن) شود.

PH در مایعات مختلف بدن

PH در مایعات مختلف بدن

pH لگاریتم منفی غلظت یون هیدروژن در خون است. با غلظت واقعی یون هیدروژن نسبت معکوس دارد. بنابراین، با کاهش غلظت یون هیدروژن، pH افزایش می یابد و بالعکس. اسیدهای موجود در خون شامل اسید کربنیک (H2CO3)، اسیدهای رژیم غذایی، اسید لاکتیک و کتواسیدها هستند. در آلکالوز تنفسی یا متابولیک pH افزایش می یابد. در اسیدوز تنفسی یا متابولیک pH کاهش می یابد. pH معمولاً توسط دستگاهی محاسبه می شود که مستقیماً pH را اندازه گیری می کند.

سطوح مختلف PH

سطوح مختلف PH

Pco2:

Pco2 اندازه گیری فشار جزئی CO2 در خون است. CO2 به شرح زیر در خون حمل می شود:

10٪ در پلاسما و 90٪ در گلبول های قرمز(RBC)

Pco2 اندازه گیری تهویه است. اگر بیمار سریعتر و عمیق تر نفس بکشد، CO2 بیشتری دمیده می شود و سطح Pco2 کاهش می یابد. بنابراین Pco2 به عنوان جزء تنفسی در تعیین اسید-باز نامیده می شود، زیرا این مقدار در درجه اول توسط ریه ها کنترل می شود. با افزایش سطح دی اکسید کربن، pH کاهش می یابد. سطح CO2 و pH نسبت معکوس دارند.

Pco2 در خون و مایع مغزی نخاعی محرک اصلی مرکز تنفس در مغز است. با افزایش سطح Pco2، تنفس تحریک می شود. اگر سطح Pco2 خیلی بالا برود، تنفس نمی تواند با نیاز به دمیدن یا تهویه مطابقت داشته باشد. با افزایش بیشتر سطح Pco2، مغز افسرده می شود و تهویه بیشتر کاهش می یابد و باعث کما می شود.

تنظیم سطح Pco2 در بدن

تنظیم سطح Pco2 در بدن

سطح Pco2 در اسیدوز تنفسی اولیه افزایش یافته و در آلکالوز تنفسی اولیه کاهش می یابد. از آنجایی که ریه ها اختلالات اولیه متابولیک اسید-باز را جبران می کنند، سطح Pco2 نیز تحت تأثیر اختلالات متابولیک قرار می گیرد. در اسیدوز متابولیک، ریه ها سعی می کنند با دمیدن CO2 جبران کنند تا pH را افزایش دهند. در آلکالوز متابولیک، ریه ها تلاش می کنند تا با حفظ CO2 تا pH پایین تر، جبران کنند.

-HCO3 (بی کربنات):

بیشتر محتوای CO2 در خون -HCO3 است. یون بی کربنات (-HCO3) معیاری از جزء متابولیکی (کلیوی) تعادل اسید-باز است. که توسط کلیه تنظیم می شود. یون را می توان مستقیماً با مقدار بی کربنات یا به طور غیرمستقیم با محتوای CO2 اندازه گیری کرد.

مهم است محتوای CO2 را با Pco2 اشتباه نگیرید. محتوای CO2 اندازه گیری غیر مستقیم HCO3 است. Pco2 اندازه گیری مستقیم فشار CO2 در خون است و توسط ریه ها تنظیم می شود.

تنظیم سطح HCO3 در بدن

تنظیم سطح HCO3 در بدن

با افزایش سطح HCO3-، pH نیز افزایش می یابد. بنابراین رابطه بی کربنات با pH نسبت مستقیم دارد. -HCO3 در آلکالوز متابولیک افزایش می یابد و در اسیدوز متابولیک کاهش می یابد. از کلیه ها نیز برای جبران اختلالات اسید-باز اولیه تنفسی استفاده می شود. به عنوان مثال، در اسیدوز تنفسی، کلیه ها تلاش می کنند تا با بازجذب جبران کنند. مقادیر -HCO3 در آلکالوز تنفسی، کلیه ها -HCO3 را در مقادیر افزایش یافته در تلاش برای کاهش pH از طریق جبران دفع می کنند.

  • بیشتر محتویات CO2 در خون -HCO3 است زیرا مقدار محلول CO2 و -HCO3 بسیار کم است.
  • یون‌های -HCO3 را می‌توان مستقیماً به‌صورت -HCO3 یا غیرمستقیم با محتوای CO2 اندازه‌گیری کرد.
  • CO2 کل = HCO3¯ + CO2 محلول.
  • مهمترین سیستم بافر پلاسما HCO3¯ / H2CO3 است.
  • در RBC نیز وجود دارد اما در غلظت کمتر
  • سطح -HCO3:
    در آلکالوز متابولیک، سطح HCO3- بالا می رود.
    در اسیدوز متابولیک، سطح HCO3 کاهش می یابد.
    در اسیدوز تنفسی، کلیه ها تلاش می کنند تا افزایش بازجذب HCO3 را جبران کنند.
    در آلکالوز تنفسی، کلیه ها مقدار بیشتری از HCO3 را برای کاهش pH دفع می کنند.
سطوح بی کربنات در شرایط مختلف

سطوح بی کربنات در شرایط مختلف

pO2

  • اکسیژن در خون به دو صورت حمل می شود:
  • محلول در پلاسما = <2٪.
  • همراه با هموگلوبین = 98٪.
  • این فشار جزئی گاز اکسیژن، نیرویی را که در تلاش برای انتشار از طریق غشای ریوی اعمال می کند، تعیین می کند.
  • pO2 منعکس کننده مقدار اکسیژنی است که از آلوئول های ریوی به خون عبور می کند.
  • pO2 اندازه گیری فشار O2 موجود در پلاسما است.
  • pO2 اندازه گیری غیرمستقیم محتوای O2 خون شریانی است.
  • سطح pO2 در موارد زیر کاهش می یابد:
    پنومونی
    شوک ریه
    نارسایی احتقانی قلب
    بیماری های مادرزادی قلبی
    بیمار فاقد تهویه است
انتقال اکسیژن

انتقال اکسیژن

O2 Saturation (اشباع O2):

اشباع O2 نشان دهنده درصد هموگلوبین اشباع شده با O2 است. وقتی 92% تا 100% هموگلوبین حامل O2 باشد، با فرض تفکیک طبیعی O2، بافت ها به اندازه کافی با O2 تامین می شوند. با کاهش سطح Po2، درصد اشباع هموگلوبین نیز کاهش می یابد. کاهش تا یک مقدار مشخص خطی است. با این حال، زمانی که سطح Po2 به زیر 60 میلی‌متر جیوه می‌رسد، کاهش کوچک در سطح Po2 باعث کاهش شدید درصد هموگلوبین اشباع شده با O2 می‌شود. در سطوح اشباع  70% اکسیژن یا پایین تر، بافت ها قادر به استخراج O2 کافی برای انجام عملکردهای حیاتی خود نیستند.

اشباع O2 توسط دستگاه گاز خون با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود:

2 2پالس اکسیمتری یک روش غیر تهاجمی برای تعیین اشباع O2 است. این را می توان به راحتی و به طور مداوم انجام داد. این دستگاه میزان اشباع O2 را اندازه گیری می کند. در واقع تمام اشکال هموگلوبین اشباع شده با O2، از جمله کربوکسی هموگلوبین (که در هنگام استنشاق دود یا پس از استفاده از برخی مواد استنشاقی افزایش می یابد) را اندازه گیری می کند.

اساس کار پالس اکسیمتری

اساس کار پالس اکسیمتری

بنابراین، در موارد مسمومیت با مونوکسید کربن که کربوکسی هموگلوبین بالا باشد، اکسیمتری نشان دهنده اشباع نادرست O2 است. در طول مانیتورینگ اکسیمتری، یک حسگر گیره مانند کوچک روی نوک انگشت یا لاله گوش اعمال می شود. اکسیمتر نور را از یک طرف منتقل می کند و مقدار نور را در طرف دیگر ثبت می کند، بنابراین اشباع O2 را تعیین می کند.

محتوای O2:

یک عدد محاسبه شده است که نشان دهنده مقدار O2 در خون است. فرمول برای محاسبه این است:

3تقریبا تمام O2 موجود در خون به هموگلوبین متصل است. محتوای O2 با همان بیماری هایی که Po2 را کاهش می دهد کاهش می یابد.

تفسیر سطوح ABG ممکن است دشوار به نظر برسد، اما زمانی که یک سیستم ارزیابی را دنبال کنید، واقعاً بسیار آسان است. یکی از این سیستم ها به شرح زیر است:

  1. pH را ارزیابی کنید:

اگر PH کمتر از 7.4 باشد، اسیدوز وجود دارد.

اگر PH بیشتر از 7.4 باشد، آلکالوز وجود دارد.

  1. نگاه بعدی به Pco2:

A . اگر Pco2 در بیماری که گفته شده اسیدوز دارد (در مرحله 1) بالا باشد، بیمار اسیدوز تنفسی دارد.

B . اگر Pco2 در بیماری که گفته می شود اسیدوز دارد کم باشد (در مرحله 1)، بیمار اسیدوز متابولیک (MA) دارد و آن وضعیت را با دمیدن CO2 جبران می کند.

C . اگر Pco2 در بیماری که گفته شده آلکالوز دارد کم باشد (در مرحله 1)، بیمار آلکالوز تنفسی دارد.

D . اگر Pco2 در بیماری که گفته شده آلکالوز دارد بالا باشد (در مرحله 1)، بیمار آلکالوز متابولیک دارد و با حفظ CO2 آن وضعیت را جبران می کند.

  1. بعد به یون بی کربنات (HCO3) نگاه کنید.

در بیمار 2A، می‌توان انتظار داشت که -HCO3 در تلاش برای جبران مشکلات تنفسی بالا باشد.

333

اختلالات اسید و باز

اختلالات اسید و باز

عوامل مداخله گر در آزمایش گازهای خون:

  • اشباع O2 را می توان به طور کاذب با استنشاق مونوکسید کربن افزایش داد که باعث افزایش سطح کربوکسی هموگلوبین می شود.
  • در بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، محرک تنفس توسط سطوح CO2 (به طور طبیعی) تحریک نمی شود، بلکه توسط سطوح O2 تحریک می شود. اگر مقدار زیادی O2 به این بیماران داده شود، دیگر به سمت تنفس سوق داده نمی شوند و هیپوونتیله می شوند.
  •    تنفس را می توان با استفاده از داروهای آرام بخش- خواب آور یا مواد مخدر مهار کرد. مصرف بیش از حد این داروها می تواند در بیماران با ریه های نرمال باعث هیپوونتیلاسیون شود.

اهمیت بالینی آزمایش گازهای خون:

افزایش pH (آلکالوز)

آلکالوز متابولیک

  • هیپوکالمی
  • هیپوکلرمی
  • ساکشن مزمن و با حجم زیاد معده،
  • استفراغ مزمن
  • آلدوسترونیسم
  • استفاده از دیورتیک های جیوه ای: یون های هیدروژن اسیدی مهم از بین می روند. یونهای -HCO3 نسبتاً بالا هستند.

آلکالوز تنفسی

  • حالات هیپوکسمی مانند نارسایی مزمن قلبی (CHF)، فیبروز کیستیک، مسمومیت با مونوکسید کربن، آمبولی ریوی، شوک، بیماری های حاد ریوی: با هیپوکسمی، تنفس تسریع می شود.
  • روان رنجورهای اضطرابی
  • درد
  • بارداری: این شرایط با هیپرونتیلاسیون همراه است.

کاهش pH (اسیدوز)

اسیدوز متابولیک

  • کتواسیدوز
  • اسیدوز لاکتیک: آنیون های اسیدی ایجاد می شوند. اسیدوز رخ می دهد.
  • اسهال شدید
  • نارسایی کلیه: یون های پایه مهم از بین می روند. یون های اسید نسبتاً افزایش یافته و اسیدوز رخ می دهد.

اسیدوز تنفسی

  • نارسایی تنفسی
  • Pco2 ایجاد می شود و باعث اسیدوز می شود.

افزایش Pco2

  • COPD (برونشیت، آمفیزم)
  • بی‌خوابی
  • ضربه به سر
  • اکسیژن رسانی بیش از حد در بیمار مبتلا به COPD یا سندرم پیک ویکی: کاهش تهویه باعث افزایش سطح Pco2 می شود.

کاهش Pco2

  • هیپوکسمی
  • آمبولی ریه: هیپوکسمی مرکز تنفسی را به سمت افزایش تهویه هدایت می کند. با افزایش تهویه، سطح Pco2 کاهش می یابد.
  • اضطراب
  • درد
  • بارداری: این شرایط با تهویه سریع همراه است. با افزایش تهویه، سطح Pco2 کاهش می یابد.

افزایش –HCO3

  • استفراغ مزمن یا ساکشن مزمن با حجم زیاد معده
  • آلدوسترونیسم
  • استفاده از دیورتیک های جیوه ای: یون های هیدروژن اسیدی مهم از بین می روند. یونهای -HCO3 نسبتاً بالا هستند. خود باعث آلکالوز متابولیک می شود.
  • COPD: یون های -HCO3 برای جبران هیپوونتیلاسیون مزمن (Pco2 بالا) افزایش می یابد. جبران اسیدوز تنفسی رخ می دهد.

کاهش -HCO3

  • اسهال مزمن و شدید
  • استفاده مزمن از دیورتیک های حلقه: از دست دادن مداوم یون های پایه، از جمله -HCO3، رخ می دهد
  • گرسنگی
  • کتواسیدوز دیابتی
  • نارسایی حاد کلیه: کتواسیدها ساخته می شوند. -HCO3 این اسیدها را خنثی می کند. بنابراین سطوح HCO3- کاهش می یابد.

افزایش محتوای Po2 و O2

  • پلی سیتمی: مقدار هموگلوبین او به طور قابل توجهی افزایش می یابد. محتوای O2 که هموگلوبین را اشباع می کند نیز افزایش می یابد.
  • هیپرونتیلاسیون: با افزایش O2 آلوئولی ناشی از تنفس سریعتر یا افزایش O2 در هوای دمیده شده، می توان انتظار داشت که محتوای Po2 و O2 افزایش یابد.

کاهش محتوای Po2 و O2

  • کم خونی: مقدار هموگلوبین او به طور قابل توجهی کاهش می یابد. محتوای O2 که هموگلوبین را اشباع می کند نیز کاهش می یابد.
  • پلاک مخاطی
  • برونکواسپاسم
  • آتلکتازی
  • پنوموتوراکس
  • ادم ریوی
  • ARDS
  • بیماری ریوی محدود کننده
  • نقایص سپتوم قلب دهلیزی یا بطنی
  • آمبولی
  • O2 ناکافی در هوای دمیده شده (خفگی)
  • حالات هیپوونتیلاسیون شدید، مانند خواب بیش از حد یا خواب آلودگی عصبی: بدون تبادل هوا، سطح Po2 کاهش می یابد.

افزایش گرادیان O2

  • پلاک مخاطی
  • برونکواسپاسم
  • آتلکتازی
  • پنوموتوراکس
  • ادم ریوی
  • ARDS: بافت ریه بدون تهویه هنوز پرفیوژن است. با این حال، خون پرفیوژن اکسیژن نمی‌گیرد، زیرا تهویه‌ای در آن ناحیه از ریه وجود ندارد تا O2 را به خون برساند. خون پرفیوژن و در عین حال بدون اکسیژن با خون اکسیژن دار در سیاهرگ های ریوی مخلوط می شود. با رقیق کردن، محتوای O2 خون مخلوطی که به قلب باز می گردد کاهش می یابد. بنابراین خون شریانی کاهش می یابد.
  • نقایص سپتوم قلب دهلیزی یا بطنی
  • آمبولی: خون بدون اکسیژن با شنت مستقیم به خون اکسیژن دار دسترسی پیدا می کند. با رقیق کردن، محتوای O2 خون مخلوطی که به قلب باز می گردد کاهش می یابد. بنابراین خون شریانی کاهش می یابد.

ملاحظات بالینی آزمایش گازهای خون:

عوارض احتمالی: اختلال در گردش خون به دلیل انسداد شریان، آسیب عصبی در حین سوراخ شدن شریان.

موارد عدم انجام تست

  •  عدم وجود نبض قابل لمس در اندام
  •  تست آلن منفی در اندام
  • هر گونه عفونت پوستی در ناحیه سوراخ شریان پیشنهادی
  • هر گونه شانت شریانی وریدی (AV) در ناحیه سوراخ شریانی پیشنهادی
  • بیماریهای انعقادهای شدید

محدوده مرجع آزمایش گازهای خون:

pH:

  • Adult/child: 7.35–7.45
  • Newborn: 7.32–7.49
  • 2 months to 2 years: 7.34–7.46
  • pH (venous): 7.31–7.41

Pco2:

  • Adult/child: 35–45 mm Hg
  • Child <2 years: 26–41 mm Hg
  •  Pco2 (venous): 40–50 mm Hg

HCO3-:

  • Adult/child: 21–28 mEq/L
  • Newborn/infant: 16–24 mEq/L

PO2:

  • Adult/child: 80–100 mm Hg
  • Newborn: 60–70 mm Hg
  • Po2 (venous): 40–50 mm Hg

O2 Saturation:

  • Adult/child: 95%–100%
  • Elderly: 95%
  • Newborn: 40%–90%

O2 Content:

  • Arterial: 15–22 vol %
  • Venous: 11–16 vol %

Base Excess:

  • 0 ± 2 mEq/L

مقادیر بحرانی:

  • pH: <7.25, >7.6
  • Pco2: <20, >60
  • HCO3: <10, >40
  • Po2 (arterial): <40
  • O2 saturation: 75% or lower
  • Base/Excess: ±3 mEq/L

سوالات متداول

چگونه از نتایج آزمایش گازهای خون استفاده می شود؟

اندازه گیری گاز خون برای ارزیابی عملکرد ریه فرد و تعادل اسید/باز استفاده می شود.

اگر کسی علائم مشکلات تنفسی مانند مشکل تنفس یا تنگی نفس را داشته باشد و مشکوک به بیماری هایی مانند آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باشد مشکوک است. همچنین ممکن است از گازهای خونی برای مانیتور درمان بیماریهای ریوی و ارزیابی اثربخشی اکسیژن درمانی مکمل استفاده شود.

همچنین می توان از گازهای خونی برای تشخیص عدم تعادل اسید و باز استفاده کرد که می تواند در نارسایی کلیه، نارسایی قلبی، دیابت کنترل نشده، عفونت های شدید و مصرف بیش از حد دارو رخ دهد. آنها ممکن است به همراه آزمایش های دیگر مانند الکترولیت ها برای تعیین وجود عدم تعادل الکترولیت، گلوکز برای ارزیابی غلظت قند خون و آزمایش BUN و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه درخواست شوند.

چه زمانی آزمایش گازهای خون درخواست می شود؟

هنگامی که فردی علائم اکسیژن/دی اکسید کربن یا عدم تعادل pH مانند مشکل در تنفس، تنگی نفس، تهوع یا استفراغ را داشته باشد، تجزیه و تحلیل گاز خون درخواست می شود. همچنین ممکن است زمانی توصیه شود که فردی مبتلا به بیماری های تنفسی، متابولیک یا کلیوی است و دچار ناراحتی تنفسی شده است.

هنگامی که کسی در حال اکسیژن تراپی است، ممکن است گازهای خون را در فواصل زمانی معین اندازه گیری کنید تا بر اثربخشی درمان مانیتور شود. سایر درمان های بیماری های ریوی نیز ممکن است با گازهای خون کنترل شود.

گازهای خونی همچنین ممکن است در صورت آسیب دیدگی سر یا گردن، که ممکن است بر تنفس تأثیر بگذارد، و هنگامی که فردی تحت بیهوشی طولانی مدت قرار دارد – مخصوصاً برای عمل جراحی بای پس قلب یا جراحی مغز – برای نظارت بر گازهای خون در طول و بعد از عمل، درخواست شود.

بررسی گازهای خون از بند ناف نوزادان ممکن است مشکلات تنفسی و همچنین وضعیت اسید/باز را مشخص کند. آزمایش معمولاً تنها در صورتی انجام می شود که نوزاد در تنفس مشکل داشته باشد.

نتیجه آزمایش گازهای خون چه چیزی را نشان می دهد؟

مقادیر عادی از یک آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر متفاوت است. آنها همچنین به ارتفاع از سطح دریا بستگی دارند زیرا در صورت زندگی بالاتر از سطح دریا، سطح اکسیژن خون فرد پایین تر خواهد بود.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل گاز خون شریانی تشخیصی نیست. آنها باید در ترکیب با سایر تست ها و معاینات مورد استفاده قرار گیرند تا فرد را از نظر مشکلات تنفسی، متابولیکی یا کلیوی ارزیابی کنند.

نتایج غیر طبیعی هر یک از اجزای گاز خون ممکن است نشان دهنده یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

  • یک فرد اکسیژن کافی دریافت نمی کند
  • یک فرد به اندازه کافی دی اکسید کربن دفع نمی کند
  • مشکل در عملکرد کلیه افراد وجود دارد

فشار جزئی اکسیژن (PaO2) نشان می دهد که فرد اکسیژن کافی دریافت نمی کند، در حالی که نتایج در محدوده طبیعی معمولاً به این معنی است که مصرف اکسیژن کافی است.

همه اجزای دیگر تجزیه و تحلیل گاز خون (-pH ،PaCO2 ،HCO3) به هم مرتبط هستند و نتایج باید با هم در نظر گرفته شوند. برخی از ترکیبات نتایج، در صورت غیرطبیعی بودن، ممکن است نشان دهنده وضعیتی باشد که باعث اسیدوز یا آلکالوز می شود.

آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟

جمع آوری نمونه خون شریانی معمولاً کمی دردناکتر از رگ گیری معمولی است. شما ممکن است ناراحتی متوسطی را تجربه کنید و برای جلوگیری از هرگونه خونریزی از محل، ممکن است مدتی به کمپرس نیاز باشد.

گاهی اوقات از خون وریدی مخلوطی که از خط مرکزی گرفته می شود در شرایط خاصی مانند آزمایشگاه های کاتتریزاسیون قلب و خدمات پیوند استفاده می شود. تفسیر دقیق نتایج لازم است. خون وریدی محیطی، مانند خون گرفته شده از ورید بازو، هیچ فایده ای برای وضعیت اکسیژن ندارد، زیرا به دلیل این که از خون برگشتی به قلب تشکیل شده است، میزان اکسیژن آن کاهش یافته است.

آیا می توان این آزمایش را در مطب پزشک انجام داد؟

تجزیه و تحلیل گاز خون، توسط افراد آموزش دیده انجام می شود، معمولاً در بیمارستان، اورژانس، مرکز جراحی، آمبولانس یا آزمایشگاه بزرگ انجام می شود، زیرا باید بلافاصله پس از جمع آوری نمونه و تجهیزات تخصصی مورد نیاز انجام شود. مطب اکثر پزشکان چنین قابلیت هایی را ندارند.

من قبلاً به ذات الریه مبتلا شده بودم و در حال حاضر آسم دارم. چرا پزشک من هرگز این آزمایش را برای من درخواست نداده است؟

اکثر موارد ذات الریه یا آسم را می توان با علائم تشخیص داده و با گوش دادن به صداهای قفسه سینه یا با بررسی نتایج آزمایش های اسپیرومتری یا اشعه ایکس قفسه سینه کنترل کرد. در بیشتر مواقع، آسم به داروهای تجویز شده پاسخ می دهد و ذات الریه به استراحت و احتمالاً آنتی بیوتیک ها پاسخ می دهد. اگر مشکلات تنفسی شدید یا حاد یا مشکلات مزمن طولانی مدت دارید، ممکن است تجزیه و تحلیل گاز خون ضروری باشد. در این موارد، تجزیه و تحلیل گاز خون معمولاً در اورژانس یا بیمارستان انجام می شود.

آیا راه دیگری برای اندازه گیری میزان اکسیژن من وجود دارد؟

پالس اکسی متر یک روش غیر تهاجمی (بدون نیاز به سوزن یا نمونه خون) برای نظارت مداوم بر اشباع O2 است. یک دستگاه کوچک (سنسور) شبیه گیره به انتهای انگشت یا لاله گوش وصل شده است. سنسور نوری را که از طریق پوست منتقل می شود می خواند. اکسی مترهای پالس برای پایش روند اشباع O2 مفید هستند، اما دقت آنها می تواند تحت تأثیر وجود اشکال غیر طبیعی هموگلوبین مانند کربوکسی هموگلوبین، فشار خون پایین به دلیل پرفیوژن ضعیف (پمپاژ خون به اندام یا بافت)، و سطح بسیار پایین هموگلوبین به دلیل کم خونی شدید.

پالس اکسی متر

پالس اکسی متر

اگر گازهای خون شما با استفاده از وسیله ای به نام کوکسیمتر اندازه گیری شد، ممکن است گزارش آزمایشگاه شما نتایج کربوکسی هموگلوبین و سایر اشکال تغییر یافته هموگلوبین را نیز لیست کند. کوکسیمتر یک آنالیز کننده گاز خون است که می تواند غلظت مشتقات هموگلوبین (مانند کربوکسی هموگلوبین) را علاوه بر اندازه گیری معمول گاز خون اندازه گیری کند. کوکسیمتر همیشه استفاده نمی شود، بنابراین این مقادیر برای همه تجزیه و تحلیل گازهای خون گزارش نمی شود.

کربوکسی هموگلوبین یک شکل یا مشتق هموگلوبین تغییر یافته است که هنگام اتصال مونوکسید کربن به هموگلوبین ایجاد می شود. سطوح کربوکسی هموگلوبین اغلب با مسمومیت با مونوکسید کربن افزایش می یابد و از کوکسیمتر برای اندازه گیری سطح کربوکسی هموگلوبین و نظارت بر اکسیژن درمانی استفاده می شود. هموگلوبین حدود 210 برابر قوی تر از اکسیژن به مونوکسید کربن متصل می شود. اتصال به مونوکسید کربن به طور قابل توجهی توانایی هموگلوبین را برای حمل اکسیژن در بدن کاهش می دهد ، که می تواند منجر به یک وضعیت جدی و تهدید کننده زندگی شود.

کربوکسی هموگلوبین

کربوکسی هموگلوبین

سایر مشتقات هموگلوبین شامل سولفموگلوبین (یا سولفو مت هموگلوبین) و مت هموگلوبین است که ممکن است در اثر بلع برخی داروها یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ایجاد شود. این اشکال تغییر یافته هموگلوبین، مانند کربوکسی هموگلوبین، نمی توانند به درستی برای انتقال اکسیژن به بافت های بدن عمل کنند و معمولاً توسط یک کوکسیمتر اندازه گیری می شوند.

مطالب مرتبط در متااورگانون:

در جای دیگر وب:

مورد تایید و بازبینی شده توسط:

دکتر فرزاد باباخانی

این مقاله را به دوستان خود معرفی کنید

منابع مقاله

 

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Hemoglobin derivatives. Updated April 26, 2019. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003371.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. CO2 blood test. Updated April 29, 2019. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003469.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Acidosis. Updated September 24, 2019. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/001181.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Alkalosis. Updated September 24, 2019. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/001183.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Lung diffusion testing. Updated October 14, 2019. Accessed October 5, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003854.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Pulmonary function tests. Updated October 14, 2019. Accessed October 5, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003853.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Heart and vascular services. Updated October 22, 2019. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/007459.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Updated April 5, 2020. Accessed October 5, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/000091.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Methemoglobinemia. Updated May 27, 2020. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/000562.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Metabolism. Updated July 13, 2020. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/002257.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Blood gases. Updated August 3, 2020. Accessed October 5, 2021. https://medlineplus.gov/ency/article/003855.htm

A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Blood gases test. Updated August 3, 2020. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/ency/imagepages/9126.htm

Caronia JR, Jiang C, Lessnau KD. Restrictive lung disease. In: Oppenheimer JJ, ed. Medscape. Updated September 16, 2020. Accessed October 5, 2021. https://emedicine.medscape.com/article/301760-overview

Dezube R. Arterial blood gas (ABG) analysis and pulse oximetry. Merck Manual Consumer Edition. Updated May 2021. Accessed October 4, 2021. https://www.msdmanuals.com/home/lung-and-airway-disorders/diagnosis-of-lung-disorders/arterial-blood-gas-abg-analysis-and-pulse-oximetry

Emmett M, Palmer BF. Simple and mixed acid-base disorders. In: Sterns RH, ed. UpToDate. Updated September 9, 2020. Accessed October 4, 2021. https://www.uptodate.com/contents/simple-and-mixed-acid-base-disorders

Han MK, Dransfield MT, Martinez FJ. Chronic obstructive pulmonary disease: Definition, clinical manifestations, diagnosis, and staging. In: Stoller JK, ed. UpToDate. Updated March 25, 2020. Accessed October 5, 2021. https://www.uptodate.com/contents/chronic-obstructive-pulmonary-disease-definition-clinical-manifestations-diagnosis-and-staging

Han MK. Patient education: Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) (beyond the basics). In: Stoller JK, ed. UpToDate. Updated June 9, 2021. Accessed October 5, 2021. https://www.uptodate.com/contents/chronic-obstructive-pulmonary-disease-copd-beyond-the-basics

Kaminsky DA. Overview of pulmonary function testing in adults. In: McCormack MC, ed. UpToDate. Updated August 11, 2021. Accessed October 5, 2021. https://www.uptodate.com/contents/overview-of-pulmonary-function-testing-in-adults

Lewis III JL. Overview of acid-base balance. Merck Manual Consumer Edition. Updated July 2021. Accessed October 4, 2021. https://www.msdmanuals.com/home/hormonal-and-metabolic-disorders/acid-base-balance/overview-of-acid-base-balance

Mechem CC. Pulse oximetry. In: Parsons PE, ed. UpToDate. Updated March 8, 2021. Accessed October 4, 2021. https://www.uptodate.com/contents/pulse-oximetry

MedlinePlus: National Library of Medicine. Fluid and electrolyte balance. Updated June 20, 2016. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/carbon-dioxide-co2-in-blood/

MedlinePlus: National Library of Medicine. Carbon dioxide (CO2) in blood. Updated July 30, 2020. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/carbon-dioxide-co2-in-blood/

MedlinePlus: National Library of Medicine. Blood oxygen level. Updated December 3, 2020. Accessed October 4, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/blood-oxygen-level/

MedlinePlus: National Library of Medicine. Pulse oximetry. Updated July 27, 2021. Accessed October 5, 2021. https://medlineplus.gov/lab-tests/pulse-oximetry/

National Heart Lung and Blood Institute. Pulmonary function tests. Date unknown. Accessed October 4, 2021. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/pulmonary-function-tests

National Heart, Lung, and Blood Institute. How the heart works. Date unknown. Accessed October 4, 2021. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/how-heart-works

این مقاله برای شما مفید بود؟

ثبت دیدگاه

Go to Top