آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) مقدار این آنزیم را در نمونه مورد نظر(بیشتر مایع پلور) اندازه گیری میکند. کمبود آدنوزین دآمیناز(ADA) یک بیماری ارثی است که به سیستم ایمنی آسیب می رساند. افراد مبتلا به SCID به دلیل کمبود ADA قادر به مبارزه با اکثر انواع عفونت ها از جمله عفونت های باکتریایی، ویروسی و قارچی نیستند. آزمایش آدنوزین دآمیناز(ADA) به طور گسترده ای برای تشخیص سل استفاده می شود. آدنوزین دآمیناز(ADA)آنزیمی است که به دلیل تحریک لنفوسیت های سلول T توسط آنتی ژن های مایکوباکتریایی افزایش می یابد.
چرا آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) درخواست می شود؟
کمک به تشخیص یا رد عفونت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در مایع پلور به منظور کمک به تشخیص بیماری سل
تشخیص عفونت سل در سایر مایعات بدن مانند مایع صفاقی یا مایع مغزی نخاعی (CSF)
چه زمانی آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) درخواست می شود؟
هنگامی که پزشک مشکوک می شود که بیمار با درد قفسه سینه، سرفه و/یا مشکل در تنفس مبتلا به سل است که به مایع پلور گسترش یافته است (پوشش در اطراف ریه ها)
نمونه مورد نیاز برای آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) :
- ظرف/لوله: لوله با درب قرمز یا زرد یا لوله استریل
- نوع نمونه: مایع پلور، CSF، آسیت و دیگر مایعات بدن
- حجم نمونه: 0/5 میلی لیتر
چگونه نمونه برای آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) جمع آوری می شود؟
مایع پلور توسط پزشک بوسیله سرنگ با استفاده از روشی به نام توراکوسنتز جمع آوری می شود. به ندرت، نمونه های دیگر مایع بدن، مانند مایع صفاقی یا مغزی نخاعی (CSF)، با استفاده از روشهای خاص برای نوع مایع جمع آوری می شود.
آمادگی قبل از انجام آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA):
آمادگی خاصی مورد نیاز نیست
چه چیزی در آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) مورد بررسی قرار می گیرد؟
آدنوزین دآمیناز (ADA) پروتئینی است که توسط سلول ها در سراسر بدن تولید می شود و با فعال شدن لنفوسیت ها(نوعی گلبول سفید خون که در پاسخ ایمنی به عفونت ها نقش دارد) مرتبط است. شرایط و عواملی که سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند، مانند عفونت با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (باکتری عامل بیماری سل) ممکن است باعث افزایش مقادیر آدنوزین دآمیناز (ADA) در مناطقی شود که باکتری در آن وجود دارد. این آزمایش میزان آدنوزین دآمیناز موجود در مایع پلور را اندازه گیری می کند تا به تشخیص عفونت سل در پلور کمک کند.
پلورها غشاهایی هستند که حفره قفسه سینه و قسمت خارجی هر ریه را می پوشانند. مقادیر کمی مایع پلور به طور مداوم تولید می شود تا حرکت ریه ها را در برابر این غشاها و غشاها در مقابل یکدیگر در حین استنشاق و بازدم تسهیل کند. انواع شرایط و بیماری ها، از جمله عفونت، می تواند باعث التهاب پلور (پلوریت) شود و منجر به تجمع بیش از حد مایع پلور (پلورال افیوژن) گردد.
بیماری سل می تواند در ریه ها و پلور پخش شود و علائمی مانند درد قفسه سینه، سرفه مزمن و تنگی نفس ایجاد کند. از آنجا که این علائم ممکن است با انواع دیگر بیماری ها نیز مشاهده شود، مهم است که علت به سرعت تشخیص داده شود تا به درستی فرد مبتلا درمان گردد. اگر حجم زیادی از مایع پلور و تعداد بسیار کمی از باکتری ها وجود داشته باشد، تشخیص مایکوباکتریوم ها ممکن است با مشکل روبرو شود و نتایج منفی کاذب گزارش گردد.
اگرچه آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) اختصاصی نیست و جایگزین کشت برای تشخیص سل نمی‌شود، اما ممکن است حتی زمانی که تعداد باکتری‌ها بسیار کم است مثبت باشد و می‌تواند به عنوان یک آزمایش کمکی برای کمک به تعیین اینکه آیا سل منبع احتمالی علائم فرد است یا خیر استفاده شود.
مطلب پیشنهادی: مقادیر بحرانی در آزمایشگاه های تشخیص طبی
سوالات متداول
چگونه از نتایج آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) استفاده می شود؟
آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) یک آزمایش تشخیصی نیست، اما ممکن است همراه با آزمایش های دیگر مانند تجزیه و تحلیل مایع پلور، اسمیر و کشت باسیل اسید فست (AFB) و/یا آزمایش مولکولی سل برای کمک به تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به عفونت مایکوباکتریوم سل (سل) در پوشش ریه ها (پلور) است یا خیر، درخواست شود.
کشت باکتریال به عنوان “استاندارد طلایی” برای تشخیص سل و راهنمای درمان در نظر گرفته می شود، اما آماده شدن نتایج آن ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. آزمایش مولکولی و اسمیر AFB آزمایش های سریع هستند، اما برای شناسایی آنها نیاز به تعداد کافی میکروارگانیسم در مایع است. مایع پلور یک مشکل منحصر به فرد در تشخیص M. tuberculosis ایجاد می کند زیرا ممکن است حجم زیادی از مایع با تعداد بسیار کمی از باکتری همراه باشد.
اگرچه آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) قطعی نیست، اما یک آزمایش سریع است و حتی در صورت وجود تعداد کمی از باکتری ها ممکن است افزایش یابد. نتایج آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) ممکن است برای کمک به درمان تا زمانی که نتایج حاصل از کشت باکتریال در دسترس نباشد مورد استفاده قرار گیرد.
گاها ممکن است که آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) برای تشخیص بیماری سل در سایر مایعات بدن مانند مایع صفاقی یا مایع مغزی نخاعی (CSF) درخواست شود.
چه زمانی آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) درخواست می شود؟
هنگامی که فرد دارای تجمع مایع در حفره قفسه سینه (مایع پلور) و علائم یا نشانه هایی است که فرد مشکوک به بیماری سل است، ممکن است آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) درخواست شود، مانند:
- سرفه مزمن ، گاهی اوقات با خلط خونی
- تب ، لرز
- عرق شبانه
- کاهش وزن بدون دلیل
- درد قفسه سینه
اگر فرد در گروه های پرخطر قرار گیرد،ممکن است آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) درخواست شود، مانند:
- افرادی که با فردی که دارای سل فعال عفونی است تماس نزدیک دارند
- مهاجران از مناطقی از جهان که میزان ابتلا به سل در آنها زیاد است
- کودکان زیر پنج سال که آزمایش غربالگری سل مثبت دارند
- افرادی که با گروه های دارای میزان بالای عفونت یا بخشی از آنها کار می کنند ، مانند بی خانمان ها، مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی، جمعیت محدود شده مانند بیماران بستری، زندانیان و ساکنان خانه های سالمندان
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند مبتلایان به HIV/AIDS
- کسانی که بیماری های زمینه ای مزمن دارند، از جمله دیابت و بیماری کلیوی
- دریافت کنندگان پیوند اعضا و دیگران با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- زنان حامله
- سالمندان
نتیجه آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) چه چیزی را نشان می دهد؟
اگر آدنوزین دآمیناز (ADA) به طور قابل توجهی در مایع پلور فردی با علائم و نشانه هایی که نشان دهنده سل است، افزایش یافته باشد، به احتمال زیاد فرد مورد آزمایش دارای عفونت M. tuberculosis در پلور خود است. این امر به ویژه هنگامی که شیوع بالای سل در منطقه جغرافیایی که فرد در آن زندگی می کند وجود دارد، صادق است.
هنگامی که شیوع سل در یک منطقه کم باشد، ممکن است فرد مبتلا به سل باشد یا ممکن است نتیجه آدنوزین دآمیناز (ADA) به دلیل دیگری مانند سرطان (به ویژه لنفوم)، آمبولی ریوی، سارکوئیدوز یا لوپوس افزایش یابد. اگر نتیجه آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) فقط خفیف یا متوسط بالا باشد، احتمال این موارد بیشتر است.
بعید است فردی که سطح آدنوزین دآمیناز (ADA) پایین دارد سل در پلور خود داشته باشد. این امر وجود عفونت در سایر قسمت های بدن آنها را رد نمی کند.
اگر ADA به طور قابل ملاحظه ای در مایع قسمت دیگری از بدن مانند مایع صفاقی یا CSF افزایش یافته باشد، در این صورت احتمال وجود سل در این ناحیه افزایش می یابد.
آیا چیز دیگری هست که باید بدانم؟
آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) نمی تواند M. tuberculosis را به عنوان علت علائم یک فرد مثبت تشخیص دهد، و از نتایج آزمایش نمی توان برای تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به سل مقاوم به دارو است استفاده کرد.
آیا پزشک بدون آزمایش مایع پلور می تواند سل را تشخیص دهد؟
پزشک متخصص نمی تواند سل را در فضای پلور بدون آزمایش مایع پلور تشخیص دهد. اگر عفونت در ریه های شما وجود دارد، ممکن است خلط جمع آوری شود یا در صورت مشکوک به مننژیت، مایع مغزی نخاعی (CSF) مورد آزمایش قرار گیرد.
آیا همه افرادی که مشکوک به سل هستند باید آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) انجام دهند؟
آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) عمدتاً زمانی انجام می شود که مشکوک به سل در پلور است و به طور معمول در همه آزمایشگاه ها در دسترس نیست. زمانی انجام می شود که پزشک تشخیص دهد که برای کمک به تشخیص یا رد سل مفید و به موقع خواهد بود.
آیا می توان از نمونه خون برای آزمایش آدنوزین دآمیناز (ADA) استفاده کرد؟
بله ، گاهی اوقات درخواست می شود، اما این کار با هدف دیگری انجام می شود و نه برای تشخیص سل. خون ممکن است برای تشخیص کمبود ADA مورد آزمایش قرار گیرد.
کمبود آدنوزین دآمیناز (ADA)چیست؟
‘آدنوزین دآمیناز’ آنزیمی است که باعث دآمینه شدن آدنوزین و تبدیل آن به اینوزین و داکسی اینوزین می‌شود. اولین ماده برای لنفوسیت ها سمی است و باید توسط آدنوزین دآمیناز (ADA) غیرفعال شود. با کمبود ADA، یک بیماری ارثی نادر، بدن آدنوزین دآمیناز (ADA) کافی را ایجاد نمی کند. این منجر به تجمع محصول جانبی سمی می شود و می تواند باعث بیماری شدید نقص ایمنی (SCID) شود. نوزادان مبتلا به این عارضه، دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند و ممکن است بدون پیوند مغز استخوان زنده نمانند.
آنزیم آدنوزین دآمیناز (ADA) در بیماران مبتلا به نقص ایمنی شدید(SCID)که یک سندروم اتوزمال مغلوب است، وجود ندارد. آدنوزین اضافی از مسیرهای دیگری به محصولات مختلفی تبدیل می‌شود که تجمع این محصولات در سلول‌های مختلف باعث بروز مشکلاتی می‌شود. آدنوزین در این سلول‌ها بهdATP، داکسی آدنوزین وS-آدنوزیل همو سیستین تبدیل می‌شود و در نتیجه مقدار این متابولیت‌ها در پلاسما افزایش می‌یابد.
dATP به صورت آلوستریک عمل آنزیم ریبو نوکلئوتید ردوکتاز را متوقف میکند. در اثر توقف عمل این آنزیم میزان مولکول‌های پیش ساز لازم برای سنتز DNA در سلول کاهش میابد و سنتز DNA متوقف می‌شود. با تزریق آنزیم آدنوزین دآمیناز به این بیماران، می‌توان اثرات این عارضه را کاهش داد.
آیا درمانی برای بیماران با کمبود آدنوزین دآمیناز(ADA) وجود دارد؟
بازسازی سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به کمبود آدنوزین دآمیناز (ADA) را می توان با پیوند مغز استخوان، جایگزینی آنزیم یا ژن درمانی به دست آورد، با این وجود، بهبود عملکردهای ایمنی ممکن است بسته به درمان اعمال شده و ویژگی های بیمار متفاوت باشد. درمان انتخابی پیوند مغز استخوان از یک اهداکننده، مخصوصا خواهر یا برادر با HLA مشابه است، در حالی که پیوند از اهداکنندگان جایگزین با عوارض و مرگ و میر بالایی همراه است.
درمان جایگزینی آنزیم با استفاده از آدنوزین دآمیناز (ADA) گاوی پگیله شده یک درمان غیر شفابخش(درمانی که صورت مسئله را حل نمی کند) است که نیاز به تزریق عضلانی هفتگی با PEG-ADA دارد. ADA-SCID بیماری پیشگام برای توسعه ژن درمانی انسانی بوده است. این بر اساس تزریق مجدد HSC اتولوگ با یک ناقل رتروویروسی حاوی cDNA ADA است.
درجات مختلفی از بازسازی سیستم ایمنی را می توان با این درمان ها به دست آورد، اما شروع خودایمنی در بیماران پس از درمان ADA-SCID نگران کننده است. تظاهرات خودایمنی گزارش شده عبارتند از: کم کاری تیروئید خود ایمنی، دیابت شیرین، ترومبوسیتوپنی، کم خونی همولیتیک و ایجاد آنتی بادی های ضد HLA
مطالب مرتبط درمتااورگانون:
- تست پوستی سل (Tuberculin Skin Test)
- آزمایش IGRA(سنجش رهاسازی گاما اینترفرون)
- آزمایش باسیل اسید فست (AFB)
- Pleural Fluid Testing
در جای دیگر وب:
Herchline, T. (Updated 2015 Oct 22). Tuberculosis. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/230802-overview. Accessed April 2016
Hanson, K. (Updated 2016 Feb). Mycobacterium tuberculosis – TB. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/TB.html?client_ID=LTD. Accessed April 2016
Arnold D, et al. Pleural Fluid Adenosine Deaminase (Pfada) in the Diagnosis of Tuberculous Effusions in a Low Incidence Population. PLoS One. 2015; 10(2): e0113047. Published online 2015 Feb 3. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4315514/. Accessed April 2016
Afrasiabian S, et al. Diagnostic value of serum adenosine deaminase level in pulmonary tuberculosis. J Res Med Sci. 2013 Mar; 18(3): 252–254. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3732909/. Accessed April 2016
Herchline, T. and Chavis, P. (Updated 2012 March 22). Tuberculosis. Medscape Reference [On-line information]. Available online at http://emedicine.medscape.com/article/230802-overview. Accessed April 2012
Chegou, N. et. al. (2011 May 27). Tuberculosis Assays: Past, Present and Future. Medscape Today News from Expert Rev Anti Infect Ther. 2011;9(4):457-469 [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/741840. Accessed April 2012
Saleh, M. et. al. (2012 April). Use of adenosine deaminase measurements and QuantiFERON in the rapid diagnosis of tuberculous peritonitis. J Med Microbiol v 61(4) Abstract [On-line information]. Available online at http://jmm.sgmjournals.org/content/61/Pt_4/514.short?rss=1. Accessed April 2012
Hanson, K. (Updated 2011 March). Mycobacterium tuberculosis – TB. ARUP Consult [On-line information]. Available online at http://www.arupconsult.com/Topics/TB.html?client_ID=LTD. Accessed April 2012
Baba, K. et. al. (2008 July). Adenosine Deaminase Activity Is a Sensitive Marker for the Diagnosis of Tuberculous Pleuritis in Patients with Very Low CD4 Counts. PLoS ONE v 3(7): e2788 [On-line information]. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2464737/. Accessed April 2012
Laniado-Laborín, R. (2005 Feberuary). Adenosine Deaminase in the Diagnosis of Tuberculous Pleural Effusion, Is It Really an Ideal Test? A Word of Caution. CHEST v 127 (2) 417-418 [On-line information]. Available online at http://chestjournal.chestpubs.org/content/127/2/417.full.html. Accessed April 2012
Jiménez Castro, D. et. al. (2003 February 1). Diagnostic value of adenosine deaminase in nontuberculous lymphocytic pleural effusions. Eur Respir J 2003; 21: 220–224 [On-line information]. Available online at http://www.ersj.org.uk/content/21/2/220.full. Accessed April 2012
Gupta, B. et. al. (2010 October). Adenosine Deaminase Levels in CSF of Tuberculous Meningitis Patients. J Clin Med Res. 2010 October; 2(5): 220–224. [On-line information]. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3104661/. Accessed April 2012
(Reviewed 2008 February). Adenosine deaminase deficiency. Genetics Home Reference [On-line information]. Available online at http://ghr.nlm.nih.gov/condition/adenosine-deaminase-deficiency. Accessed April 2012
Hershfield, M. (Updated 2011 December 22). Adenosine Deaminase Deficiency. GeneReviews [On-line information]. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1483/. Accessed April 2012
(© 1995-2012). Test ID: FADA Adenosine Deaminase, Fluid. Mayo Clinic Mayo Medical Laboratories [On-line information]. Available online at http://www.mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Overview/91554. Accessed April 2012
Wu, A. (© 2006). Tietz Clinical Guide to Laboratory Tests, 4th Edition: Saunders Elsevier, St. Louis, MO. Pp 50-53.
آلبرت لنینگر، مایکل کاکس، دیویدلی نلسون، (۱۳۸۵)، اصول بیوشیمی لنینجر، ترجمهٔ رضا محمدی، آییژ، ص. ص٫، شابک ۹۶۴-۸۳۹۷-۰۵-۸
سلام
برای مشکوک بودن به بیماری سل باید تمام علائمی مثل تب ولرز،سرفه…..که بالا گفتبن باید شخص داشته باشه یا چند مورد هم داسته باشه مشکوکه وباید آزمایش بده؟
سلام وقت بخیر
خیر نیازی به داشتن همه علائم بالا نیست
اگر یک علامت یا چند علامت از موارد فوق رو داشتین حتما به پزشک معالج مراجعه بفرمایید، پزشک با گرفتن سابقه و شرحال کامل موارد مشکوک رو بررسی و آزمایش ها و تصویر برداری های مدنظر رو درخواست می کنند. بعد از آماده شدن نتایج قاعدتا به درستی می توانند تشخیص دهن که علت علائم چه چیزی می تواند باشد.
آرزوی سلامتی